المؤمنون ٢٧

فَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ‌ أَنِ‌ اصْنَعِ‌ الْفُلْکَ‌ بِأَعْيُنِنَا وَ وَحْيِنَا فَإِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَ فَارَ التَّنُّورُ فَاسْلُکْ‌ فِيهَا مِنْ‌ کُلٍ‌ زَوْجَيْنِ‌ اثْنَيْنِ‌ وَ أَهْلَکَ‌ إِلاَّ مَنْ‌ سَبَقَ‌ عَلَيْهِ‌ الْقَوْلُ‌ مِنْهُمْ‌ وَ لاَ تُخَاطِبْنِي‌ فِي‌ الَّذِينَ‌ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ‌ مُغْرَقُونَ‌

کپی متن آیه
فَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ‌ أَنِ‌ اصْنَعِ‌ الْفُلْکَ‌ بِأَعْيُنِنَا وَ وَحْيِنَا فَإِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَ فَارَ التَّنُّورُ فَاسْلُکْ‌ فِيهَا مِنْ‌ کُلٍ‌ زَوْجَيْنِ‌ اثْنَيْنِ‌ وَ أَهْلَکَ‌ إِلاَّ مَنْ‌ سَبَقَ‌ عَلَيْهِ‌ الْقَوْلُ‌ مِنْهُمْ‌ وَ لاَ تُخَاطِبْنِي‌ فِي‌ الَّذِينَ‌ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ‌ مُغْرَقُونَ‌

ترجمه

ما به نوح وحی کردیم که: «کشتی را در حضور ما، و مطابق وحی ما بساز. و هنگامی که فرمان ما (برای غرق آنان) فرا رسد، و آب از تنور بجوشد (که نشانه فرا رسیدن طوفان است)، از هر یک از انواع حیوانات یک جفت در کشتی سوار کن؛ و همچنین خانواده‌ات را، مگر آنانی که قبلاً وعده هلاکشان داده شده [= همسر و فرزند کافرت‌]؛ و دیگر درباره ستمگران با من سخن مگو، که آنان همگی هلاک خواهند شد.

|پس به او وحى كرديم كه زير نظر ما و با وحى ما كشتى بساز، و چون فرمان ما رسيد و تنور به فوران آمد، از هر نوع حيوانى دو تا [نر و ماده‌]، و همچنين خانواده‌ات را روانه كشتى كن، به جز كسى از آنان كه حكم عذاب بر او صادر شده است، و در باره‌ى كسانى كه ظلم كرد

پس به او وحى كرديم كه: زير نظر ما و [به‌] وحى ما كشتى را بساز، و چون فرمان ما دررسيد و تنور به فوران آمد، پس در آن از هر نوع [حيوانى‌] دو تا [يكى نر و ديگرى ماده‌] با خانواده‌ات -بجز كسى از آنان كه حكم [عذاب ] بر او پيشى گرفته است- وارد كن، در باره كسانى كه ظلم كرده‌اند با من سخن مگوى، زيرا آنها غرق خواهند شد.

ما هم به او وحی کردیم که در حضور ما و به وحی و دستور ما به ساختن کشتی پرداز، تا آن‌گاه که فرمان (طوفان از جانب) ما آمد و آب از تنور فوران کرد پس در آن کشتی با خود از هر نوع جفتی (نر و ماده) همراه بر و اهل بیت خود را هم جز آن کس که در علم ازلی ما هلاک او گذشته (یعنی زن و فرزند نااهلت را) تمام به کشتی بنشان، و به شفاعت ستمکاران با من سخن مگو، که البته آنها باید همه غرق شوند.

پس به او وحی کردیم که زیر نظر ما و پیام ما کشتی بساز و هنگامی که فرمان ما به هلاکت آنان بیاید و آن تنور [از آب] فوران کند از هر گونه ای [از حیوان] دو عدد [یکی نر و دیگری ماده] و نیز خانواده ات را وارد کشتی کن، جز افرادی از آنان که فرمان [عذاب] بر او گذشته [و درباره او قطعی شده] است، و درباره کسانی که [به سبب شرک و کفر] ستم ورزیده اند، با من سخن مگوی، زیرا [همه] آنان بدون تردید غرق شدنی اند.

