الذاريات ١٠

قُتِلَ‌ الْخَرَّاصُونَ‌

کپی متن آیه
قُتِلَ‌ الْخَرَّاصُونَ‌

ترجمه

کشته باد دروغگویان (و مرگ بر آنها)!

|مرگ بر دروغپردازان

مرگ بر دروغپردازان!

کشته باد و نابود آنان که دروغ بندند (و قرآن را سحر و فسانه برخوانند).

مرگ بر دروغ پردازان [که بدون دلیل و به ناحق درباره قرآن و حقایقش سخن پراکنی می کنند.]

مرگ باد بر آن دروغگويان:

مرگ بر دروغ زنان‌

مرگ بر آن دروغزنان- كه سخن به گمان و تخمين مى‌گويند-.

مرگ بر دروغگویان!

مرگ بر دروغ‌پردازان [:دروغ‌پردازان کشته شده‌اند].

کشته شود دروغ‌پردازان‌

Perish the imposters.

ترتیل:

ترجمه:

الذاريات ٩	آیه ١٠	الذاريات ١١
سوره : سوره الذاريات نزول : ٤ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قُتِلَ»: نفرین و نابود باد! (نگا: عبس / ). «الْخَرَّاصُونَ»: دروغگویان. کسانی که حرفهای بی‌پایه و بی سر و ته می‌زنند. کسانی که از روی گمان و تخمین سخن می‌گویند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

قُتِلَ‌ الْإِنْسَانُ‌ مَا أَکْفَرَهُ‌ (۱)

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۱۹ سوره ذاريات
• غرض و مفاد آيات سوره ذاریات
• معناى آيه: «وَ السّمَاء ذَاتِ الحُبُك»، و مقصود از اين كه كفّار، در «قول مختلف» هستند
• وجوه مختلف در معناى جمله: «يُؤفَكُ عَنهُ مَن اُفِك»
• معنای سخن خرّاصان، از پرسش «أیّانَ یَومُ الدین»
• معناى اين كه در وصف متقين فرمود: «كَانُوا قَلِيلاً مِن اللّيلِ مَا يَهجَعُون»
• بحث روایتی (روایاتی پیرامون آیات گذشته)

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ «10» الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ ساهُونَ «11»

مرگ بر دروغ‌زنان (كه بى‌دليل و برهان درباره قرآن و قيامت سخن مى‌گويند). آنان كه در بى‌خبرى و غفلت غرقند.

نکته ها

«حبك» جمع «حبيكه» و «حباك» به سه معناى راه، زينت و اعتدال آمده است كه براى هر يك از معانى آن براى توصيف آسمان در قرآن شاهدى وجود دارد:

«لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرائِقَ» «1» ما بالاى سر شما هفت راه آفريديم.

«زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِزِينَةٍ الْكَواكِبِ» «2» ما آسمان دنيا را با ستارگان، زينت داديم.

«وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمِيزانَ» «3» آسمان را برافراشت و توازن برقرار كرد.

«يُؤْفَكُ» از «افك» به معناى منصرف ساختن و به انحراف كشاندن است. لذا به دروغ كه انحراف از حقيقت و مايه‌ى انحراف است، افك گويند.

«خراص» از «خرص»، به سخنى گفته مى‌شود كه پايه علمى ندارد و بر اساس گمان، تخمين و حدس است. «غَمْرَةٍ» به آب فراوانى گفته مى‌شود كه عمق آن پيدا نباشد و مراد از آن در اينجا جهالت و نادانى عميقى است كه انسان را فراگيرد.

عدّه‌اى كارشان شايعه‌سازى بر اساس حدس، پندار، القاى بافته‌هاى خود به ديگران و

---

«1». مؤمنون، 17.

«2». صافّات، 6.

«3». الرحمن، 7.

جلد 9 - صفحه 244

ايجاد ترديد در آنهاست. معمولًا شايعه را دشمن سفارش مى‌دهد، منافقان توليد مى‌كنند و افراد ساده لوح مى‌پذيرند.

امام باقر عليه السلام در باره‌ «يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ» فرمودند: كسى‌كه از ولايت اهل‌بيت پيامبر عليهم السلام منحرف و سرپيچى كند، از بهشت بازخواهد ماند. «1»

پیام ها

1- كسى كه اهل منطق نباشد، ثباتى نداشته و هر لحظه حرفى مى‌زند. لذا راه مستقيم يكى‌است، ولى بيراهه زياد. عقيده حقّ يكى است، ولى ناحق زياد.

«إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ»

2- مخالفان، درباره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سخنان مختلفى مى‌گفتند، از قبيل: شاعر، كاذب، شاگرد ديگران، جادوگر، جادو شده، مجنون، كمك گيرنده از ديگران، بازگو كننده افكار و افسانه‌هاى پيشينيان و امثال آن. «إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ»

3- هر انحراف، لغزش و گناهى، زمينه‌ساز انحرافات، لغزش‌ها و گناهان ديگرى است. «يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ»

4- سخن گفتن بى‌دليل و بى‌اساس و تكيه بر حدس و گمان، زمينه‌ى دريافت لعنت الهى است. «قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ»

5- نفرين و شعار مرده باد ...، شعارى قرآنى است. «قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ»

6- جامعه اسلامى بايد با قاطعيّت، افراد نااهل را طرد نمايد. «قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ»

7- حدس و گمان و اشتباه، گاهى براى افراد پيدا مى‌شود، ليكن خطر آنجاست كه كار انسان، حدس زدن و عمر انسان در خطا و غفلت غرق باشد. الْخَرَّاصُونَ‌ ...

فِي غَمْرَةٍ ساهُونَ‌ ... (تكيه‌گاه انسان بايد علم و دانش باشد، نه حدس و گمان)

8- كسى كه در غفلت و اشتباه غرق شده و در دنياى حدس و خيال زندگى مى‌كند، ارزش حيات و زندگى ندارد. «قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ ساهُونَ»

---

«1». كافى، ج 1، ص 422.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌9، ص: 245

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ «10»

بعد از آن نسبت به اهل تكذيب فرمايد:

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ‌: كشته گشتند و هلاك شدند لعنت گرديده شدند دروغگويان بر خدا و رسول.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً «1» فَالْحامِلاتِ وِقْراً «2» فَالْجارِياتِ يُسْراً «3» فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً «4»

إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ «5» وَ إِنَّ الدِّينَ لَواقِعٌ «6» وَ السَّماءِ ذاتِ الْحُبُكِ «7» إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ «8» يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ «9»

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ «10» الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ ساهُونَ «11» يَسْئَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ «12» يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ «13» ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ «14»

ترجمه‌

سوگند به پراكنده‌كنندگان پراكنده كردنى‌

پس به حمل- كنندگان بار گران را

پس به روندگان بآسانى‌

پس به قسمت‌كنندگان كار را

همانا آنچه وعده داده ميشويد هر آينه راست است‌

و همانا جزا واقع و حاصل است‌

قسم به آسمان داراى راههاى خوب مزين‌

همانا شما در گفتارى مختلف با يكديگريد

رو گردانده ميشود از آن كسيكه رو گردانده شده باشد

لعنت بر دروغگويان‌

آنها كه در جهلى فرا گيرنده بيخبر و غافلانند

ميپرسند كى خواهد بود روز جزا

روز كه آنها در آتش دوزخ سوخته و معذب شوند

بچشيد سوختن و عذاب خود را اينست آنچه كه در وقوعش شتاب مينموديد.

تفسير

خداوند متعال در ابتداء اين سوره مباركه قسم ياد فرموده ببادهاى پراكنده كننده خاك و خاشاك زمين را و بأبرهاى حمل كننده بار گران باران را و بكشتيهاى جارى شونده در دريا بسهولت و آسانى بكمك باد و به ملائكه‌اى كه مقسّم امور و ارزاق بندگانند كه آنچه وعده داده شده‌ايد از ثواب و عقاب و بهشت و دوزخ و صراط و ميزان و غيرها راست است و روز جزا حاصل و واقع خواهد شد جاى شك و ترديد نيست چنانكه بطرق معتبره اينمعنى از امير المؤمنين عليه السّلام نقل شده و در فقيه از امام رضا عليه السّلام نقل نموده كه المقسّمات امرا ملائكه تقسيم كننده روزيهاى بنى آدمند ما بين طلوع فجر تا طلوع آفتاب پس كسيكه بخوابد در آنوقت‌

