النحل ٦٢

وَ يَجْعَلُونَ‌ لِلَّهِ‌ مَا يَکْرَهُونَ‌ وَ تَصِفُ‌ أَلْسِنَتُهُمُ‌ الْکَذِبَ‌ أَنَ‌ لَهُمُ‌ الْحُسْنَى‌ لاَ جَرَمَ‌ أَنَ‌ لَهُمُ‌ النَّارَ وَ أَنَّهُمْ‌ مُفْرَطُونَ‌

ترجمه

آنها برای خدا چیزهایی قرارمی‌دهند که خودشان از آن کراهت دارند [= فرزندان دختر]؛ با این حال زبانشان به دروغ می‌گوید سرانجام نیکی دارند! از این رو برای آنان آتش است؛ و آنها از پیشگامان (دوزخ) اند.

|و براى خدا چيزهايى قرار مى‌دهند كه خود از آن كراهت دارند و زبانشان دروغ‌پردازى مى‌كند كه براى آنها عاقبت خوبى است، بلكه ناگزير آتش [جهنم‌] براى آنهاست و به سوى آن پيش فرستاده خواهند شد

و چيزى را كه خوش نمى‌دارند، براى خدا قرار مى‌دهند، و زبانشان دروغ‌پردازى مى‌كند كه [سرانجام‌] نيكو از آنِ ايشان است. حقاً كه آتش براى آنان است و به سوى آن پيش فرستاده خواهند شد.

و این مشرکان آنچه را که بر خود نمی‌پسندند (چون داشتن فرزند دختر) به خدا نسبت می‌دهند و به دروغ می‌گویند که عاقبت نیکو دارند در صورتی که محققا کیفر آنها آتش دوزخ است و زودتر از دیگران هم به دوزخ می‌روند.

و آنچه را [چون دختر] خوش ندارند، برای خدا قرار می دهند، و زبانهایشان دروغ پردازی می کند که [سرانجامِ] نیکوتر ویژه آنان است. ثابت ویقینی است که آتش برای آنان است و یقیناً پیشگامان [به سوی] آتش اند.

آنچه را نمى‌پسندند به خدا نسبت كنند و زبانشان به دروغ گويد كه خوبيها از آن آنهاست، نه، بى‌ترديد نصيب آنها آتش است و ايشان را به شتاب به سوى آن برند.

و برای خداوند چیزی را که خودشان هم خوش ندارند قائل می‌شوند و به زبانشان به دروغ مدعی می‌شوند که بهشت از آن آنان است، حقا که آتش [دوزخ‌] نصیب آنان است و ایشان [در این راه‌] پیشتازند

و آنچه را خوش ندارند- يعنى دختران- براى خدا قرار مى‌دهند و زبانهاشان دروغ مى‌سازد كه نيكويى- زندگانى نيك يا پاداش نيكو در آخرت- آنان راست براستى آتش دوزخ آنان راست و آنها [سوى آن‌] پيشگامانند.

آنان برای خدا چیزی تعیین می‌کنند که خود نمی‌پسندند (که انتخاب دختران است)، و دروغ بر زبان می‌رانند و می‌گویند: (همان گونه که در این جهان از ثروت و قدرت بهره‌مندند، در آن جهان هم) سرانجام نیک دارند (و بهشت از آن ایشان است). بدون شکّ آتش دوزخ بهره‌ی ایشان است و آنان پیش از دیگران بدانجا رانده و افکنده می‌شوند.

و چیزی را که هرگز خوش نمی‌دارند، برای خدا می‌نهند، و زبانشان دروغ‌پردازی می‌کند که :بی‌گمان نیکوترین(زندگی) از آن ایشان است. بی‌گمان آتش برای آنان است، و همانان به‌راستی از حد در گذشتگانند.

