النساء ٧٨

أَيْنَمَا تَکُونُوا يُدْرِکْکُمُ‌ الْمَوْتُ‌ وَ لَوْ کُنْتُمْ‌ فِي‌ بُرُوجٍ‌ مُشَيَّدَةٍ وَ إِنْ‌ تُصِبْهُمْ‌ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هٰذِهِ‌ مِنْ‌ عِنْدِ اللَّهِ‌ وَ إِنْ‌ تُصِبْهُمْ‌ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هٰذِهِ‌ مِنْ‌ عِنْدِکَ‌ قُلْ‌ کُلٌ‌ مِنْ‌ عِنْدِ اللَّهِ‌ فَمَا لِهٰؤُلاَءِ الْقَوْمِ‌ لاَ يَکَادُونَ‌ يَفْقَهُونَ‌ حَدِيثاً

ترجمه

هر جا باشید، مرگ شما را درمی‌یابد؛ هر چند در برجهای محکم باشید! و اگر به آنها [= منافقان‌] حسنه (و پیروزی) برسد، می‌گویند: «این، از ناحیه خداست.» و اگر سیّئه (و شکستی) برسد، می‌گویند: «این، از ناحیه توست.» بگو: «همه اینها از ناحیه خداست.» پس چرا این گروه حاضر نیستند سخنی را درک کنند؟!

هر كجا باشيد مرگ شما را در خواهد يافت، هر چند در برج‌هاى مستحكم باشيد. و اگر خيرى به آنها رسد گويند: اين از جانب خداست، و اگر شكست و بدى به آنها رسد گويند: اين از جانب توست. بگو: همه از جانب خداوند است. [آخر] اين قوم را چه شده است كه نمى‌خواهند سخنى

هر كجا باشيد، شما را مرگ درمى‌يابد؛ هر چند در بُرجهاى استوار باشيد. و اگر [پيشامد] خوبى به آنان برسد، مى‌گويند: «اين از جانب خداست»؛ و چون صدمه‌اى به ايشان برسد، مى‌گويند: «اين از طرف توست.» بگو: «همه از جانب خداست.» [آخر ]اين قوم را چه شده است كه نمى‌خواهند سخنى را [درست‌] دريابند؟

هر کجا باشید اگر چه در کاخهای بسیار محکم، شما را مرگ فرا رسد. و آنان را اگر خوشی و نعمتی فرا رسد گویند: این از جانب خداست، و اگر زحمتی پیش آید گویند: این از جانب توست! بگو: همه از جانب خدا است. چرا این قوم (جاهل) از فهم هر سخن دورند؟!

هر کجا باشید هر چند در قلعه های مرتفع و استوار، مرگ شما را درمی یابد. و اگر خیری [چون پیروزی و غنیمت] به آنان [که سست ایمان و منافق اند] برسد، می گویند: این از سوی خداست. و اگر سختی وحادثه ای [چون بیماری، تنگدستی، شکست وناکامی] به آنان رسد [به پیامبر اسلام] می گویند: از ناحیه توست. بگو: همه اینها از سوی خداست. این گروه را چه شده که نمی خواهند [معارف الهیّه وحقایق را] بفهمند؟!

هر جا كه باشيد ولو در حصارهاى سخت استوار، مرگ شما را درمى يابد. و اگر خيرى به آنها رسد مى‌گويند كه از جانب خدا بود و اگر شرى به آنها رسد مى‌گويند كه از جانب تو بود. بگو: همه از جانب خداست. چه بر سر اين قوم آمده است كه هيچ سخنى را نمى‌فهمند؟

هر جا که باشید -ولو در دژهای استوار سر به فلک کشیدهمرگ شما را فراخواهد گرفت، و چون به ایشان خیری برسد می‌گویند این از سوی خداوند است، و اگر شری به ایشان برسد می‌گویند این از سوی توست، بگو همه از سوی خداوند است، این گروه را چه می‌شود که به نظر نمی‌رسد سخنی دریابند

هر كجا باشيد مرگ شما را درخواهد يافت گر چه در كوشكها و دژهاى سخت استوار باشيد. و اگر خوبيى- پيروزى- به آنان رسد گويند: اين از نزد خداست، و اگر بديى- شكست- به آنان رسد گويند: اين از نزد توست، بگو: همه از نزد خداست. پس اين گروه را چيست كه بر آن نيستند- نمى‌خواهند- كه سخنى را دريابند.

هرکجا باشید، مرگ شما را در می‌یابد، اگرچه در برجهای محکم و استوار جایگزین باشید. (این ترسویان منافق) اگر خیر و خوبی (از قبیل پیروزی و غنیمت) بدیشان رسد، می‌گویند: این از سوی خدا است؛ و اگر بدی و مصیبتی (از قبیل خشکسالی و شکست) بدیشان رسد، می‌گویند: این از (شوم و نامبارکی) تو است! (بدانان) بگو: همه (ی آنچه از خوبی و بدی به شما می‌رسد) از سوی خدا است (و برابر قضا و قدر حق تعالی و بر پایه‌ی نظام علّت و معلول انجام می‌پذیرد). این مردمان را چه شده است که نزدیک است هیچ سخنی را نفهمند (و منطق سرشان نشود؟).