به او وحى كرديم كه كشتى را در حضور ما و به الهام ما بساز. و چون فرمان ما در رسيد و آب از تنور بيرون زد از هر جنسى دو تا و نيز كسان خود را به آن ببر. مگر آن كس كه پيش از اين در باره او سخن رفته است. و در باره ستمكاران با من سخن مگوى كه آنها همه غرقه‌شدگانند.

آنگاه به او وحی کردیم که کشتی را زیر نظر ما و با وحی ما بساز، و چون فرمان ما در رسید و [آب از] تنور فوران کرد، در آن از هر [جانوری‌] جفتی دوگانه راه بده، و نیز خانواده‌ات را مگر کسی از ایشان که حکم [ما] از پیش درباره او تحقق یافته است، و درباره کسانی که ستم [و شرک‌]ورزیده‌اند، با من سخن مگو که ایشان غرق شدنی‌اند

پس به او وحى كرديم كه كشتى را زير نظر ما و پيام- آموزش- ما بساز، و چون فرمان ما [به عذاب‌] بيايد و [آب از] آن تنور بجوشد از هر گونه [حيوان‌] دو- نرى و ماده‌اى- در آن [كشتى‌] در آر و نيز خاندان خود را، مگر آن كه سخن [به هلاكت وى‌] از پيش بر او رفته است- پسر و همسرت-، و در باره كسانى كه ستم كردند با من سخن مگوى كه آنها غرق شدنى‌اند.

بدو وحی کردیم که زیر نظر (و در پناه حفاظت و رعایت) ما و برابر رهنمود و آموزش ما به ساختن کشتی بپرداز. هرگاه فرمان ما (مبنی بر هلاک ایشان) صادر شد (و دیدی که) آب از تنور بر می‌جوشد، بلافاصله از همه‌ی حیوانات از هر نوعی جفتی (نر و ماده) را سوار کشتی کن، و نیز خانواده و پیروانت را سوار کشتی نما، مگر آن کسانی که قبلاً فرمان نابودیشان داده شده است (که همسرت و پسرت می‌باشند) و درباره‌ی کسانی که (با در پیش گرفتن راه کفر و ضلال و طغیان و عصیان، بر خود و دیگران) ستم ورزیده‌اند، (راجع به نجات ایشان) با من سخن مگو. چرا که آنان همگی قطعاً غرق خواهند شد (و دیگر جای گفتگو نیست).

پس به او وحی کردیم که: «برابر چشم‌هایمان و وحی‌مان کشتی (نجات) را بساز و چون فرمان ما در رسید و تنور به فوران آمد، پس در آن از هر نوع حیوان (خشکی) دو تا (، یکی نر و دیگری ماده،) با خانواده‌ات روان کن - بجز کسی از آنان که کلمه(ی عذاب) بر او پیشی گرفته است - و درباره‌ی کسانی که ظلم کرده‌اند با من هرگز سخن مگوی، (زیرا) آنان بی‌گمان غرق‌شوندگانند.»

پس وحی کردیم بدو که بساز کشتی را به دیدگان ما و به وحی ما تا گاهی که آید فرمان ما و بجوشد تنور پس جای ده در آن از هر کدام دو جفت را و خاندان خویش را مگر آنکه پیشی گرفت بر او سخن از ایشان و سخن نگوی با من در آنان که ستم کردند که ایشانند غرق‌شدگان‌

So We inspired him: “Build the Ark under Our observation and by Our inspiration. And when Our decree comes to pass, and the oven boils over, load into it two pairs of every kind, together with your family, except those of them against whom the word has already been pronounced. And do not speak to me concerning those who did wrong; for they are to be drowned.”