و قرار دهند برای خدا آنچه را ناخوش دارند و می‌ستاید زبانهای ایشان دروغ را که ایشان را است نیکی لاجرم ایشان را است آتش و ایشانند پیش راندگان‌

النحل ٦١	آیه ٦٢	النحل ٦٣
سوره : سوره النحل نزول : ٧ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْکَذِبَ»: زبانهایشان آشکارا دروغ را بیان می‌دارد (نگا: کهف / ، فصّلت / ). «الْحُسْنَی»: سرانجام نیک. مراد سعادت و خوشبختی اخروی است که بهشت است. «لا جَرَمَ»: حقّاً. حتماً (نگا: هود / ). «مُفْرَطُونَ»: پیشگامان. جلوافتادگان. فراموش شدگان و از یاد رفتگان (نگا: اعراف / ، طه / جاثیه / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ دَخَلَ‌ جَنَّتَهُ‌ وَ هُوَ ظَالِمٌ‌... (۰) أَ فَرَأَيْتَ‌ الَّذِي‌ کَفَرَ... (۰) وَ لَئِنْ‌ أَذَقْنَاهُ‌ رَحْمَةً مِنَّا... (۱)

الَّذِينَ‌ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ‌ لَهْواً... (۰) وَ لَئِنْ‌ أَذَقْنَاهُ‌ نَعْمَاءَ بَعْدَ... (۰) وَ مَا أَظُنُ‌ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَ... (۰) أَطَّلَعَ‌ الْغَيْبَ‌ أَمِ‌ اتَّخَذَ... (۰) وَ لَئِنْ‌ أَذَقْنَا الْإِنْسَانَ‌... (۰) ضَرَبَ‌ لَکُمْ‌ مَثَلاً مِنْ‌... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۴۱ - ۶۴،سوره نحل
• مقصود از حسنه در دنيا كه خداوند به مهاجرين وعده داده مجتمع صالح اسلامى است
• علت توصيف مهاجرين به دو صفت صبر و توكل
• مفاد آيه : ((و ما ارسلنا من قبلك الا رجالا...)) حصر رسالت در بشر عادى است
• معنا و موارد استعمال كلمه : ((ذكر))
• مراد از اهل ذكر در فاسئلوا اهل الذكر)) و اينكه مخاطبين اين خطاب كيانند
• معنا و مفاد آيه : ((و انزل اليك الذكر لتبين للناس مانزل اليهم ...))
• وجوهى كه مفسرين در تفسير آيه گفته اند
• حجت بودن بيانات رسول الله و عترت او (ائمه ) عليهم الصلاة و السلام
• انذار و تهديد مشركين كه از در مكه به خدا و پيامبرانش گناه مى كردند (مكروا السيئات )
• مراد از ((اخذ در تقلب )) و ((اخذ بر تخوف )) كه مشركين بدان تهديد شده اند
• گردش سايه اشياء نشانه خضوع و سجود موجودات در برابر خداست
• سجده جنبندگان آسمانها و زمين براى خدا به معناى خضوع وتذلل آنان در برابر خدا است
• توضيحى درباره استكبار در مقابل مخلوق و درمقابل خالق
• توضيحى درباره در مقابل مخلوق و در مقابل خالق
• وجه عدم استكبار عملى ملائكه در برابر خداى سبحان
• رد استدلال برخى به آيه : ((يخافون ربهم ...)) براىقول به اينكه ملائكه مكلف بوده خوف و رجا دارند وافضل از بشر هستند
• مقصود از جمله : ((لا تتخدوا الهين اثنين )) و معنايى كه از نهى از دو خدا گرفتن استفادهمى شود
• لازمه مالكيت مطلقه خدا اين است كه فقط او معبود و دين دائما از او باشد (له الدين و اصبا)
• در تنگناها و شدائد، اميد بستن به مسبب الاسباب و دست به دامان او شدن فطرى انسان است
• توضيح اينكه كفران نعمت غات و غرض شرك ورزيدن مشركين است
• مقصود از اينكه مشركين بخشى از روزى خود را نصيب ((ما لا يعملون )) قرار مى دهند
• منشاء و سبب اينكه مشركين ملائكه را مؤ نث و دختران خدا مى دانستند
• معناى جمله : ((و لهم ما يشتهون )) و گفتگوئى كه در مورد شده است
• حكايت دختر كشى مشركين و نكوهش آن
• ايمان به آخرت منبع همه خيرات و بركات و ايمان نداشتن به آخرت ريشه همه گناهاناست .
• منزه بودن خداى تعالى از هر قبيح عقلى و طبعى و از اتصاف به صفات ممكنات
• معناى جمله ((ولله المثل الاعلى ))
• اگر خدا مردم را به ظلمشان اخذ كند دابه اى روى زمين نخواهد ماند
• بيان ضعف استدلال به اين آيه براى قول به معصوم نبودن انبياء
• مراد از ((امم )) و ((اليوم )) در آيه : ((تالله لقد ارسلنا الى امم من قبلك ...))
• رواياتى كه در آنها اهل ذكر در جمله : ((فاسئلوااهل الذكر)) به اهل بيت عليهم السلام تفسير شده است
• بيان اينكه با توجه به سياق آيات مراد از اهل ذكراهل كتاب است و با قطع نظر از خصوص آيه مراداهل بيت عليهم السلام مى باشد
• چند روايت در معناى : ((فاسئلوا اهل الذكر))، ((افا من الذين مكروا))، ((له الدين واصبا)) و ((لله المثل الاعلى ))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ ما يَكْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنى‌ لا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ «62»

