الزمر ٢١

أَ لَمْ‌ تَرَ أَنَ‌ اللَّهَ‌ أَنْزَلَ‌ مِنَ‌ السَّمَاءِ مَاءً فَسَلَکَهُ‌ يَنَابِيعَ‌ فِي‌ الْأَرْضِ‌ ثُمَ‌ يُخْرِجُ‌ بِهِ‌ زَرْعاً مُخْتَلِفاً أَلْوَانُهُ‌ ثُمَ‌ يَهِيجُ‌ فَتَرَاهُ‌ مُصْفَرّاً ثُمَ‌ يَجْعَلُهُ‌ حُطَاماً إِنَ‌ فِي‌ ذٰلِکَ‌ لَذِکْرَى‌ لِأُولِي‌ الْأَلْبَابِ‌

ترجمه

آیا ندیدی که خداوند از آسمان آبی فرستاد و آن را بصورت چشمه‌هایی در زمین وارد نمود، سپس با آن زراعتی را خارج می‌سازد که رنگهای مختلف دارد؛ بعد آن گیاه خشک می‌شود، بگونه‌ای که آن را زرد و بی‌روح می‌بینی؛ سپس آن را در هم می‌شکند و خرد می‌کند؛ در این مثال تذکّری است برای خردمندان (از ناپایداری دنیا)!

|آيا نديدى كه خدا از آسمان، آبى فرستاد، پس آن را به چشمه‌هايى كه در زمين است راه داد، آن‌گاه به وسيله آن كشتزارى با رنگ‌هاى گوناگون بيرون مى‌آورد، سپس خشك مى‌گردد، آن‌گاه آن را [به تدريج‌] زرد و بى‌روح مى‌بينى، سپس خردش مى‌گرداند؟ قطعا در اين [دگرگونى

مگر نديده‌اى كه خدا از آسمان، آبى فرود آورد پس آن را به چشمه‌هايى كه در [طبقات زيرين‌] زمين است راه داد، آنگاه به وسيله آن كشتزارى را كه رنگهاى آن گوناگون است بيرون مى‌آورد، سپس خشك مى‌گردد، آنگاه آن را زرد مى‌بينى، سپس خاشاكش مى‌گرداند. قطعاً در اين [دگرگونيها] براى صاحبان خرد عبرتى است.

آیا (نشانه لطف‌های خدا را در دنیا) نمی‌بینی که خدا از آسمان آب باران نازل گردانید و آن را در روی زمین در نهرها و جویها روان ساخت آن گاه انواع نباتات گوناگون بدان برویاند باز (از سبزی و خرّمی) رو به خزان آرد و نخست بنگری که زرد شود و آن گاه خدا (چوب و علف) خشکش گرداند؟ همانا در آن صاحبان عقل را تذکر (قدرت و رحمت الهی) است.

آیا ندانسته ای که خدا از آسمان آبی نازل کرد، پس آن را به صورت چشمه هایی در زمین درآورد، آن گاه به وسیله آن زراعتی را که رنگ هایش گوناگون است، بیرون می آورد، سپس [آن زراعت] خشک می شود، در نتیجه آن را به رنگ زرد بینی، پس آن را ریز ریز و در هم شکسته می کند؛ بی تردید در این [دگرگونی ها] برای خردمندانْ هشدار و عبرتی است.

آيا نديده‌اى كه خدا از آسمان باران فرستاد و آن را چون چشمه‌سارهايى در زمين روان گردانيد، آنگاه به آن كشته‌هاى رنگارنگ برويانيد، سپس همه خشك مى‌شوند و مى‌بينى كه زرد شده‌اند، آنگاه خردشان مى‌سازد؟ هر آينه خردمندان را در آن اندرزى است.

آیا ننگریسته‌ای که خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد و آن را در [مخزن‌] چشمه‌ساران در دل زمین راه داد، سپس بدان کشت گوناگون بر می‌آورد، سپس [آن کشت‌] می‌خشکد و آن را زرد می‌بینی، سپس آن را خرد و خوار می‌کند، در این امر برای خردمندان یادآوری است‌

آيا نديده‌اى كه خدا از آسمان آبى فرو آورد پس آن را به چشمه‌سارهايى در زمين روان ساخت، آنگاه بدان [آب‌] كشتهايى به رنگهاى گوناگون بيرون مى‌آورد سپس خشك گردد پس آن را زرد شده بينى، آنگاه آن را شكسته و خرد مى‌سازد. هر آينه خردمندان را در آن يادكرد و پندى است.