ترتیل:

ترجمه:

المؤمنون ٢٦	آیه ٢٧	المؤمنون ٢٨
سوره : سوره المؤمنون نزول : ٥ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بِأَعْیُنِنَا ... فَارَ التَّنُّورُ ... وَ ...»: (نگا: هود / و ). «أُسْلُکْ فِیهَا»: داخل کن بدان. مراد جای دادن و حمل کردن است (نگا: هود / ).

تفسیر

---

• آيات ۲۳ - ۵۴ سوره مؤمنون
• معنای این که نوح «ع» به قوم خود: «أعبُدُوا الله...»
• احتجاجات قوم نوح «ع»، در مقام انكار رسالت آن حضرت
• اشراف و بزرگان قوم نوح «ع»، مردم را عليه پيامبرشان مى شورانند
• آغاز نزول عذاب الهى، با صيحه اى آسمانى
• اشاره اى به رسالت موسى و هارون «ع»
• بحث روايتى: (روايتى در ذيل برخى آيات گذشته)

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ «27»

پس ما به نوح وحى كرديم: زير نظر ما (مطابق دستور وآموزش) و وحى ما كشتى بساز. پس همين كه فرمان (قهر) ما آمد و (آب از) تنور جوشيد، از تمام حيوانات يك جفت (نر و ماده) و (نيز) اهل خود را در كشتى وارد كن، مگر كسى از آنان را كه قبلًا درباره او سخن به ميان آمده (و وعده هلاكتش داده شده) و درباره ستمگران با من سخن مگو (و نزد من از آنان شفاعت مكن) كه قطعاً آنان غرق خواهند شد.

نکته ها

امام باقر عليه السلام فرمود: حضرت نوح عليه السلام 950 سال مردم را پنهانى وآشكارا به توحيد دعوت‌

جلد 6 - صفحه 95

كرد، تا آنجا كه خداوند با جمله‌ى‌ «لَنْ يُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِكَ إِلَّا مَنْ قَدْ آمَنَ» «1» به او فرمود: جز آنها كه به تو ايمان آورده‌اند، ديگر ايمان نخواهند آورد، پس نوح گفت: نسل آنان نيز قابل هدايت نيستند. «وَ لا يَلِدُوا إِلَّا فاجِراً كَفَّاراً» «2» سپس خداوند فرمان ساختن كشتى را داد. «3»

پیام ها

1- دعاى انبيا مستجاب مى‌شود. «رَبِّ انْصُرْنِي‌- فَأَوْحَيْنا»

2- صنعت، يك الهام الهى است. «فَأَوْحَيْنا- أَنِ اصْنَعِ»

3- تقاضاى نصرت الهى، با تلاش انسان منافاتى ندارد. «اصْنَعِ الْفُلْكَ» انبيا در كنار دعاهاى خود كار هم مى‌كردند.

4- افراد تحقير شده را حمايت كنيم. (مردم تو را مجنون مى‌پندارند ولى تو زير نظر ما هستى) «بِأَعْيُنِنا»

5- اگر در تمام كارها مطابق وحى عمل كنيم، موفّق مى‌شويم. «اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا»

6- با اراده‌ى خدا از تنور آتش، آب مى‌جوشد. «فارَ التَّنُّورُ» (شايد فوران آب از تنور، نشانه‌ى زمان حادثه باشد)

7- نگذاريد نسل حيوانات منقرض شود. «مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ»

8- حتّى همسر و فرزند پيامبر هم اگر نااهل باشند، مورد قهر الهى قرار مى‌گيرند.

«إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ»

9- شفاعت، همه‌جا كارساز نيست. «وَ لا تُخاطِبْنِي» شفاعت انبيا با اذن الهى است. 10- مشرك، ظالم است. «فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا»

11- عاقبت ظلم، هلاكت است. «ظَلَمُوا- مُغْرَقُونَ»

12- گاهى، آبى كه مايه‌ى حيات است، مايه‌ى هلاك مى‌شود. «مُغْرَقُونَ»

---

«1». هود، 36.

«2». نوح، 27.