ومشركان، آنچه را براى خود نمى‌پسندند براى خدا قرار مى‌دهند و زبانشان به دروغ مى‌گويد كه نيكوتر براى آنان است. حقا كه آتش براى آنان است وآنان (به سوى آن) پيشگامانند.

نکته ها

اين آيه به همان تفكّر خرافى اشاره دارد كه در چند آيه قبل مطرح شد و آن اينكه مشركان، فرشتگان را دختران خدا مى‌پنداشتند در حالى كه دختر را براى خود مايه‌ى ننگ مى‌شمردند، به پسر افتخار مى‌كردند و آن را نعمتى بهتر از دختر معرّفى مى‌كردند. «وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنى‌»

پیام ها

1- آنچه را براى خود دوست نداريم، براى خدا قرار ندهيم. «يَجْعَلُونَ لِلَّهِ ما يَكْرَهُونَ»

2- انسان گاه چنان دچار خيالات مى‌شود كه تصور مى‌كند، برتر از ديگران است و عاقبتش بهتر از ديگران مى‌باشد. «تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنى‌» اين افراد در آيات ديگر نيز چنين معرّفى شده‌اند: «يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً» «1» و «لَئِنْ رُجِعْتُ إِلى‌ رَبِّي إِنَّ لِي عِنْدَهُ لَلْحُسْنى‌» «2»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ ما يَكْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنى‌ لا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ (62)

بعد از آن نوع سوم از اقاويل فاسده آنها را حكايت فرمايد:

وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ ما يَكْرَهُونَ‌: و قرار مى‌دهند براى ذات احديت خداوند متعال آنچه را كه كراهت دارند مانند دختران، يعنى آنچه به خود نمى‌پسندند به خداى خود مى‌پسندند. وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ‌: و وصف مى‌كند زبانهاى ايشان دروغ را به اينكه مى‌گفتند. أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنى‌: بتحقيق بر ايشان است نيكى كه پسر باشد، يا وصف مى‌نمودند به اينكه براى آنها است با قول قبيحشان از جانب خدا جزاى حسنى كه بهشت باشد، زيرا مشركين مى‌گفتند اگر آنچه را كه اين پيغمبر خبر مى‌دهد از امر بعث و قيامت، حق باشد، پس ما اهل بهشت باشيم. حق تعالى رد فرمود زعم باطل آنها را كه: لا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ: نيست امر چنانچه گويند، حق است براى آنها آتش، يا لابد است اينكه براى آنها آتش باشد، زيرا جزاى شرك و نسبت ناشايستگى به مقام ربوبى را جز آتش جهنم چاره‌اى نخواهد بود. وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ‌: و بدرستى كه ايشان مقدم باشند و پيش از همه به جهنم برند، يا واگذاشته و رها كرده باشند، يا ايشان را در جهنم فراموش كنند، يا شتابانند به سوى آتش. نافع «مفرطون» به كسر راء قرائت نموده، يعنى تقصير نمودند و اسراف كردند و ضايع كردند فرمان سبحانى را.

