الشورى ٤٢

إِنَّمَا السَّبِيلُ‌ عَلَى‌ الَّذِينَ‌ يَظْلِمُونَ‌ النَّاسَ‌ وَ يَبْغُونَ‌ فِي‌ الْأَرْضِ‌ بِغَيْرِ الْحَقِ‌ أُولٰئِکَ‌ لَهُمْ‌ عَذَابٌ‌ أَلِيمٌ‌

ترجمه

ایراد و مجازات بر کسانی است که به مردم ستم می‌کنند و در زمین بناحق ظلم روا می‌دارند؛ برای آنان عذاب دردناکی است!

|راه [ملامت‌] تنها بر كسانى است كه به مردم ظلم مى‌كنند و در زمين به ناحق سر به طغيان بر مى‌دارند، اينانند كه برايشان عذاب دردناكى است

راه [نكوهش‌] تنها بر كسانى است كه به مردم ستم مى‌كنند، و در [روى‌] زمين به ناحق سر برمى‌دارند. آنان عذابى دردناك [در پيش‌] خواهند داشت.

تنها راه مؤاخذه بر آنهایی است که به مردم ظلم کنند و در زمین به ناحق شرارت انگیزند، بر آنها (در دنیا انتقام و در آخرت) عذاب دردناک است.

ایراد و محکومیت فقط متوجه کسانی است که به مردم ستم روا می دارند و به ناحق در زمین سرکشی می کنند، اینانند که برای آنان عذابی دردناک خواهد بود،

ملامت در خور كسانى است كه به مردم ستم مى‌كنند و به ناحق در روى زمين سركشى مى‌كنند. براى آنهاست عذابى دردآور.

ایراد تنها بر کسانی است که به مردم ستم می‌کنند و در روی زمین به ناحق سرکشی می‌نمایند، اینانند که عذابی دردناک در پیش دارند

همانا راه [تعرض و ملامت‌] تنها بر كسانى است كه به مردم ستم مى‌كنند و در زمين به ناروا ستم و سركشى مى‌كنند- يا از حد درمى‌گذرند و فزونى مى‌جويند- اينان را عذابى است دردناك.

بلکه عتاب و عقاب متوجّه کسانی است که به مردم ستم می‌کنند و در زمین به ناحق سرکشی می‌آغازند. چنین کسانی دارای عذاب دردآور و دردناکی هستند.

راه (نکوهش) تنها بر کسانی است که به مردم ستم می‌کنند و در زمین (و زمینه‌ی تکلیف) بناحق تجاوز می‌نمایند. اینان برایشان عذابی دردناک است.

جز این نیست که راه بر آنان است که ستم کنند بر مردم و سرکشی کنند در زمین به ناروا که ایشان را است عذابی دردناک‌

الشورى ٤١	آیه ٤٢	الشورى ٤٣
سوره : سوره الشورى نزول : ١ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَبْغُونَ»: سرکشی می‌کنند.

تفسیر

---

• آيات ۲۷ - ۵۰ سوره شورى
• سنت الهى در روزى دادن به مردم : ((ينزل بقدر ما يشاء))
• شباهت رزق مادى با معارف حقه و شرايع آسمانى ، از نظرنزول و قسمت
• توضيحى راجع به ((قدير)) بودن خداى تعالى
• بررسى مفاد آيه ((و ما اصبكم من مصيبه فبما كسبت ايديكم ....)) كه وجود ارتباط بينگناهان و مصائب دنيوى را افاده مى كند
• سه مطلبى كه از سياق آيه شريفه بدست مى آيد
• تفسيرى بى پايه براى آيه و وجه بى پايگى آن
• بيان آيات ((و من آياته الجوار فى البحر...)) كه كشتى ها را به عنوان يكى از آياتخداوند به ياد مى آورد
• دو تفسير ديگر در معنا مى آيد كه هر دو بى مورد و داراى تكلف اند
• صفات نيك مؤ منين : اجتناب از كبائر و فواحش ، گذشت ، دفع ظلم از يكديگر و...))
• معناى مشورت و آيه ((و اءمرهم شورى بينهم ))
• وجه اينكه در جمله ((و جزاء سيئة سيئه مثلها))عمل متقابل مظلوم در برابر ظالم را ((سيئه )) ناميد
• سه وجه در بيان ((انه لا يحب الظالمين ))
• مظلوم حق مقابله به مثل دارد گو اينكه صبر و گذشت فضيلتى برتر است
• وصف حال غير مؤ منين در روبرو شدن با عذاب الهى
• معناى جمله ((ان الخاسرين الذين خسروا انفسهم و اهليهم )) و اينكه گوينده آن كيانند و دركجا آن را مى گويند
• مفاد جمله : ((يوم لا مرد له من الله )) درباره قيامت
• توبيخ انسان متنعم سرگرم به دنيا
• چند روايت درباره تقدير روزى از جانب خداوند سبحان
• بيان سه اشكال در رابطه با ((ما اءصابكم ...)). و مفاد روايات مربوط به آن
• بيان رواياتى در ارتباط با ((يهب لمن يشاء اناثا