«3». بحار، ج 11، ص 331. (اين حديث امام باقر عليه السلام را در مدينه كنار قبر مطهرش نوشتم)

تفسير نور(10جلدى)، ج‌6، ص: 96

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلاَّ مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ «27»

چون دعاى آن حضرت به اجابت رسيد:

فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ‌: پس وحى فرموديم به سوى حضرت نوح به‌

---

«1». سوره اعراف، آيه 59.

جلد 9 - صفحه 128

توسط جبرئيل اينكه بساز كشتى را، بِأَعْيُنِنا: به نظر عنايت و حفظ و حمايت و نگهدارى ما تا اينكه متعرض نشوند كفار و فاسد نكنند آن را. يا به نظر اولياى ما از ملائكه و مؤمنان تا حراست نمايند از هر كه منع كند تو را از آن، وَ وَحْيِنا: و به امر ما و اعلام ما تو را و كيفيت ساختن آن را.

در كافى- از حضرت باقر عليه السّلام مروى است كه: چون نوح عليه السّلام هسته درخت خرما را كاشت، قوم بر او گذشتند، مى‌خنديدند و سخريه مى‌كردند و مى‌گفتند: بتحقيق باغبان گرديدى. تا آنكه درخت خرما بزرگ و دراز شد، بريد آن را، پس تراشيد آن را. قوم گفتند: نجار شدى. پس تركيب و به هم ضمّ نمود و كشتى ساخت. قوم گذشتند، مى‌خنديدند و مسخره مى‌كردند و مى‌گفتند: بتحقيق كشتيبان شدى در بيابان خشك زمين تا تمام و فارغ شد از آن. «1». هر چه توانستند او را اذيت نمودند، لكن قادر بر كشتن او نبودند، مى‌زدند به اندازه اى كه مجروح مى‌شد، خداوند او را عافيت مى‌داد، مشغول دعوت مى‌شد نپذيرفتند مگر هشتاد نفر.

فَإِذا جاءَ أَمْرُنا: پس وقتى كه آمد فرمان ما، وَ فارَ التَّنُّورُ: و بجوشيد تنور، يعنى آب از تنور بجوشد. خداى تعالى جوشيدن آب را از تنور علامت هلاك قوم قرار داد. فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ‌: پس در آور در كشتى از هر جفتى دو تا نر و ماده. وَ أَهْلَكَ‌: و نيز در آور در كشتى اهل و قوم خود را كه به تو ايمان آورده‌اند.

على بن ابراهيم قمى از ابى بصير از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده: چون خداى تعالى اراده فرمود هلاك قوم نوح عليه السّلام را، عقيم نمود ارحام زنان را چهل سال، و مولودى از ايشان متولد نشد. و زمانى كه حضرت نوح از كشتى فارغ شد، امر فرمود خدا اينكه ندا كند به سريانى جميع حيوانات را، پس تمام حاضر شدند و داخل نمود در كشتى از هر جنسى جفتى. «2»

---

«1». روضه كافى، ج 8، ص 283، روايت 425.

«2». تفسير على بن ابراهيم قمى، ج 1، ص 326 و 327، چاپ كتابفروشى علّامه قم.

جلد 9 - صفحه 129

ابن بابويه از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده كه: هشتاد نفر از قوم نوح به نوح ايمان آوردند. «1» خلاصه امر شد به نوح كه داخل نما از هر حيوانى جفتى و اهل خود را نيز داخل نما. إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ‌: مگر كسى كه پيشى گرفته بر او وعده به اهلاك او از ايشان. و اخبار به اينكه او ايمان نمى‌آورد، مراد زن نوح كه خائنه بود، اسمش واغله و پسرش كنعان كه به كفر باقى ماندند. وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا: و مكالمه مكن مرا در حق آنانكه كافر شدند و ستم به خود نمودند، يعنى سؤال مكن عفو و بخشش را در باره آنانكه كافر شدند و شفاعت منما براى ايشان. إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ‌: بدرستى كه ايشان غرق شوندگان و هلاك شوندگانند بزودى. اين فرمايش غايت تهديد و توعيد است نسبت به كفار، و كاشف است از آنكه اينان در كفر به مرتبه‌اى رسيده كه ديگر ابدا اميد بازگشت براى آنها نيست؛ مثل آنكه سلطان در مقام توعيد نسبت به مقصرى به وزير خود گويد: ابدا حرف و سخن فلانى را مگو، يعنى ديگر جاى شفاعت نباشد؛ و اين نهايت شقاوت بنده است كه به مرتبه‌اى رسد در كفر و مخالفت كه بكلى از رحمت واسعه الهى دور افتد و شفاعت شفاعت كنندگان در حق او ممنوع باشد.