تنبيه: آيه شريفه اشعار دارد به آنكه آنان كه ضايع كنند فرامين الهى را و

---

«1» تفسير عيّاشى، جلد 2، صفحه 262.

جلد 7 - صفحه 230

اسراف نمايند در نافرمانى سبحانى و پروا نداشتند از نسبت ناشايستگى به مقام ربوبى، هرآينه البته جزاى آنها آتش غضب كبريائى است، زيرا به سوء اختيار موجبات عذاب و عقاب را براى خويش فراهم گردانيدند.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَوْ يُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ ما تَرَكَ عَلَيْها مِنْ دَابَّةٍ وَ لكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلى‌ أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ (61) وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ ما يَكْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنى‌ لا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ (62) تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى‌ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (63) وَ ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ إِلاَّ لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (64) وَ اللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ (65)

ترجمه‌

و اگر مؤاخذه كند خدا مردم را بستمشان باقى نميگذارد بر روى زمين هيچ جنبنده‌اى را ولى تأخير مى‌اندازد آنها را تا وقتى نام برده شده پس چون آمد وقتشان باز پس نميمانند ساعتى و پيشى نميگيرند

و قرار ميدهند براى خدا

---

جلد 3 صفحه 295

آنچه را ناخوش دارند و بيان ميكند زبانهاشان دروغ را كه مرايشان را است خوبى ناچار همانا مر ايشانرا است آتش و همانا آنانند پيش فرستاده شدگان‌

قسم بخدا هر آينه بتحقيق فرستاديم بسوى امّتهائى پيش از تو پس آرايش داد براى آنها شيطان كارهاشان را پس او است اختيار دار آنها امروز و مر ايشانرا است عذابى دردناك‌

و نفرستاديم بر تو كتاب را مگر براى آنكه بيان كنى براى آنها آنچيزى را كه اختلاف كردند در آن و براى راهنمائى و بخشايش از براى گروهى كه ايمان ميآورند

و خداوند نازل نمود از آسمان آب را پس زنده كرد بآن زمين را پس از مردنش همانا در اين هر آينه نشانه‌اى است براى گروهى كه ميشنوند.

تفسير

خداوند كريم و رحيم و حليم است تعجيل در عقوبت اهل ظلم بكفر و عصيانشان نميفرمايد و تا قابليتشان براى ترحم باقى باشد عذاب نميفرمايد و اگر مؤاخذه كند و عذاب فرمايد خداوند آنها را در دنيا جنبنده‌اى از اهل ظلم در زمين باقى نخواهد ماند ولى مصلحت در بقاء آنها است تا اجل محتوم و مقدرشان كه لحظه‌اى جلو و عقب نمى‌افتد برسد براى آنكه توالد و تناسل نمايند و از آنها بندگان صالح خدا بوجود آيند و بمقامات عاليه خود برسند و بنابراين مراد از دابّه همان اهل ظلمند بقرينه استحقاق حكمى كه براى آنها ذكر شده و محتمل است مراد هر جنبنده باشد اعمّ از انسان و حيوان چون وقتى عذاب نازل شود خشك وتر با هم ميسوزند مانند باغبانى كه براى غلبه علف هرزه باغچه‌اى را ويران كند و مجددا آباد نمايد و البتّه خداوند بغير اهل ظلم در آخرت پاداش خواهد داد كه جبران عذاب آنها در دنيا بنحو اكمل بشود مانند امراضى كه خداوند بر اولياء و غير اهل تكليف مسلط ميفرمايد براى ارتقاء درجه و عبرت و ساير مصالح كه موجب مزيد اجر آنها است و مرجع ضمير در عليها معلوم است كه زمين است بمناسبت لفظ ناس و دابّه كه در زمين مشى مينمايند و تعجّب در اين است كه اهل كفر و عصيان چيزيرا كه از براى خودشان نمى‌پسندند مانند شريك و دختر براى خدا قرار ميدهند و اموال پست نامرغوب را در راه خدا صرف ميكنند با وجود اين دروغ زبانى ميگويند كه ما اهل بهشتيم در صورتى كه اهل جهنمند بلكه پيش قدم در آنند اگر مفرطون بفتح را قرائت شود و بعضى بكسر قرائت نموده‌اند يعنى آنها