هر کجا باشید، شما را مرگ در می‌یابد، هر چند در برج‌های استواری باشید. و اگر (پیشامد) خوبی به آنان در رسد، گویند: «این از جانب خداست‌» و چون صدمه‌ای به ایشان رسد، گویند: «این از جانب تو است.» بگو: «همه از جانب خداست.» (آخر) این گروه را چه شده است که نزدیک (به این حقیقت) نیستند، (که) سخنی یا هر حادثه‌ای را با دقت بررسند؟

هرجا باشید دریابد شما را مرگ و اگرچه در دژهای استوار باشید و اگر بدیشان رسد خوشی گویند این از نزد خدا است و اگر بدی بدیشان رسد گویند این از نزد تو است بگو همه از نزد خدا است پس چه شود این گروه را نزدیک نیستند دریابند سخنی را

النساء ٧٧	آیه ٧٨	النساء ٧٩
سوره : سوره النساء نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بُرُوج»: بُرجها. باروها. «مُشَیَّدَة»: محکم. بلند. «لا یَکَادُونَ یَفْقَهُونَ»: کمی مانده است نفهمند و درک مطلب نکنند (نگا: بقره / ). «حَدِیثاً»: سخن.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

کُلُ‌ نَفْسٍ‌ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ‌ وَ... (۳) فَإِذَا جَاءَتْهُمُ‌ الْحَسَنَةُ قَالُوا... (۱۰) وَ مِنَ‌ النَّاسِ‌ مَنْ‌ يَعْبُدُ... (۲) قَالُوا اطَّيَّرْنَا بِکَ‌ وَ بِمَنْ‌... (۴) قُلْ‌ إِنَ‌ الْمَوْتَ‌ الَّذِي‌... (۳)

وَ قَاتِلُوا فِي‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ وَ... (۰) وَ مَا جَعَلْنَا لِبَشَرٍ مِنْ‌ قَبْلِکَ‌... (۱) فَکَأَيِّنْ‌ مِنْ‌ قَرْيَةٍ... (۱) فَکَأَيِّنْ‌ مِنْ‌ قَرْيَةٍ... (۱) قَالُوا طَائِرُکُمْ‌ مَعَکُمْ‌ أَ إِنْ‌... (۲) بِسْمِ‌ اللَّهِ‌ الرَّحْمٰنِ‌... (۰) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لِمَ‌... (۱)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- مرگ، مرحله اى اجتناب ناپذیر در سرنوشت انسان (این ما تکونوا یدرککم الموت)

۲- آخرت اندیشى و توجّه به قطعى بودن مرگ و اندک بودن متاع دنیا، زمینه حضور در صحنه جهاد (فلمّا کتب علیهم القتال ... قل متاع الدّنیا قلیل و الاخرة خیر ... این ما تکونوا یدرککم الموت)

۳- مرگ گریزى، از موانع شرکت در جهاد (فلمّا کتب علیهم القتال ... یخشون النّاس ... این ما تکونوا یدرککم الموت)

۴- هیچ چیز، حتّى قصرها و حصارهاى استوار و مرتفع، نمى تواند مانع از مرگ شود. (این ما تکونوا یدرککم الموت و لو کنتم فى بروج مشیّدة) «مشیّدة» از مصدر «تشیید» است و ساختمان مشید به معناى ساختمان مرتفع و داراى استحکام مى باشد. «بروج»، جمع «بُرْج»، به معناى قصر (مفردات راغب) و قلعه است. (لسان العرب).

۵- هیچ چیز، حتى زندگى در ستارگان، جلوگیر مرگ نخواهد شد.* (این ما تکونوا یدرککم الموت و لو کنتم فى بروج مشیّدة) بنابر اینکه «بروج» در آیه به معناى کواکب، باشد چنانچه «لسان العرب» این معنا را در «و السّماء ذات البروج» نقل کرده است و «لو کنتم» این معنا را تأیید مى کند.

۶- خیرها را از جانب خدا دانستن و شرها را از ناحیه پیامبر (ص) پنداشتن، اندیشه برخى از مسلمانان عصر پیامبر (ص) (و ان تصبهم حسنة یقولوا هذه من عنداللّه و ان تصبهم سیّئة یقولوا هذه من عندک) ظاهراً مراد از ضمیر در «تصبهم» مسلمانان ضعیف الایمان هستند. آنها مى پنداشتند مشکلاتى که پس از مسلمان شدنشان به آنها روى آورده، از ناحیه پیامبر (ص) بوده است.