(ای مخاطب!) مگر نمی‌بینی که خداوند از آسمان آب را می‌باراند و آن را به آب انبارهای زیرزمینی زمین وارد و مستقرّ می‌گرداند، و سپس به وسیله‌ی آن انواع سبزه‌زارها و کشتزارها را با رنگهای گوناگون می‌رویاند، و آن‌گاه سبزه‌زارها و کشتزارها می‌بالند و لبریز از جوش و خروش می‌شوند و بعداً آنها را پژمرده و زردرنگ می‌بینی، و آن وقت خدا آنها را خشک و پرپر می‌سازد؟ واقعاً در این (چرخه‌ی آب و گیاه، درس) عبرتی برای خردمندان است.

آیا ندیدی که به‌راستی خدا از آسمان، آبی فرود آورد. پس آن را به چشمه‌هایی که در (طبقات زیرین) زمین است نفوذ داد؛ آن‌گاه با آن کشتزاری را که رنگ‌های آن گوناگون است بیرون می‌آورد. سپس (آن کشتزارها) به هیجان آمده. پس آن را بسی زرد می‌بینی، سپس خاشاکش می‌گرداند. بی‌گمان در این (دگرگونی‌ها) برای خردمندان یادواره‌ای است.

آیا ندیدی که خدا فرستاده است از آسمان آبی پس براندش به خزانه‌هائی در زمین تا برون آرد بدان کشتی را که گوناگون است رنگهایش پس بخشکد که بینیش زرد شده سپس بگرداندش کوبیده همانا در این است یادآوردنی برای خردمندان‌

الزمر ٢٠	آیه ٢١	الزمر ٢٢
سوره : سوره الزمر نزول : ١ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«سَلَکَهُ»: آن را داخل و مستقرّ می‌گرداند (نگا: مدّثّر / ، شعراء / مؤمنون / ). «یَنَابِیعَ»: جمع یَنبُوع، چشمه‌ها. مراد منبعها و آب انبارهای زیرزمینی است. منصوب به نزع خافض است و در اصل چنین است: فِی یَنَابِیعَ. یا این که حال است و به معنی آبهای جَهنده و جوشنده از زمین است (نگا: روح‌المعانی). «مُخْتَلِفاً أَلْوَانُهُ»: در رنگهای گوناگون. دارای انواع جوراجور. «یَهِیجُ»: از اضداد است و به دو معنی آمده است: خشک می‌گردد. می‌بالد و جوش و خروش برمی‌دارد (نگا: نمونه. صفوة البیان. التفسیر القرآنی للقرآن). «مُصْفَرّاً»: زرد رنگ (نگا: روم / ). «حُطامّا»: گیاه خشکیده و خُرد و پرپر شده. «ذِکْری»: تذکّر و بیدار باش. درس عبرت (نگا: انعام / و و ، اعراف / هود / و .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ اضْرِبْ‌ لَهُمْ‌ مَثَلَ‌ الْحَيَاةِ... (۴) وَ اضْرِبْ‌ لَهُمْ‌ مَثَلَ‌ الْحَيَاةِ... (۴)

وَ هُوَ الَّذِي‌ أَرْسَلَ‌ الرِّيَاحَ‌... (۳)

تفسیر

• آيات ۲۱ - ۳۷ سوره زمر
• لازمه هدايت ، شرح صدر براى اسلام ، و لازمه ضلالت ، قساوت قلب از ياد خداست
• مراد از اينكه قرآن احسن الحديث ، كتابا متشابها و مثانى است و...
• هدايت فقط كار خداست ، بدون واسطه يا به واسطه انبياء و اولياء
• معنى و مراد از افمن يتقى بوجهه سوء العذاب يوم القيمة
• مثلى براى بيان حال موحد و مشرك ضرب الله مثلا رجلا فيه شركاء...
• مراد از كذب بر خدا و اينكه چرا مرتكب آن اظلم = ستمگرترين است
• بيان پاداش پرهيزگاران نزد خداوند
• رواياتى در ذيل آيه : افمن شرح الله صدره للاسلام ...، عند ربكم تختصمون و مراد ازالذى جاء بالصدق ... و...
• دو روايت درباره مراد از الذى بالصدق

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، نازل کننده آب باران از آسمان (فضاى بالا) است. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء)

۲ - خداوند، باران را به صورت چشمه سارها در دل زمین راه داده و روان ساخته است. (أنّ اللّه أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض) «سلوک» (مصدر «سلک») به معناى داخل کردن و نفوذ دادن شىء است.