تبصره: آيه شريفه آگاهى است گناهكاران امت حضرت خاتم النبيين صلى اللّه عليه و آله و سلّم را كه از خواب بيدار و از مستى شهوت هشيار گردند، وقت را غنيمت شمرده تداركى بنمايند و نامه سياه اعمال خود را به آب توبه و انابه پاك نمايند؛ نه آنكه شب و روز مشغول لهو و لعب و عمر عزيز گرانبها كه هر آنش را نمى‌توان قيمتى برايش قائل شد، صرف لذات و شهوات بنمايد به مرتبه‌اى كه غرق درياى گناه شود، و خلاصى ممكن نباشد و راه آشتى باقى نماند، زبان شفاعت شافعين بسته آيد كه: «وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا».

---

«1». بحار الانوار (چ جديد)، ج 11 ص 325 و 326، حديث 44، به نقل از صدوق.

جلد 9 - صفحه 130

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلاَّ مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ «27» فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ «28» وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلاً مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ «29» إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ (30)

ترجمه‌

- پس وحى كرديم باو كه بساز كشتى را به نگاهداشت ما و الهام ما پس چون آيد فرمان ما و بجوشد تنور پس در آور در آن از هر صنفى جفتى را دو تا و اهلت را مگر كسى كه سبقت گرفته بر او گفتار از ايشان و سخن مگو با من در باره آنها كه ستم كردند همانا آنانند غرق شدگان‌

پس چون بر آمدى تو و هر كه با تو است بر كشتى پس بگو ستايش مر خدا را كه رهانيد ما را از گروه ستمكاران‌

و بگو پروردگار من فرود آور مرا فرود آوردنى با بركت و توئى بهترين فرود- آورندگان‌

همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است و همانا بوديم هر آينه آزمايندگان.

تفسير

- خداوند متعال دعاى حضرت نوح را در آيه سابقه اجابت فرمود و دستور الهى بطريق وحى باو رسيد كه در تحت نظر و مراقبت و بر طبق دستور خداوند مشغول بساختن كشتى گردد و چون امر الهى بعذاب صادر گردد و آب از تنور فوران و جوشش كند از هر نوعى از انواع حيوانات يك جفت نر و ماده بگيرد و وارد كشتى نمايد و كلمه كلّ بدون تنوين نيز قرائت شده با خانواده خود هر كس باشد مگر آنكس را كه مقدر شده هلاكتش بعلت كفرش كه پسر آنحضرت‌