---

جلد 3 صفحه 296

زياده روى كنندگانند در معصيت و كسانيكه بوساوس شيطان اعمال ناپسند خودشان را پسنديدند و تكذيب نمودند پيغمبران را و مخالفت كردند اوامر ايشانرا آن ملعون قرين و ناصر و صاحب اختيار آنها است در دنيا ولى در آخرت از آنها تبرّى ميكند و بعذاب اليم الهى گرفتار خواهند شد و خداوند قرآن را فرستاد بر پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم براى بيان معارف و احكام الهيه و رفع اختلاف از ميان مردم در صحت عقائد و صلاحيت اعمال و براى هدايت و رحمت بر اهل ايمان و ذكر كليه آيات الهيه و ادلّه توحيد كه از آن جمله نزول باران و تجديد حيات زمين است بروئيدن انواع گياه براى كسانى نافع است كه گوش شنوا داشته باشند و پس از شنيدن تفكّر و تأمّل نمايند و بيابند دلالت و صحّت آنرا نه براى كسانيكه سر گرم بدنيا و مستغرق در بحر تعصّب و عنادند و توجّهى بآيات الهيه ندارند تا بمبدء و معاد خود پى برند ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ يَجعَلُون‌َ لِلّه‌ِ ما يَكرَهُون‌َ وَ تَصِف‌ُ أَلسِنَتُهُم‌ُ الكَذِب‌َ أَن‌َّ لَهُم‌ُ الحُسني‌ لا جَرَم‌َ أَن‌َّ لَهُم‌ُ النّارَ وَ أَنَّهُم‌ مُفرَطُون‌َ (62)