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «42»

همانا نكوهش فقط بر كسانى است كه به مردم ستم مى‌كنند و در زمين به ناحقّ طغيان مى‌كنند، آنانند كه برايشان عذاب دردناكى است.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (42)

إِنَّمَا السَّبِيلُ‌: جز اين نيست كه راه عتاب و عقاب، عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ‌: بر آن كسانى است ظلم مى‌كنند بر مردم ابتدا، وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ‌: و سركشى مى‌كنند در زمين و از حد بيرون روند، بِغَيْرِ الْحَقِ‌: به ناحق بدون جهتى و حجتى، بلكه به سبب تكبر و فساد، أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ‌: آن گروه موصوف به ظلم و بغى مر ايشان راست عذابى دردناك كه عذاب جهنم باشد.

جلد 11 - صفحه 439

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولئِكَ ما عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ (41) إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (42) وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ (43) وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ وَلِيٍّ مِنْ بَعْدِهِ وَ تَرَى الظَّالِمِينَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ يَقُولُونَ هَلْ إِلى‌ مَرَدٍّ مِنْ سَبِيلٍ (44) وَ تَراهُمْ يُعْرَضُونَ عَلَيْها خاشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنْظُرُونَ مِنْ طَرْفٍ خَفِيٍّ وَ قالَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ الْخاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمِينَ فِي عَذابٍ مُقِيمٍ (45)

ترجمه‌

و هر آينه آنكه انتقام كشيد بعد از ستم شدن بر او پس آنگروه نيست بر آنها هيچ راه اشكالى‌

جز اين نيست كه راه عتاب و عقاب بر كسانى است كه ستم ميكنند بر مردم و تعدّى مينمايند در زمين بناحق آنگروه براى آنها عذابى است دردناك‌

و هر آينه آنكه صبر كرد و گذشت نمود همانا آن هر آينه از كارهاى مطلوب الهى است‌

و هر كه را واگذارد در گمراهى خدا پس نيست براى او هيچ ياورى بعد از او و مى‌بينى ستمكاران را چون ديدند عذاب را ميگويند آيا بسوى بازگشتن راهى هست‌

و مى‌بينى آنانرا كه عرضه ميشوند بر آن با آنكه فروتنانند از خوارى نگاه ميكنند از ديده پنهان و گويند آنانكه ايمان آوردند همانا زيانكاران آنانند كه زيانكار نمودند خودشان و خانواده‌شان را روز قيامت آگاه باشيد همانا ستمكاران در عذاب دائمند.

تفسير

خداوند سبحان در تعقيب و تأكيد مفاد آيات سابقه فرموده و هر آينه كسانيكه انتقام بكشند از ظالم بر خودشان بعد از آنكه مظلوم واقع شدند