۳ - باران، منشأ پیدایش چشمه سارها در زمین (أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض) «ینبوع» (مفرد «ینابیع») به معناى مکان جوشش آب (چشمه) است.

۴ - آسمان، از منابع آب در زمین (أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض)

۵ - وجود لایه هاى نفوذپذیر آب در بستر زمین (أنزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فى الأرض)

۶ - جریان رویش کشت هاى رنگارنگ و رسیده و آن گاه خشک و خرد شدن ساقه ها و برگ هاى آنها، به دست خداوند است. (ثمّ یخرج به زرعًا مختلفًا ألونه ثمّ یهیج فتریه مصفرًّا ثمّ یجعله حطمًا) «هیجان» (مصدر «یهیج») در اصل به معناى حرکت شتابان و جوش و خروش است. این کلمه هرگاه به کشت ها و نباتات نسبت داده شود، آغاز خشک شدن را افاده مى کند و این کنایه از رسیدن محصول و وقت چیدن آن است. «حطام» به معناى خرده هاى یک شىء خشک شده است و مقصود از آن، خرد و کاه شدن برگ ها و ساقه هاى کشت ها است.

۷ - آب، مایه حیات و رویش کشت هاى متنوع و رنگارنگ (یخرج به زرعًا مختلفًا ألونه ثمّ یهیج فتریه مصفرًّا)

۸ - متنوع و رنگارنگ بودن کشت ها، از جلوه هاى قدرت خدا و توحید ربوبى او است. (ثمّ یخرج به زرعًا مختلفًا ألونه) آیه شریفه، درصدد بیان جلوه هایى از قدرت و توحید ربوبى خداوند (چون نزول باران، پیدایش چشمه ها و روییدن کشت ها) است. بنابراین اختصاص به ذکر یافتن قید تنوع و رنگارنگى کشت ها، مى تواند به منظور به نمایش گذاشتن جلوه دیگرى از قدرت خدا باشد.

۹ - زرد و خشک شدن، نشانه پایان رشد کشت ها (ثمّ یهیج فتریه مصفرًّا)

۱۰ - عوامل طبیعى، مجراى اراده خداوند (أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا) تردیدى نیست که نزول باران، جوشیدن چشمه ها و رویش کشت ها، در اثر عوامل طبیعى انجام مى پذیرد; چنان که خداوند در همین آیه، عامل رویش کشت ها را، آب دانسته است (ثمّ یخرج به زرعاً). در عین حال خداوند تمامى این کارها را به خود نسبت داده است («أنزل»، «فسلکه»، «یخرج به» و «یجعله»). مطلب یاد شده بیانگر این حقیقت است که همه عوامل طبیعى، در طول اراده خدا و مجراى آن است.

۱۱ - خداوند، فراخوان انسان ها به مطالعه و نگاه عمیق به مبدأ نزول باران و چگونگى رویش کشت هاى رنگارنگ و خشک و خرد شدن آنها (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا ... ثمّ یجعله حطمًا)

۱۲ - تأمل و نگرش ژرف، از ابزارهاى شناخت (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى)

۱۳ - طبیعت (جریان نزول باران، پیدایش چشمه سارها، رویش کشت هاى رنگارنگ و خشک و خرد شدن آنها)، از جلوه هاى قدرت و ربوبیت خداوند است. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى)

۱۴ - طبیعت و پدیده هاى موجود در زمین چون باران، چشمه سارها و کشت ها، بستر مناسب براى خداشناسى (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که آیه شریفه، درصدد نشان دادن جلوه هاى قدرت خداوند است. بنابراین توصیه و تشویق خداوند به مطالعه و ژرف نگرى در طبیعت و پدیده هاى موجود در زمین، گویاى برداشت یاد شده است.