۷- معرفى پیامبر (ص) به عنوان عامل شرور، از روشهاى ایذایى و تبلیغى منافقان و یهود علیه آن حضرت (ان تصبهم سیّئة یقولوا هذه من عندک) برخى از مفسران با توجّه به شأن نزول آیه گفته اند که مقصود از ضمیر «تصبهم»، منافقین و یهودیان هستند که حوادثى چون قحطى و خشکسالى را به پیامبر (ص) منتسب مى کردند و از این راه علیه او تبلیغ مى کردند.

۸- خداوند، سرچشمه و منشأ همه امور (خوبیها و بدیها) (قل کلّ من عند اللّه)

۹- دو مبدأ براى جهان هستى و حوادث آن پنداشتن (ثنویت)، اندیشه اى مردود و واهى (قل کلّ من عند اللّه)

۱۰- نسبت دادن خوبیها به خدا و بدیها به پیامبر (ص) (ثنویت)، نشانه دورى کامل از درک دقیق معارف الهى (فمال هؤلاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا) مراد از «حدیثا» به مناسبت مورد، معارف الهى است.

۱۱- نکوهش و تحقیر کسانى که خداوند را محور همه حوادث عالم نمى دانند و آن را درک نمى کنند. (فمال هؤلاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا) از مصادیق مورد نظر براى «حدیثا»، خدامحورى حوادث عالم است.

۱۲- خداوند را محور همه حوادث دانستن (توحید افعالى) نیازمند تفکر دقیق و عمیق (فمال هؤلاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا)

۱۳- درک نکردن توحید، ملازم با درک نکردن هیچیک از معارف الهى (قل کلّ من عند اللّه فمال هؤلاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا)

۱- . به مناسبت حکم و موضوع، مقصود از «حدیثا»، مسائلى است که در باب معارف الهى مطرح است.

۲- . خداوند به آن دسته از مردم که منشأ واحد را در حوادث عالم نمى فهمند، نسبت عدم درک دیگر معارف را داده است. بنابراین ملازمه اى بین درک توحید و درک دیگر معارف الهى است.

۱۴- جاهلان، مورد سرزنش خداوند (فمال هؤلاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا)

۱۵- پندار ثنویت و درک نکردن توحید، ملازم با نفهمیدن هر گونه سخن (فمال هؤلاء القوم لا یکادون یفقهون حدیثا)

روایات و احادیث

۱۶- خداوند، منشأ تمام نعمتها (مانند سلامتى، امنیت و گشایش روزى) و تمام بلاها (از قبیل بیمارى، ترس و گرسنگى) (و ان تصبهم حسنةٌ یقولوا هذه من عند اللّه و ان تصبهم سیّئة یقولوا هذه من عندک قل کلّ من عند اللّه) از ائمه معصومین (ع) در معناى حسنات و سیئات در آیه فوق روایت شده است: ... الصحة و السلامة و الامن و السعة فى الرزق و قد سمّاها اللّه حسنات ... یعنى بالسیّئة هاهنا المرض و الخوف و الجوع ... .

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۷
• امنیّت: منشأ امنیّت ۱۶
• انسان: فرجام انسان ۱
• بلا: منشأ بلا ۱۶
• بیمارى: منشأ بیمارى ۱۶
• ترس: منشأ ترس ۱۶
• تعقّل: آثار تعقّل ۱۲
• توحید: اهمیّت توحید ۱۳، ۱۵ ; توحید افعالى ۱۲
• ثنویّت: آثار ثنویّت ۱۵ ; جهانخبینى ثنویّت ۹
• جاهلان: سرزنش جاهلان ۱۴
• جهاد: زمینه جهاد ۲ ; موانع جهاد ۳
• جهانخبینى: و ایدئولوژى ۲، ۳
• حوادث: منشأ حوادث ۱۱
• خدا: و شرور ۸ ; سرزنشهاى خدا ۱۴
• خیر: منشأ خیر ۶، ۸، ۱۰
• دوراندیشى: آثار دوراندیشى ۲
• دین: جهل به تعالیم دین ۱۰ ; زمینه فهم دین ۱۳
• سلامتى: منشأ سلامتى ۱۶
• شرک: سرزنش شرک افعالى ۱۱
• شرور: منشأ شرور ۶، ۸، ۱۰
• عقیده: باطل ۹، ۱۵
• گرسنگى: منشأ گرسنگى ۱۶
• محمّد (ص): اذیّت به محمّد (ص) ۷ ; افترا به محمّد (ص) ۱۰
• مرگ: آثار ذکر مرگ ۲ ; حتمیّت مرگ ۱، ۲، ۴، ۵ ; فرار از مرگ ۳
• مسلمانان: عقیده مسلمانان صدر اسلام ۶
• منافقان: روش برخورد منافقان ۷ ; منافقان و محمّد (ص) ۷
• نعمت: ارزش نعمت هاى دنیوى ۲ ; منشأ نعمت ۱۶
• یهود: روش برخورد یهود ۷ ; یهود و محمّد (ص) ۷