---

جلد 3 صفحه 637

كنعان و زوجه او واعله باشد و تفصيل اين قصه و روايات وارده در آن و جهات ادبى و شرح الفاظ آيه شريفه در اوايل سوره هود مستوفى گذشت و تكرار نميشود و نيز امر شد كه حضرت نوح شفاعت در باره كفّار كه بر خويش و خلق ستم نمودند ننمايد چون قضاى الهى بر غرقشان جارى شده و از قابليّت شفاعت افتاده‌اند و مقرر گرديد كه چون همگى در كشتى قرار گرفتند حمد كند خدا را بر نجات و خلاصى خود و يارانش از شرّ كفّار و ديدار اشرار ستمكار و بخواهد از خداوند كه در وقت فرود آمدن از كشتى قدوم يا مقدم او را مبارك فرمايد يعنى ورود او را در زمين مقرون بخير و سعادت يا مورد او را از زمين مشحون بانواع نعمت فرمايد چون منزل بضمّ ميم و فتح زاء ظاهرا مصدر است و محتمل است اسم مكان باشد و خداوند هر دو را بر او مبارك فرمود كه تمام اهل زمين را از نسل او يا از نسل او و همراهانش قرار داد و بركاتش را بر او نازل و زمين را براى ايشان مشحون بانواع نعمت فرمود و منزل بفتح ميم و كسر زاء نيز قرائت شده و بنابراين ظاهرا اسم مكان است و ممكن است مصدر باشد و خدا بهتر از هر كس ميتواند نزول و منزل واردين را مقرون بخير دنيا و آخرت فرمايد و اينجمله بدستور الهى برسم ادب دعا براى ثناى خداوند اضافه شده تا دعا نزديكتر باجابت گردد در فقيه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه بامير المؤمنين عليه السّلام فرمود اى على وقتى وارد منزلى شدى بگو اللّهم أنزلنى منزلا مباركا و انت خير المنزلين مرزوق ميشود تو را خير آن و دفع ميگردد شرّ آن از تو و بنابراين محتمل است دعاى حضرت نوح راجع بسلامتى و عافيت در كشتى باشد در هر حال اين قصه و امثال آن دلالت دارد بر قدرت و عزت خداوند و قهر و غلبه او بر ستمكاران و سوء عاقبت اهل كفر و عصيان و آنكه امر از اين قرار است كه خدا مردم را در معرض امتحان قرار ميدهد بنقل اين قبيل حكايات و قصص تا خوب از بد ممتاز گردد بتفكّر در آن قصص و تنبّه و تذكر از آنها و بعدم توجّه و بى‌اعتنائى و بقاء در غفلت و نادانى يا آنكه همانا خدا بمردم جور نميكند ولى مبتلا ببلا ميفرمايد چنانچه از نهج البلاغه استفاده ميشود كه براى معناى اخير استدلال بذيل اين آيه فرموده است.

---

جلد 3 صفحه 638

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

فَأَوحَينا إِلَيه‌ِ أَن‌ِ اصنَع‌ِ الفُلك‌َ بِأَعيُنِنا وَ وَحيِنا فَإِذا جاءَ أَمرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسلُك‌ فِيها مِن‌ كُل‌ٍّ زَوجَين‌ِ اثنَين‌ِ وَ أَهلَك‌َ إِلاّ مَن‌ سَبَق‌َ عَلَيه‌ِ القَول‌ُ مِنهُم‌ وَ لا تُخاطِبنِي‌ فِي‌ الَّذِين‌َ ظَلَمُوا إِنَّهُم‌ مُغرَقُون‌َ «27»

جلد 13 - صفحه 383

‌پس‌ وحي‌ فرستاديم‌ ‌به‌ سوي‌ نوح‌ ‌اينکه‌ ‌که‌ صنعت‌ كن‌ كشتي‌ ‌را‌ ‌بر‌ طبق‌ نظر و دستور ‌ما و وحي‌ ‌ما ‌پس‌ موقعي‌ ‌که‌ آمد امر ‌ما و جوشيد تنور ‌پس‌ داخل‌ كن‌ ‌در‌ كشتي‌ ‌از‌ ‌هر‌ نوع‌ حيوانات‌ زوجين‌ نر و ماده‌ دو فرد ‌را‌.

و اهل‌ ‌خود‌ ‌را‌ ‌هم‌ ‌در‌ كشتي‌ قرار ده‌ مگر كسي‌ ‌که‌ سبقت‌ گرفته‌ قول‌ ‌ما ‌به‌ هلاكت‌ ‌او‌ ‌که‌ امرأة نوح‌ ‌باشد‌ و فرزند ‌او‌ كنعان‌ و درخواست‌ ننما ‌از‌ ‌ما ‌در‌ حق‌ كساني‌ ‌که‌ ظلم‌ كردند محققا ‌آنها‌ بايد غرق‌ شوند.