---

جلد 5 صفحه 62

خوابيده است از روزيش و معمولا قسم براى تأكيد كلام ياد ميشود و بايد بچيزى تعلق بگيرد كه قدر و منزلتى در خارج داشته باشد و باد و باران و كشتى‌رانى، وسائل ارتزاق و تجارت مردم است و در مجمع از صادقين عليهما السلام نقل نموده كه جائز نيست از براى احدى كه قسم ياد نمايد مگر بخداى تعالى ولى خدا قسم ياد ميكند بآنچه بخواهد از خلقش و در كافى هم از امام باقر عليه السّلام اينمعنى نقل شده است و بر حسب قاعده اصول دين بايد بدليل و برهان ثابت شود و قسم براى اثبات آن كافى نيست ولى براى نفوس ضعيفه كه قاصر از فهم دليل ميباشند ظاهرا يقين از هر راهى پيدا شود كافى است و براى عقول قويّه هم قسم خدا قطعا مؤكّد اعتقاد است و خداوند به بيانات و وجوه متعدّده كه مزيدى بر آن متصوّر نيست اثبات معاد را فرموده بود و اينك بقسم تأييد و تأكيد شده و محتمل است خدا خواسته باشد بآنچه قسم ياد نموده است بآن كه معلوم است بدون مدبّر كامل وجود پيدا نميكند استدلال بر معاد فرموده باشد كه چنين قادر حكيمى بامر عبث اقدام نمينمايد و نيز خداوند قسم ياد فرموده بآسمانى كه داراى راههائى كه مسير كواكب سيّاره و مزيّن و آراسته بثوابت است ميباشد چنانچه گفته‌اند و در مجمع از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه مراد آسمان داراى حسن و زينت است براى اثبات آن كه مردم مشرك يا منافق در سخنان مختلفى هستند در باره پيغمبر و امام و قرآن گاه پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم را ساحر و گاه شاعر و گاه مجنون خوانند و امام را گاه رياست طلب گاه شوخ و گاه بى‌سياست دانند قرآن را گاه سحر و گاه شعر و گاه افسانه نامند منصرف ميشود از دين حق كسيكه منصرف از هر حق و حقيقت و خير و سعادتى باشد خدا بكشد دروغگويان يا بحدس و گمان در دين سخنرانان را آنها كه غرق در جهل و نادانى شدند و منغمر در معصيت و نافرمانى گشتند و بكلّى از ياد خدا و تفكر در آياتش غفلت كردند بطور استهزاء ميپرسند كجا و كى خواهد بود روز مجازات ما بايد بآنها گفته شود آنروزى است كه در آتش جهنّم گداخته شويد بشما ميگويند بچشيد عذاب گداخته شدن خودتان را در آتش جهنّم اين همان بود كه شما در آمدنش عجله داشتيد و ميخواستيد وقتش را بدانيد و باور نميكرديد و در كافى از

---

جلد 5 صفحه 63

امام باقر عليه السّلام قول مختلف باختلاف در امر ولايت و يؤفك عنه من افك بكسانيكه منصرف از ولايتند و در نتيجه منصرف از بهشت شده‌اند تفسير شده و قمّى ره نيز اينمعنى را نقل نموده و خرّاصون را بكسانيكه بحدس و مظنّه در دين رأى دادند نه بعلم و يقين تفسير فرموده است و حقير باين ملاحظه و حفظ ظاهر آيه و اقوال مفسرين بيان را مبنى بر تعميم در قول مختلف و ترديد در خرّاصون نمودم و اللّه تعالى اعلم بالصواب.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

قُتِل‌َ الخَرّاصُون‌َ «10» الَّذِين‌َ هُم‌ فِي‌ غَمرَةٍ ساهُون‌َ «11»

هلاك‌ شدند دروغ‌ گويان‌ كساني‌ ‌که‌ ‌در‌ جهالت‌ بدرجه‌ اعلاي‌ جهل‌ فرو رفته‌اند.

قُتِل‌َ الخَرّاصُون‌َ گفتند: قتل‌ ‌در‌ اينجا بمعني‌ لعن‌ و طرد ‌است‌ ‌که‌ بكلي‌ ‌از‌ فيوضات‌ آخرت‌ محروم‌ هستند.

جلد 16 - صفحه 267

اقول‌: دو قسم‌ قتل‌ داريم‌، يكي‌ قتل‌ نفس‌ ‌است‌، و يكي‌ قتل‌ عقل‌ و اينجا قتل‌ عقل‌ ‌است‌ ‌که‌ بكلي‌ عقل‌ ‌خود‌ ‌را‌ سركوب‌ نفس‌ و هوا و هوس‌ و حب‌ دنيا و زخارف‌ ‌آن‌ و شياطين‌ جن‌ و انس‌ نمودند ‌که‌ بكلي‌ ‌از‌ انسانيت‌ خارج‌ شدند، زيرا انسانيت‌ انسان‌ بعقل‌ ‌است‌.

