الحج ١٨

أَ لَمْ‌ تَرَ أَنَ‌ اللَّهَ‌ يَسْجُدُ لَهُ‌ مَنْ‌ فِي‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ مَنْ‌ فِي‌ الْأَرْضِ‌ وَ الشَّمْسُ‌ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ‌ وَ الْجِبَالُ‌ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُ‌ وَ کَثِيرٌ مِنَ‌ النَّاسِ‌ وَ کَثِيرٌ حَقَ‌ عَلَيْهِ‌ الْعَذَابُ‌ وَ مَنْ‌ يُهِنِ‌ اللَّهُ‌ فَمَا لَهُ‌ مِنْ‌ مُکْرِمٍ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ يَفْعَلُ‌ مَا يَشَاءُ

ترجمه

آیا ندیدی که تمام کسانی که در آسمانها و کسانی که در زمینند برای خدا سجده می‌کنند؟! و (همچنین) خورشید و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درختان و جنبندگان، و بسیاری از مردم! امّا بسیاری (ابا دارند، و) فرمان عذاب درباره آنان حتمی است؛ و هر کس را خدا خوار کند، کسی او را گرامی نخواهد داشت! خداوند هر کار را بخواهد (و صلاح بداند) انجام می‌دهد!

|آيا نديدى كه هر كس در آسمان‌ها و هر كه در زمين است و خورشيد و ماه و تمام ستارگان و كوه‌ها و درختان و جنبندگان و بسيارى از مردم براى خدا سجده مى‌كنند؟ و بسيارى هم [ابا دارند كه‌] عذاب در باره‌ى آنان حتمى است. و هر كه را خدا خوار كند، او را اكرام كننده

آيا ندانستى كه خداست كه هر كس در آسمانها و هر كس در زمين است، و خورشيد و ماه و [تمام‌] ستارگان و كوهها و درختان و جنبندگان و بسيارى از مردم براى او سجده مى‌كنند؟ و بسيارى‌اند كه عذاب بر آنان واجب شده است. و هر كه را خدا خوار كند او را گرامى‌دارنده‌اى نيست، چرا كه خدا هر چه بخواهد انجام مى‌دهد.

آیا (ای هوشمند به چشم بصیرت) مشاهده نکردی که هر که در آسمانها و هر که در زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جنبندگان و بسیاری از آدمیان همه (با کمال شوق) به سجده خدا (و اطاعت او) مشغولند و بسیاری از مردم هم (در اثر کفر و عصیان) مستوجب عذاب حق شدند؟ و هر که را خدا خوار و ذلیل گرداند دیگر کسی او را عزیز و گرامی نتواند کرد که البته خدا هر چه مشیّت کامله‌اش تعلق گیرد خواهد کرد.

آیا ندانسته ای که هر که در آسمان ها و هر که در زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوه ها و درختان و جنبندگان و بسیاری از مردم برای او سجده می کنند؟ و بر بسیاری [که از سجده امتناع دارند] عذاب، لازم و مقرّر شده است. و کسی را که خدا خوار کند، گرامی دارنده ای برای او نیست؛ به یقین خدا هر چه را بخواهد انجام می دهد.

آيا نديده‌اى كه هر كس در آسمانها و هر كس كه در زمين است و آفتاب و ماه و ستارگان و كوهها و درختان و جنبندگان و بسيارى از مردم خدا را سجده مى‌كنند؟ و بر بسيارى عذاب محقق شده و هر كه را خدا خوار سازد، هيچ كس گراميش نمى‌دارد. زيرا خدا هر چه بخواهد همان مى‌كند.

آیا نیندیشیده‌ای که هر که در آسمانها و زمین است و خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جانوران و بسیاری از مردم، بر خداوند سجده می‌برند، و بسیاری هم هستند که عذاب بر آنان محقق شده است، و هرکس که خداوند خوارش بدارد، گرامی دارنده‌ای ندارد، که خداوند هرچه خواهد همان تواند کرد

آيا نديدى كه هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است و خورشيد و ماه و ستارگان و كوه‌ها و درختان و جنبندگان و بسيارى از مردمان خداى را سجده مى‌كنند؟ و بسيارى هم عذاب بر آنان سزا گشته است، و هر كه را خدا خوار كند پس او را هيچ گرامى دارنده‌اى نيست، كه خدا هر چه خواهد مى‌كند.

آیا ندیده‌ای و ندانسته‌ای که تمام کسانی که در آسمانها بوده و همه‌ی کسانی که در زمین هستند، و خورشید و ماه و ستاره‌ها و کوهها و درختان و جانوران و بسیاری از مردمان، برای خدا سجده می‌برند (و به تسبیح و تقدیس او مشغول و سرگرمند؟) و بسیاری از مردمان هم (غافل بوده و برای خدا سجده نمی‌برند و) عذاب ایشان حتمی است (و مستحقّ عقابند، و اینها در نزد پروردگارشان بی‌ارزش می‌باشند) و خدا هرکه را بی‌ارزش کند، هیچ کسی نمی‌تواند او را گرامی دارد (و مشمول عنایت و سعادت آسمانی کند. چرا که تنها این) خدا است که هر چیزی را که بخواهد انجام می‌دهد.