جلد 12 - صفحه 146

و قرار ميدهند ‌از‌ ‌براي‌ خداوند چيزي‌ ‌را‌ ‌که‌ ‌خود‌ ‌آنها‌ بد ميدانند و كراهت‌ طبع‌ دارند ‌که‌ بنات‌ باشند و زبانهاي‌ ‌آنها‌ متّصف‌ بدروغ‌ ميشود ‌که‌ ميگويند ‌که‌ اختصاص‌ دارد ‌بما‌ خوبيها چنين‌ نيست‌ محقّقا ‌از‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ ‌است‌ آتش‌ و محقّقا ‌آنها‌ پيش‌ فرستادگان‌ هستند ‌براي‌ آتش‌ ‌يعني‌ قبل‌ ‌از‌ بقيه‌ اهل‌ جهنم‌ اينها داخل‌ جهنم‌ ميشوند وَ يَجعَلُون‌َ لِلّه‌ِ ما يَكرَهُون‌َ ‌که‌ گفتند ملائكه‌ دختران‌ ‌خدا‌ هستند و مراد ‌از‌ كراهت‌ چيزيست‌ ‌که‌ خلاف‌ ميل‌ نفس‌ و خلاف‌ طبع‌ و هواهاي‌ نفساني‌ ‌باشد‌ و ‌آن‌ دختر داشتن‌ ‌است‌ ‌در‌ نظر ‌آنها‌ ولي‌ مكروه‌ ‌در‌ باب‌ فقه‌ فعليست‌ مذموم‌ لكن‌ منع‌ ‌از‌ ترك‌ نشده‌ و ترخيص‌ ‌در‌ فعل‌ ‌شده‌ استحقاق‌ عقوبت‌ ندارد لكن‌ مسلّما انحطاط درجه‌ دارد بخلاف‌ حرام‌ ‌که‌ منع‌ ‌از‌ فعل‌ ‌شده‌ ‌که‌ استحقاق‌ عقوبت‌ دارد وَ تَصِف‌ُ أَلسِنَتُهُم‌ُ الكَذِب‌َ ‌يعني‌ زبانهاي‌ ‌آنها‌ داراي‌ صفت‌ دروغ‌ ميشود چون‌ معاصي‌ زبان‌ بسيار ‌است‌ كذب‌ غيبت‌ فحش‌ سب‌ّ سعايت‌ نمّامي‌ افتراء تفتين‌ دو بهم‌ زني‌ كلمات‌ كفر آميز و ‌غير‌ اينها ‌که‌ گفتند بيست‌ پنج‌ معصيت‌ زبان‌ ‌است‌ و اينها ‌از‌ صفات‌ لسانست‌ أَن‌َّ لَهُم‌ُ الحُسني‌ بعض‌ مفسّرين‌ گفتند مراد ‌از‌ حسني‌ بنين‌ ‌که‌ اولاد ذكور هستند بقرينه‌ جمله‌ قبل‌ ‌که‌ وَ يَجعَلُون‌َ لِلّه‌ِ ما يَكرَهُون‌َ ‌باشد‌ بعضي‌ گفتند مراد مثوبات‌ اخرويست‌ بقرينه‌ جمله‌ ‌بعد‌ لا جَرَم‌َ أَن‌َّ لَهُم‌ُ النّارَ لكن‌ تفسير اول‌ ظاهر ‌آيه‌ ‌است‌ ‌که‌ حسني‌ ‌در‌ نظر ‌آنها‌ همان‌ اولاد ذكور ‌است‌ و توصيف‌ لسان‌ ‌آنها‌ بكذب‌ ‌براي‌ اينست‌ ‌که‌ خداوند اولاد ندارد نه‌ ذكور و نه‌ اناث‌ و ملائكه‌ ‌هم‌ اناث‌ و ذكور نيستند چون‌ ذكور و اناث‌ ‌در‌ انسان‌ و حيوانات‌ ‌براي‌ توليد و تناسل‌ ‌است‌ و ملائكه‌ توليد و تناسل‌ ندارند بلكه‌ عورت‌ دبر و قبل‌ ندارند زيرا ‌آن‌ دو ‌براي‌ دفع‌ اخبثين‌ ‌است‌ و ‌آنها‌ مدفوعات‌ ندارند چون‌ اكل‌ و شرب‌ ندارند و نيز دعوي‌ اينكه‌ ذكور حسني‌ هستند و اناث‌ مكروه‌ و قبيح‌ اينهم‌ كذب‌ ‌است‌ زيرا ملاك‌ حسن‌ و قبح‌ ‌در‌ آخرت‌ ايمان‌ و كفر ‌است‌ و ‌در‌ دنيا وجاهت‌ و زشتي‌ ‌است‌ چنانچه‌ ‌در‌ قرآن‌ ميفرمايد:

لا يَحِل‌ُّ لَك‌َ النِّساءُ مِن‌ بَعدُ وَ لا أَن‌ تَبَدَّل‌َ بِهِن‌َّ مِن‌ أَزواج‌ٍ وَ لَو أَعجَبَك‌َ حُسنُهُن‌َّ احزاب‌ ‌آيه‌ 52.

جلد 12 - صفحه 147

بلكه‌ اولاد ذكور و اناث‌ ‌اگر‌ باعث‌ سعادت‌ انسان‌ ‌در‌ دنيا و آخرت‌ باشند بسيار خوبست‌ و ‌اگر‌ موجب‌ شقاوت‌ باشند بسيار بد هستند و اولاد و اموال‌ امتحان‌ بزرگيست‌ وَ اعلَمُوا أَنَّما أَموالُكُم‌ وَ أَولادُكُم‌ فِتنَةٌ انفال‌ ‌آيه‌ 28.

لا جَرَم‌َ أَن‌َّ لَهُم‌ُ النّارَ هيچ‌ حسني‌ ‌براي‌ كفار و مشركين‌ نيست‌ نه‌ ‌در‌ دنيا و نه‌ ‌در‌ آخرت‌ بلكه‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ آتش‌ مهيّا ‌شده‌ ‌که‌ ‌خود‌ ‌آنها‌ ‌براي‌ ‌خود‌ اسباب‌ آتش‌ ‌را‌ فراهم‌ ميكنند بلكه‌ الان‌ ‌در‌ آتش‌ هستند و ميسوزند منتهي‌ الامر خواب‌ غفلت‌ ‌آنها‌ ‌را‌ گرفته‌ نميفهمند موقعي‌ ‌که‌ اجل‌ ميرسد و بيدار ميشوند مي‌بينند ‌در‌ چه‌ آتشي‌ بوده‌ و ميسوختند