أُولئِك‌َ كَالأَنعام‌ِ بَل‌ هُم‌ أَضَل‌ُّ أُولئِك‌َ هُم‌ُ الغافِلُون‌َ اعراف‌ آيه 178 ‌در‌ واقع‌ قتل‌ انسانيت‌ ‌شده‌ لذا مورد طعن‌ و لعن‌ واقع‌ شدند و خراص‌ كذاب‌ ‌است‌ چنانچه‌ ميفرمايد: إِن‌ يَتَّبِعُون‌َ إِلَّا الظَّن‌َّ وَ إِن‌ هُم‌ إِلّا يَخرُصُون‌َ انعام‌ آيه 11 يونس‌ ‌آيه‌ 66 و ميفرمايد: ما لَهُم‌ بِذلِك‌َ مِن‌ عِلم‌ٍ إِن‌ هُم‌ إِلّا يَخرُصُون‌َ زخرف‌ آيه 19.

الَّذِين‌َ هُم‌ فِي‌ غَمرَةٍ ساهُون‌َ گفتند: جهل‌ سه‌ درجه‌ دارد 1‌-‌ ترديد ‌است‌ 2‌-‌ نسيان‌ ‌است‌ 3‌-‌ سهو ‌است‌ ‌که‌ بكلي‌ غفلت‌ و فراموش‌ ميكند، و غمره‌ بمعني‌ جهل‌ ‌است‌. اقول‌: بالاتر ‌از‌ اينها جهل‌ مركب‌ ‌است‌ ‌که‌ خيال‌ ميكند عالم‌ ‌است‌ و جاهل‌ بجهل‌ ‌خود‌ ‌است‌ و قابل‌ هدايت‌ و ارشاد نيست‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 10)- در این آیه دروغگویان و دروغ پردازان را شدیدا مورد مذمت و تهدید قرار داده، می‌گوید: «کشته باد دروغگویان» و مرگ بر آنها! (قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ).

منظور از «خرّاصون» کسانی هستند که غرق جهل و نادانی خویشند، و برای فرار از زیر بار حق هر روز بهانه و سخن بی‌اساسی را عنوان می‌کنند.

اصولا قضاوتهائی که مدرک روشنی ندارند و بر پایه حدس و تخمین و گمانهای بی‌اساس است کاری است گمراه‌کننده و مستحق نفرین و عذاب.

ج4، ص537

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - کافران حق ستیز و یاوه سرا، مورد نفرین خداوند (قتل الخرّصون)

۲ - انکار معاد، متکى بر گمان و فاقد دلیل یقینى (قتل الخرّصون) «خرص» به معناى سخنى است که مبتنى بر ظن و گمان و فاقد پایه علمى است. از آن جایى که قبل و بعد این آیه، در مورد روز جزا است، استفاده مى شود که موضوع یاوه سرایى اینان، مسأله انکار معاد بوده است.

۳ - انکار روز جزا، زاینده پلیدیها و تهى کننده زندگى انسان از ارزش حیات (قتل الخرّصون) نفرین الهى در جایى صورت مى گیرد که فرد حقیقتاً ارزش حیات را از دست داده و مستحق مرگ شده باشد از این که «خرّاصون» (یاوه سرایان منکر معاد) نفرین شده اند، مطلب بالا استفاده مى شود.

۴ - لزوم مبتنى ساختن مبانى عقیدتى، بر بنیان علم و یقین و پرهیز از اتکا به گمان (قتل الخرّصون) معناى لغوى «خَرْص» اتکا به گمان است. از این که تکیه بر گمان مورد نکوهش واقع شده استفاده مى شود که ضد آن (اتکا بر علم) ضرورى و بایسته است.

موضوعات مرتبط

• پلیدى: منشأ پلیدى ۳
• حق: نفرین بر حق ستیزان ۱
• ظن: اهمیت اجتناب از ظن ۴
• عقیده: اهمیت یقین در عقیده ۴
• قیامت: آثار تکذیب قیامت ۳
• کافران: نفرین بر کافران ۱
• معاد: بى منطقى تکذیب معاد ۲
• نفرین خدا: مشمولان نفرین خدا ۱
• یاوه گویان: نفرین بر یاوه گویان ۱