آیا ندیدی که خدا هر کس در آسمان‌ها و هر کس که در زمین است- و خورشید و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درختان و جنبندگان- به‌راستی برایش (همگی) سجده می‌کنند و (نیز) بسیاری از مردمان و (حتّی‌) بسیاری از آنان هم که عذاب بر آنان محقق شده است (برای او سجده می‌کنند)؟ و هر که را خدا خوار کند، برایش هیچ گرامی‌دارنده‌ای نیست. همواره خدا هر چه بخواهد انجام می‌دهد.

آیا ندیدی که خدا سجده می‌کند برایش آنکه در آسمانها و آنکه در زمین است و مهر و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درخت و جنبندگان و بسیاری از مردم و بسیاری که فرود آمد (استوار شد) بر او عذاب و آن را که خوار سازد خدا پس نیستش سرافرازنده‌ای همانا خدا می‌کند آنچه را می‌خواهد

الحج ١٧	آیه ١٨	الحج ١٩
سوره : سوره الحج نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَسْجُدُ لَهُ ...»: (نگا: رعد / و ، اسراء / ). «الدَّوَآبُّ»: جمع دابّه، هر نوع حیوان و جانداری (نگا: بقره / .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

أَ وَ لَمْ‌ يَرَوْا إِلَى‌ مَا خَلَقَ‌... (۳) تُسَبِّحُ‌ لَهُ‌ السَّمَاوَاتُ‌... (۳) وَ مِنْ‌ آيَاتِهِ‌ اللَّيْلُ‌ وَ... (۳) وَ النَّجْمُ‌ وَ الشَّجَرُ يَسْجُدَانِ‌ (۳)

تفسیر

• آيات ۱۷ - ۲۴ سوره حج
• مراد از ((الذين آمنوا((،((الذين هادوا((، ((نصارى ((،((صابئين ((،((مجوس (( و((الذين اشركوا(( كه فرمود: ((خدا در قيامت بين آنان حكم به حق مى كند((
• سجده (خضوع و تذلل ) تكوينى موجودات در برابر خداوند است
• سجده تشريعى بسيارى از مردم و استكبار بسيارى ديگر كه : ((حق عليه العذاب ((
• تمامى مذاهب مختلف به دو دسته : ((محق ((،((مبطل (( منقسمند و همه اختلافاتشان به اختلاف در ربوبيت خدا بر مى گردد
• بحث روايتى
• توضيحى درباره مشيت خداوند
• چند روايت در ذيل آيه : ((هذان خصمان اختصموا فى ربهم ((

• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها:
• ۱ - اين سجود همگانى چگونه است ؟
• ۲ - آيا سجود فرشتگان تشريعى است ؟
• ۳ - پاسخ به چند سؤ ال

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - سجده (خضوع و انقیاد) اهل آسمان و زمین و نیز خورشید، ماه، ستارگان، کوه ها، درختان و جنبندگان براى خدا (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض ... و الشجر و الدّوابّ) «سجود» (مصدر «یسجد») به معناى اظهار خضوع و انقیاد است.

۲ - جهان آفرینش، داراى آسمان هاى متعدد است. (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت)

۳ - تمامى پدیده هاى جهان آفرینش، موجوداتى اند شعورمند. (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت) به کارگیرى لفظ «من» براى همه پدیده هاى موجود در آسمان ها و زمین - با توجه به این که این کلمه غالباً در ذوى العقول به کار مى رود - مى تواند اشعار به مطلب فوق داشته باشد.

۴ - توحید ربوبى و انقیاد در برابر خدا، ملاک داورى خداوند میان انسان ها در قیامت (إنّ اللّه یفصل بینهم یوم القیمة ... ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض) ارتباط این آیه با آیه پیشین، این معنا را مى رساند که ملاک ارزیابى خداوند در داورى میان فرقه هاى گوناگون مردم در قیامت، اصل «توحید ربوبى و خضوع و انقیاد در برابر او» خواهد بود.

۵ - توجه به انقیاد و کرنش تمامى پدیده هاى جهان در برابر خداوند، مقتضى گرویدن به خداى واحد و روى گرداندن از شرک و دیگر پرستى است. (إنّ الذین ءامنوا و الذین هادوا ... ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض)

۶ - سجود و خضوع تمامى پدیده هاى جهان در برابر خدا، امرى قابل درک براى انسان ها (ألم تر أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض) همزه در «ألم تر» براى استفهام توبیخى است: «رؤیت» (مصدر «ترى») به معناى دانستن و به اصطلاح از افعال قلوب است; یعنى، «آیا ندانستى که...». توبیخ خداوند بیانگر مطلب یاد شده است; چه این که سجود و خضوع موجودات اگر قابل درک نبود، خداوند انسان ها را توبیخ نمى کرد.