‌النّاس‌ نيام‌ فاذا ماتوا انتبهوا

ليلة المعراج‌ ‌از‌ پيغمبر ‌است‌ ‌که‌ بالاي‌ جهنم‌ صداي‌ عظيمي‌ ‌از‌ قعر جهنم‌ بلند شد ‌از‌ جبرئيل‌ پرسيدم‌ ‌گفت‌ سنگي‌ ‌از‌ لب‌ جهنم‌ رها شد هفتاد سال‌ قبل‌ الآن‌ رسيد بته‌ جهنم‌ و اشاره‌ بيك‌ يهودي‌ ‌بود‌ ‌که‌ هفتاد سال‌ ‌در‌ كفر سير داشته‌ و الآن‌ مرد وَ أَنَّهُم‌ مُفرَطُون‌َ ‌اينکه‌ پيش‌ فرستاده‌اند آتش‌ ‌را‌ ‌براي‌ ‌خود‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 62)- بار دیگر با بیان تازه‌ای بدعتهای زشت و خرافاتی را که عربهای جاهلی داشتند- در زمینه تنفّر از فرزندان دختر و اعتقاد به این که فرشتگان دختران خدایند- محکوم کرده، می‌گوید: «آنها برای خدا چیزهایی (فرزندان دختر) قرار می‌دهند که خودشان از آن کراهت دارند»! (وَ یَجْعَلُونَ لِلَّهِ ما یَکْرَهُونَ).

این تناقض عجیبی است، اگر فرشتگان دختران خدایند، پس معلوم می‌شود دختر چیز خوبی است، چرا شما از فرزندان دختر ناراحت می‌شوید! و اگر بد است چرا برای خدا قائل هستید؟

«و با این حال آنها به دروغ می‌گویند که سر انجام نیک و پاداش خیر از برای آنهاست» (وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْکَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنی).

با کدام عمل، انتظار چنین پاداشی را دارند؟

لذا بلافاصله می‌گوید: «ناچار برای آنها آتش دوزخ است» (لا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ). یعنی، نه تنها عاقبت نیکی ندارند، بلکه پایان کارشان جز آتش دوزخ نیست.

«و آنها از پیشگامان در آتشند» (وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- مشرکان دوران جاهلیت، چیزهایى را به خداوند نسبت مى دادند که براى خود، خوش نداشتند. (و یجعلون لله ما یکرهون) مراد از «یجعلون» (قرار مى دهند) به قرینه آیات قبل (و یجعلون لله البنات) اسناد دادن و متصف کردن است.

۲- مشرکان دوران جاهلى، از دختردار شدن نفرت داشتند. (و یجعلون لله البنت ... و إذا بشّر أحدهم بالأُنثى ظلّ وجهه مسودًّا و هو کظیم ... و یجعلون لله ما یکرهون) مراد از «ما» در «ما یکرهون» - به قرینه آیه «و یجعلون لله البنات» (۵۷) - مى تواند «بنات» باشد.

۳- مشرکان، درصدد شکستن قداست خداوند و تحقیر عظمت او بودند. (و یجعلون لله ما یکرهون) احتمال دارد غرض مشرکان از اسناد چیزى مذموم به خداوند - که ناخوشایند خود آنان بود - نکته یاد شده باشد.

۴- مشرکان دوران جاهلیت، باورمند به خداوند على رغم اسناد امور ناروا به او (و یجعلون لله ما یکرهون)

۵- مشرکان دوران جاهلى، مردمانى دروغ پرداز و آرایش دهنده مطالب دروغ (و تصف ألسنتهم الکذب) «الکذب» مفعول «تصف» است. آوردن چنین وصفى براى مشرکان به جاى فعل «یکذب» حاکى از این است که آنان، مطالب دروغ را توصیف کرده و آرایش مى دادند.