---

جلد 4 صفحه 587

بهيچ وجه جاى اعتراض و راه اشكالى بر آنها نيست چون حق داشتند كه قصاص يا تقاص نمايند و ذكر شد كه در بعضى از موارد راجح است بلى اشكال و اعتراض بر كسانى است كه ابتداء بظلم و ستم بر مردم مينمايند و تعدّى و تجاوز از حد و قدر خودشان ميكنند در زمين بناحق و ناروا و آنها مشمول عذاب اليم جهنّم در قيامت خواهند بود و اگر كسى صبر كند بر جور و ستمى كه بر او وارد شده و گذشت نمايد و عفو و اغماض كند در مورديكه مقتضى براى عفو باشد كه در آيات سابقه بيان شد هر آينه كارى كرده كه مرضىّ خدا و پسند اولياء و از اخلاق ستوده است كه بايد شخص بزرگ بر آن ثابت و بزرگوارى خود را بآن اثبات نمايد خلاصه آنكه از امورى است كه بايد در موقعش عزم بر آن داشت و اين تفصيل كه حسن انتقام و عفو باشد هر كدام بجاى خود مستفاد از بعضى روايات و موافق با موازين علم اخلاق است و كسيرا كه خداوند براى عدم قابليت و اعراض از ذكر حق بحال ضلالت و گمراهى واگذارد و توفيق و تأييد خود را از او سلب فرمايد نيست و نخواهد بود براى او دوست و يار و ياور و نگهبان و نگهدارى در رتبه متأخّره از خدا كه با او يارى و او را نگهدارى نمايد از بليّات دنيا و عقوبات آخرت و مى‌بينى تو اى پيغمبر ستمكاران را در روز قيامت وقتى مشاهده عذاب را نمودند كه آرزو مينمايند و ميگويند آيا ممكن است يكمرتبه ديگر ما بدنيا برگرديم و مى‌بينى تو آنها را كه عرضه داشته ميشوند بر آتش جهنّم در حال خضوع و خشوع از ذلّت و خوارى كه مينگرند به آتش از زير چشم مانند كسانى كه براى كشتن حاضر كرده شوند كه بشمشير نگاه ميكنند و چون اهل ايمان آنها را باين حال مى‌بينند ميگويند الحقّ زيانكاران آنكسانى هستند كه خودشان و اهل و عيالشان را بخسران انداختند و زيانكار نمودند در روز قيامت چون آنها را سوق بحق ننمودند بلكه تربيت بباطل كردند و از منافع و فوائد اخروى ايمان و عمل صالح باز ماندند و مستحق عذاب جهنّم شدند و خدا ميفرمايد بدانيد كه ستمكاران بر خويش و خلق بكفر و ضلال در عذاب دائم بى‌زوال جاى دارند.

---

جلد 4 صفحه 588

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

إِنَّمَا السَّبِيل‌ُ عَلَي‌ الَّذِين‌َ يَظلِمُون‌َ النّاس‌َ وَ يَبغُون‌َ فِي‌ الأَرض‌ِ بِغَيرِ الحَق‌ِّ أُولئِك‌َ لَهُم‌ عَذاب‌ٌ أَلِيم‌ٌ (42)

جز ‌اينکه‌ نيست‌ ‌که‌ سبيل‌ و مسئوليت‌ ‌براي‌ كساني‌ ‌است‌ ‌که‌ ظلم‌ ميكنند ناس‌ ‌را‌ و فساد و طغيان‌ ميكنند ‌در‌ زمين‌ بنا حق‌ اينهاست‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ عذاب‌ دردناك‌.

إِنَّمَا السَّبِيل‌ُ ‌از‌ قتل‌ و قصاص‌ و ديه‌ و ارش‌ و مؤاخذه‌.

عَلَي‌ الَّذِين‌َ يَظلِمُون‌َ النّاس‌َ چه‌ ظلم‌ بانبياء و ائمه‌ و مقربان‌ درگاه‌ الهي‌ و بمؤمنين‌ و چه‌ ظلم‌ مالي‌ و غصب‌ حقوق‌ ‌آنها‌ و چه‌ اذيت‌ و آزار بدني‌ و چه‌ ظلم‌ عرضي‌ و چه‌ غصب‌ مقام‌ ‌آنها‌ و چه‌ حبس‌ حقوق‌ ‌آنها‌ ‌که‌ بالاترين‌ معاصي‌ و سخت‌ترين‌ عقوبات‌ ‌براي‌ ظلمه‌ ‌است‌ الظلم‌

جلد 15 - صفحه 502

ظلمات‌ يوم القيمة و چه‌ اندازه‌ آيات‌ و اخبار ‌در‌ مذمت‌ و عقوبت‌ ‌آن‌ وارد ‌شده‌ و اشد انحاء ظلم‌ ظلم‌ باهل‌ بيت‌ ‌رسول‌ اللّه‌ ‌است‌ ‌به‌ صديقه طاهره‌ و بعلها و بنوها.