۱۵ - مرگ و نزول باران حیات آفرین (رویش کشت ها و خشک و خرد شدن آنها)، نشانه قدرت خداوند بر حیات بخشیدن دوباره انسان ها در قیامت (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... ثمّ یخرج به زرعًا ... ثمّ یجعله حطمًا إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب) طبق نظر برخى از مفسران از آن جایى که آیه شریفه پس از آیات مربوط به معاد و بهشت و جهنم آمده است، مى تواند درصدد اثبات قدرت خداوند بر آفرینش مجدد انسان ها در قیامت باشد.

۱۶ - مطالعه و نگاه عمیق به طبیعت (جریان نزول باران، چشمه سارها و پیدایش کشت ها)، مایه بیدارى و پندگیرى صاحبان عقل و خرد است. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب) «ذکرى» اسم براى «تذکیر» و «تنبیه» (بیدارى و پندگیرى) است و «لُبّ» (مفرد «ألباب») به معناى عقل و خرد مى باشد.

۱۷ - تنها صاحبان عقل و خرد، گروه حق جو و پندپذیراند. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب)

۱۸ - داشتن روح پندپذیرى و حق جویى، شرط بهره جستن و تأثیر پذیرفتن از سخنان به حق قرآن (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب)

۱۹ - پندپذیرى، نشانه عقل و خرد است. (إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب)

۲۰ - مؤمنان، برخوردار از عقل و خرد و کافران فاقد آن (إنّ فى ذلک لذکرى لأُولى الألبب) برداشت بالا از ارتباط آیه شریفه با آیات گذشته به دست مى آید; زیرا آیات پیش درباره اوصاف مؤمنان در مقابل کافران بود و در این آیه نیز یکى دیگر از اوصاف مؤمنان بیان شده است.

موضوعات مرتبط

• آب: فواید آب ۷; منابع آب ۴; نفوذ آب در زمین ۵
• آسمان: نقش آسمان ۴
• آیات خدا: آیات آفاقى ۱۴
• اولواالالباب: حق پذیرى اولواالالباب ۱۷; عبرت اولواالالباب ۱۶; عبرت پذیرى اولواالالباب ۱۷
• باران: بارش باران ۱۵; فواید باران ۳; مطالعه بارش باران ۱۱; منشأ باران ۱; منشأ نفوذ باران ۲; نفوذ باران در زمین ۲
• تنبه: زمینه تنبه ۱۶
• توحید: توحید افعالى ۶; نشانه هاى توحید ربوبى ۸
• چشمه: منشأ پیدایش چشمه ها ۳، ۱۳
• حق: شرایط حق پذیرى ۱۸
• حق طلبى: آثار حق طلبى ۱۸
• خدا: افعال خدا ۱، ۲، ۶; دعوتهاى خدا ۱۱; مجارى اراده خدا ۱۰; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱۳; نشانه هاى قدرت خدا ۸، ۱۳، ۱۵
• زمین: ویژگیهاى زمین ۵
• شناخت: ابزار شناخت ۱۲
• طبیعت: مطالعه طبیعت ۱۶; نقش طبیعت ۱۳، ۱۴
• عبرت: آثار عبرت ۱۸، ۱۹; عوامل عبرت ۱۶
• عقل: نشانه هاى عقل ۱۹; نقش عقل ۱۲
• عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۱۰
• قرآن: شرایط استفاده از قرآن ۱۸
• کافران: بى عقلى کافران ۲۰
• گیاهان: خشکیدن گیاهان ۹; زردى گیاهان ۹; عوامل تنوع رنگ گیاهان ۷; عوامل رویش گیاهان ۷; مطالعه تنوع گیاهان ۱۱; مطالعه خشکیدن گیاهان ۱۱; مطالعه رویش گیاهان ۱۱; منشأ تنوع رنگ گیاهان ۶، ۸; منشأ تنوع گیاهان ۱۳; منشأ خشکیدن گیاهان ۶، ۱۳; منشأ رویش گیاهان ۶، ۱۳; نشانه هاى پایان رشد گیاهان ۹
• مؤمنان: تعقل مؤمنان ۲۰; فضایل مؤمنان ۲۰
• مردگان: دلایل احیاى مردگان ۱۵
• معاد: دلایل معاد ۱۵