۷ - برخلاف همه پدیده هاى جهان هستى، مردم دو دسته اند: بسیارى از آنان معتقد به توحید ربوبى و اهل خضوع و انقیاد در برابر خدا و بسیارى دیگر منکر توحید ربوبى و دیگر پرست هستند. (ألم تر أنّ اللّه یسجد ... و کثیر من الناس و کثیر حقّ علیه العذاب) جمله «حقّ علیه العذاب» کنایه از شرک و دیگرپرستى و روى گردانى از خضوع در برابر خدا است.

۸ - شرک، گناهى است نابخشودنى که اهل آن مستحق عذاب الهى اند. (و کثیر حقّ علیه العذاب)

۹ - شرک و بت پرستى، حرکتى است مخالف جریان طبیعى نظام هستى. (أنّ اللّه یسجد له من فى السموت و من فى الأرض ... و کثیر حقّ علیه)

۱۰ - کرامت انسانى، در گرو گرایش به توحید ربوبى و سجود و انقیاد در برابر خدا (و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)

۱۱ - در بینش الهى، شرک پیشگان مردمانى پست و فاقد هر گونه کرامت انسانى اند. (و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)

۱۲ - حرمت نهادن و گرامى داشتن مشرکان، حرام است. (و من یهن اللّه فما له من مکرم) جمله «فما له من مکرم» مى تواند انشا در قالب خبر باشد; یعنى، هیچ کس حق ندارد به کسى که مورد اهانت خدا قرار گرفته، حرمت نهد و او را گرامى بدارد.

۱۳ - قدرت نامتناهى خداوند، در اجراى مشیت و خواسته هاى خویش (إنّ اللّه یفعل ما یشاء)

۱۴ - عذاب الهى، عذابى است خوار کننده. (و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)

۱۵ - شرک پیشگان، در قیامت گرفتار عذاب خوار کننده الهى و محروم از هر کرامت بخش و گرامى دارنده اى خواهند بود. (و الذین أشرکوا ان اللّه یفصل بینهم یوم القیمة... و کثیر حقّ علیه العذاب و من یهن اللّه فما له من مکرم)

موضوعات مرتبط

• آسمان: انقیاد موجودات آسمان ها ۱; تعدد آسمان ۲; سجده موجودات آسمان ها ۱
• آفرینش: شعور آفرینش ۳
• احترام: محرومیت از احترام ۱۵
• احکام :۱۲
• انسان: عوامل تکریم انسان ۱۰
• انقیاد: آثار انقیاد ۱۰; انقیاد در برابر خدا ۴
• ایمان: آثار ایمان به توحید ربوبى ۱۰; ایمان به توحید ربوبى ۴; زمینه ایمان به توحید ۵
• بت پرستى: انحراف بت پرستى ۹; حقیقت بت پرستى ۹
• جنبندگان: انقیاد جنبندگان ۱; سجده جنبندگان ۱
• خدا: آثار سجده بر خدا ۱۰; مشیت خدا ۱۳; ملاک قضاوت اخروى خدا ۴; وسعت قدرت خدا ۱۳; ویژگیهاى عذابهاى خدا ۱۴
• خورشید: انقیاد خورشید ۱; سجده خورشید ۱
• درختان: انقیاد درختان ۱; سجده درختان ۱
• ذکر: آثار ذکر انقیاد موجودات ۵
• ستارگان: انقیاد ستارگان ۱; سجده ستارگان ۱
• سجده: آثار سجده ۱;سجده بر خدا ۱
• شرک: انحراف شرک ۹; حقیقت شرک ۹; زمینه اعراض از شرک ۵; گناه شرک ۸
• عذاب: اهل عذاب ۸، ۱۵; عذاب ذلت بار ۱۴
• قضاوت: ملاک قضاوت در قیامت ۴
• کوهها: انقیاد کوهها ۱; سجده کوهها ۱
• گروههاى اجتماعى :۷
• گناه: گناه نابخشودنى ۸
• ماه: انقیاد ماه ۱; سجده ماه ۱
• محرمات :۱۲
• مشرکان :۷ احترام به مشرکان ۱۲; بى ارزشى مشرکان ۱۱; رذالت مشرکان ۱۱; عذاب اخروى مشرکان ۱۵; عذاب مشرکان ۸; محرومیت اخروى مشرکان ۱۵
• موجودات: انقیاد موجودات ۱; درک انقیاد موجودات ۶; درک سجده موجودات ۶; سجده موجودات ۱; شعور موجودات ۳
• موحدان :۷