وَ يَبغُون‌َ فِي‌ الأَرض‌ِ بغي‌ فساد ‌در‌ زمين‌ ‌است‌ و فساد مقابل‌ صلاح‌ ‌است‌ ‌يعني‌ آنچه‌ عمل‌ ميكنند ‌بر‌ خلاف‌ صلاح‌ دين‌ و مسلمين‌ ‌است‌ و فساد اقسام‌ زيادي‌ دارد و اعظم‌ ‌آنها‌ اضلال‌ بندگان‌ ‌خدا‌ ‌است‌ ‌از‌ دين‌ حق‌ و سوق‌ آنهاست‌ ‌به‌ كفر و فسق‌ و فجور وَ اللّه‌ُ لا يُحِب‌ُّ الفَسادَ بقره‌ آيه 205‌-‌) وَ لا تَبغ‌ِ الفَسادَ فِي‌ الأَرض‌ِ إِن‌َّ اللّه‌َ لا يُحِب‌ُّ المُفسِدِين‌َ‌-‌ قصص‌ آيه 77‌-‌ و ‌بعد‌ ‌از‌ ذكر عاد و فرعون‌ و ثمود ميفرمايد فَأَكثَرُوا فِيهَا الفَسادَ فَصَب‌َّ عَلَيهِم‌ رَبُّك‌َ سَوطَ عَذاب‌ٍ، إِن‌َّ رَبَّك‌َ لَبِالمِرصادِ‌-‌ فجر آيه 11 ‌تا‌ 13‌-‌ بِغَيرِ الحَق‌ِّ معني‌ ‌اينکه‌ نيست‌ ‌که‌ فساد دو قسم‌ ‌است‌: فساد بحق‌ و فساد بغير حق‌ بلكه‌ فساد مطلقا بغير حق‌ ‌است‌.

أُولئِك‌َ لَهُم‌ ‌با‌ سه‌ تأكيد.

عَذاب‌ٌ أَلِيم‌ٌ ‌است‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 42)- «تنها ایراد و مجازات بر کسانی است که به مردم ستم می‌کنند، و در زمین بنا حق ظلم روا می‌دارند» (إِنَّمَا السَّبِیلُ عَلَی الَّذِینَ یَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ).

ج4، ص350

آنها علاوه بر کیفر و مجازات در دنیا، «در آخرت نیز عذاب دردناکی در انتظارشان است» (أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - ستم پیشگان و تجاوزگران به حقوق مردم، سزاوار پیگرد، مؤاخذه و مجازات مى باشند. (إنّما السبیل على الذین یظلمون الناس)

۲ - حقوق تمامى انسان ها - حتى غیرمؤمنان - محترم است. (إنّما السبیل على الذین یظلمون الناس) از ذکر «الناس» به جاى «الذین آمنوا»، مى توان استفاده کرد که تجاوز به انسان هاى غیر مؤمن نیز مطرود و ناروا است.

۳ - ظلم و تجاوز به حقوق مردم - حتى انسان هاى غیر مؤمن - امرى ناشایست و سزاوار پیگرد و انتقام است. (إنّما السبیل على الذین یظلمون الناس)

۴ - ظلم و تجاوز در تمامى اشکال آن، ناروا و توجیه ناپذیر است. (یظلمون الناس و یبغون فى الأرض بغیر الحقّ) تعبیر به «بغیر الحقّ»، تأکیدى بر ناروایى هرگونه تعدى و تجاوز به حقوق مردمان است که راه را بر هرگونه احتمال حقانیت و بایستگى در تجاوز مسدود مى کند.

۵ - ستم پیشگان و متجاوزان، مستحق عذابى سخت و دردناک اند. (الذین یظلمون الناس ... أولئک لهم عذاب ألیم)

موضوعات مرتبط

• انسان: اهمیت حقوق انسان ها ۲
• ظالمان: عذاب ظالمان ۵; کیفر ظالمان ۱; مؤاخذه ظالمان ۱
• ظلم: انتقام از ظلم ۳; کیفر ظلم ۳; ناپسندى ظلم ۳، ۴
• عذاب: اهل عذاب ۵; عذاب دردناک ۵; مراتب عذاب ۵
• عمل: عمل ناپسند ۳
• متجاوزان: عذاب متجاوزان ۵; کیفر متجاوزان ۱; مؤاخذه متجاوزان ۱