الأنبياء ٦٣

قَالَ‌ بَلْ‌ فَعَلَهُ‌ کَبِيرُهُمْ‌ هٰذَا فَاسْأَلُوهُمْ‌ إِنْ‌ کَانُوا يَنْطِقُونَ‌

ترجمه

گفت: «بلکه این کار را بزرگشان کرده است! از آنها بپرسید اگر سخن می‌گویند!»

|گفت: نه، بلكه اين كار را بزرگ آنها كرده است. اگر حرف مى‌زنند از خودشان بپرسيد

گفت: «[نه‌] بلكه آن را اين بزرگترشان كرده است، اگر سخن مى‌گويند از آنها بپرسيد.»

ابراهیم (در مقام احتجاج) گفت: بلکه این کار را بزرگ آنها کرده است، شما از این بتان سؤال کنید اگر سخن می‌گویند.

گفت: بلکه [سالم ماندن بزرگشان نشان می دهد که] بزرگشان این کار را انجام داده است؛ پس اگر سخن می گویند، از خودشان بپرسید.

گفت: بلكه بزرگ‌ترينشان چنين كرده است. اگر سخن مى‌گويند از آنها بپرسيد.

[به ریشخند] گفت نه بلکه همین بزرگترشان چنین کاری کرده است، اگر سخن می‌گویند از آنها بپرسید

گفت: بلكه اين كار را [بت‌] بزرگشان كرده است اگر سخن مى‌گويند از آنها بپرسيد.

(ابراهیم گفت: چرا از من بازخواست می‌کنید؟ آثار و ابزار جرم بر بت بزرگ هویدا و همراه است) شاید این بت بزرگ چنین کاری را کرده باشد! (مگر نه این است که تبر بر گُرده او است و تنها وی برجای است و شما آن را می‌پرستید و حلّ مشکلات و رفع بلاها را از آن و از دیگر بتان می‌خواهید؟) پس از آنها مسأله را بپرسید اگر می‌توانند صحبت کنند. (چرا که خدا باید قادر بر هر چیزی باشد).

گفت: «بلکه بزرگشان چنان کرده است. پس از آنان بپرسید؛» اگر سخن می‌گفته‌اند.

گفت بلکه کرد آن را بزرگ ایشان این پس بپرسیدشان اگر هستند سخن‌گویان‌

الأنبياء ٦٢	آیه ٦٣	الأنبياء ٦٤
سوره : سوره الأنبياء نزول : ٦ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بَلْ»: بلکه. حرفی است برای ابطال ماقبل خود و اثبات مابعد. «کَبیرُهُمْ»: بزرگ بتهای دیگر.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

فَقَالَ‌ إِنِّي‌ سَقِيمٌ‌ (۱) فَقَالَ‌ إِنِّي‌ سَقِيمٌ‌ (۱)

تفسیر

• آيات ۴۸ - ۷۷ سوره انبياء
• اشاره به وجه تسميه ((تورات (( به : فرقان ، ضياء و ذكر
• مقصود از اينكه قرآن ((ذكر مبارك (( است
• مقصود از اينكه فرمود: ما به ابراهيم رشد او را داديم
• گفتگوى ابراهيم (عليه السلام ) با قوم بت پرست خود
• ابراهيم (ع ) بتها را قطعه قطعه كرد مگر بزرگترين آنها را
• محاجه آن جناب (عليه السلام ) با قوم خود بعد از شكستن بتها:((قال بل فعله كبيرهم ...((
• تنبه مردم بعد از شنيدن كلام ابراهيم (ع )
• اشاره به اينكه ((برد(( و ((سلام (( شدن آتش براى ابراهيم (عليه السلام ) به امرتكوينى خداى تعالى خارج از محدوده اطلاعات ما از سلسله علل و اسباب است
• بيان اينكه در جمله :((و جعلنا هم ائمة يهدون بامرنا(( مراد از هدايت رساندن به مقصد ومراد از ((امر(( امر تكوينى است
• توضيح اينكه مراد از وحى در آيه : ((واوحينا اليهمفعل الخيرات ...(( وحى تسديد است نه وحى تشريع و مؤ يد بودن ائمه به تسديد وتاءييد الهى را افاده مى كند
• بحث روايتى
• چند روايت راجع به اينكه خداوند امامت را در ابراهيم (عليه السلام ) و ذريه او قرار داد

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- ابراهیم(ع) در پاسخ سؤال از شکننده بت ها، ابتدا شکستن بت ها را به بت بزرگ نسبت داد. (قال بل فعله کبیرهم )