۶- مشرکان على رغم استناد امر ناخوشایند به خداوند، مدعى عاقبتى نیکو براى خود بودند. (و یجعلون لله ما یکرهون و تصف ألسنتهم الکذب أن لهم الحسنى)

۷- ادعاى خوش عاقبتى مشرکان براى خویش، ادعایى دروغ و دور از واقعیت (و تصف ألسنتهم الکذب أن لهم الحسنى) «أن لهم الحسنى» بدل براى «الکذب» است.

۸- مشرکان مدعى بودند بهشت، از آنِ آنان است. (و تصف ألسنتهم الکذب أن لهم الحسنى) احتمال دارد مراد از «أن لهم الحسنى»، به قرینه فراز بعدى (أن لهم النار) بهشت باشد.

۹- مشرکان، تداوم نسل خویش را از طریق داشتن پسر، براى خود فرجامى نیک تلقى مى کردند. * (و یجعلون لله ما یکرهون و تصف ألسنتهم الکذب أن لهم الحسنى) احتمال دارد مراد از «الحسنى» به قرینه «و یجعلون لله البنات ... و لهم ما یشتهون» و «یجعلون لله ما یکرهون» ادامه نسل مشرکان از طریق پسرانى باشد که آنان براى خویش مدعى بودند.

۱۰- مشرکان، در برابر اسناد امور ناروا به خداوند، براى خود برترینها را قائل بودند. (و یجعلون لله ما یکرهون ... أن لهم الحسنى)

۱۱- بى شک کیفر مشرکان افترا زننده بر خدا، آتش است. (لاجرم أن لهم النار)

۱۲- افترا زدن به خداوند و دادن نسبتهاى ناروا به او، در پى دارنده آتش جهنّم است. (عمّا کنتم تفترون . و یجعلون لله البنت ... و یجعلون لله ما یکرهون ... لاجرم أن لهم النار)

۱۳- مشرکان، پیشگام در وارد شدن به آتش جهنّم (لاجرم أن لهم النار و أنهم مفرطون) «مفرط» (از مصدر فرط) به معناى مقدم شدن، جلو افتادن، شتاب و سبقت گرفتن است.

۱۴- مشرکان مفترى، در جهنّم به حال خود رها شده و مورد فراموشى قرار مى گیرند. (لاجرم أن لهم النار و أنهم مفرطون) «فرط» در لغت به معناى ترک آمده و برداشت فوق بر اساس معناى یاد شده است.

موضوعات مرتبط

• افترا: افترا به خدا ۱، ۱۰; کیفر افترا به خدا ۱۲
• جاهلیت: ادعاى مشرکان جاهلیت ۸; افتراهاى مشرکان جاهلیت ۱; بینش مشرکان جاهلیت ۹; پسردوستى مشرکان جاهلیت ۹; خداشناسى مشرکان جاهلیت ۴; دختر در جاهلیت ۲; دروغگویی مشرکان جاهلیت ۵; رسوم جاهلیت ۲; روش برخورد مشرکان جاهلیت ۵; عقیده مشرکان جاهلیت ۴; مشرکان جاهلیت ۱، ۶، ۷
• جهنم: پیشگامان جهنم ۱۳; موجبات جهنم ۱۱، ۱۲
• خدا: شکست قداست خدا ۳
• دختر: تنفر از دختر ۲
• دروغ: تزیین دروغ ۵
• دروغگویان ۵:
• مشرکان: ادعاهاى مشرکان ۶; ادعاى باطل مشرکان ۷، ۸; افتراهاى مشرکان ۶، ۱۰; برتری طلبى مشرکان ۱۰; بقاى نسل مشرکان ۹; دشمنى مشرکان ۳; فراموش شدن مشرکان ۱۴; کیفر مشرکان ۱۱; مشرکان در جهنم ۱۳، ۱۴; مشرکان و بهشت ۸; مشرکان و حُسن فرجام ۶، ۷، ۹
• مفتریان به خدا ۱، ۴: کیفر مفتریان به خدا ۱، ۴ ۱۱; مفتریان به خدا ۱، ۴ در جهنم ۱۴