۲- نسبت دادن شکستن بت ها به بت بزرگ از سوى ابراهیم(ع)، زمینه تنبّه بت پرستان به بطلان عقیده بت پرستى بود; نه نسبتى دروغ از جانب آن حضرت. (قال بل فعله کبیرهم ) ابراهیم(ع) با نسبت دادن شکستن بت ها به بت بزرگ، نه تنها دروغ نگفت; بلکه با اشاره اى بلیغ، حقیقت ماجرا را بیان کرد; زیرا ابراهیم(ع) با جمله «فسئلوهم...» خواست به بت پرستان بفهماند که بت ها از سخن گفتن عاجزند، تا چه رسد به شکستن. پس باید پذیرفت که معبود عاجز، شایسته پرستش نیست. گفتنى است که آیه بعد (این که بت پرستان با شنیدن پاسخ ابراهیم(ع) به خود آمدند و متنبه شدند) مؤید برداشت یاد شده است.

۳- ابراهیم(ع) در یک شگرد عالمانه، از بت پرستان خواست تا از خود بت ها در باره شکننده آنها پرسوجو کنند. (فسلوهم إن کانوا ینطقون ) ابراهیم(ع) با نسبت دادن شکستن بت ها به بت بزرگ و درخواست از بت پرستان به پرس و جو کردن از بت ها براى شناسایى بت شکن، شگردى عالمانه را در مبارزه با بت پرستى برگزید; زیرا بت پرستان از این طریق به آسانى به بطلان راه خویش پى بردند; چنان که آیه بعد (فرجعوا إلى أنفسهم...) گویاى همین حقیقت است.

۴- ابراهیم(ع) با درخواست از بت پرستان براى بازجویى از بت ها، عجز و ناتوانى آنها را براى آنان به نمایش گذاشت. (فسلوهم إن کانوا ینطقون )

۵- بت ها، فاقد قدرت نطق و کلام، حتى در اعتقاد بت پرستان (فسلوهم إن کانوا ینطقون )

روایات و احادیث

۶- «عن الصادق(ع): واللّه ما فعله کبیرهم و ما کذب إبراهیم فقیل: و کیف ذلک؟ قال: إنّما قال: فعله کبیرهم هذا إن نطق و إن لم ینطق فلم یفعل کبیرهم هذا شیئاً; از امام صادق(ع) روایت شده: به خدا سوگند بت بزرگ آن کار را نکرده بود و ابراهیم نیز دروغ نگفت. به امام صادق(ع) گفته شد: چگونه این ممکن است [در حالى که ابراهیم گفت این کار را بت بزرگ کرده است؟] امام فرمود: ابراهیم(ع) گفت: اگر بت بزرگ سخن بگوید، این کار را کرده است و اگر سخن نگوید آن بت بزرگ کارى نکرده است».

۷- «عن أبى عبداللّه(ع): إنّ اللّه ... أحبّ الکذب فى الإصلاح ... ان إبراهیم(ع) إنّما قال: «بل فعله کبیرهم هذا» إرادة الإصلاح و دلالة على أنّهم لایفعلون; از امام صادق(ع) روایت شده: خداوند ... دروغ گفتن براى اصلاح را دوست دارد ... ابراهیم(ع) هنگامى که گفت: «بل فعله کبیرهم هذا» هدف او اصلاح و راهنمایى [مردم] بود که آنان [بدانند] بت ها کارى انجام نمى دهند».

موضوعات مرتبط

• ابراهیم(ع): آثار پاسخ ابراهیم(ع) ۲; ابراهیم(ع) و دروغ ۶، ۷; بت شکن قصه ابراهیم(ع) ۳; پاسخ ابراهیم(ع) ۱; روش برخورد ابراهیم(ع) ۳; روش تبلیغ ابراهیم(ع) ۴; قصه ابراهیم(ع) ۱، ۲، ۳، ۴
• بت پرستان: بینش بت پرستان ۵
• بتها: بتها و تکلم ۵; پرسش از بتها ۳; عجز بتها ۵
• دروغ: دروغ جایز ۷; دروغ مصلحتى ۷
• قوم ابراهیم: بازجویى از بت بزرگ قوم ابراهیم ۴; زمینه تنبه قوم ابراهیم ۲; عجز بتهاى قوم ابراهیم ۴; نقش بت بزرگ قوم ابراهیم ۱، ۶