[فَأَوحَينا إِلَيه‌ِ أَن‌ِ اصنَع‌ِ الفُلك‌َ] دستور ساختن‌ كشتي‌ رسيد نوح‌ و مؤمنين‌ مشغول‌ ساختن‌ شدند و چون‌ سابقه‌ نداشت‌ قوم‌ مي‌آمدند تماشا ميكردند و ‌آنها‌ ‌را‌ مسخره‌ ميكردند ‌که‌ خانه چوبي‌ مي‌سازند بدون‌ اينكه‌ پايه‌ ‌او‌ ‌در‌ زمين‌ ‌باشد‌ ‌بر‌ سطح‌ زمين‌ ‌است‌ ‌که‌ ميفرمايد: (وَ كُلَّما مَرَّ عَلَيه‌ِ مَلَأٌ مِن‌ قَومِه‌ِ سَخِرُوا مِنه‌ُ) هود آيه 40.

(بِأَعيُنِنا وَ وَحيِنا) ‌هم‌ دستور مي‌دهيم‌ ‌که‌ چه‌ نحو ساختمان‌ كني‌ ‌هم‌ ‌خود‌ مشاهده‌ ميكنيم‌ و مساعدت‌ ميكنيم‌ ‌در‌ امر ساختن‌ و چون‌ كشتي‌ تمام‌ شد.

(فَإِذا جاءَ أَمرُنا) ‌که‌ امر الهي‌ رسيد ‌که‌ ‌از‌ آسمان‌ باران‌ ببارد.

(وَ فارَ التَّنُّورُ) و ‌از‌ تنور آب‌ ‌به‌ جوشد باندازه‌اي‌ ‌که‌ تمام‌ كره زمين‌ زير آب‌ رفت‌ ‌حتي‌ كوه‌ها.

(فَاسلُك‌ فِيها مِن‌ كُل‌ٍّ) ‌يعني‌ ‌از‌ تمام‌ حيوانات‌ ‌که‌ نسل‌ ‌آنها‌ منقطع‌ نشود و باقي‌ ماند.

[زَوجَين‌ِ اثنَين‌ِ] اثنين‌ بيان‌ زوجين‌ ‌يعني‌ مراد دو زوج‌ نيست‌ ‌که‌ چهار فرد ‌باشد‌ ‌که‌ معروف‌ ‌است‌ دو دو ‌تا‌ چهار ‌تا‌ بلكه‌ فقط دو فرد زوج‌ و زوجه‌، نر و ماده‌.

(وَ أَهلَك‌َ إِلّا مَن‌ سَبَق‌َ عَلَيه‌ِ القَول‌ُ مِنهُم‌) استثنا ‌به‌ اهل‌ مي‌خورد ‌که‌ زن‌ نوح‌ ‌باشد‌ و فرزندش‌ كنعان‌ و اهل‌ نوح‌ سه‌ پسرانش‌ بودند سام‌، حام‌، يافث‌ و

جلد 13 - صفحه 384

سه‌ كنيز ‌که‌ مادر ‌اينکه‌ سه‌ پسر بودند و نسل‌ آدم‌ ‌پس‌ ‌از‌ طوفان‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ سه‌ باقي‌ ماند ‌که‌ نوح‌ ‌را‌ آدم‌ ثاني‌ گفتند ‌که‌ تمام‌ اهل‌ عالم‌ اولاد نوح‌ هستند.

(وَ لا تُخاطِبنِي‌ فِي‌ الَّذِين‌َ ظَلَمُوا) ‌حتي‌ ‌در‌ مورد كنعان‌ فرزند نوح‌ (إِنَّهُم‌ مُغرَقُون‌َ) محققا چنين‌ تقدير ‌شده‌ ‌که‌ تمام‌ غرق‌ شوند.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 27)- در اینجا فرمان پروردگار فرا رسید و مقدمات نجات نوح و یاران اندکش و نابودی مشرکان لجوج فراهم شد.

«ما به نوح وحی کردیم که: کشتی را در حضور ما مطابق وحی ما بساز» (فَأَوْحَیْنا إِلَیْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَ وَحْیِنا).

تعبیر «بِأَعْیُنِنا» (در برابر دیدگان ما) اشاره به این است که تلاش و کوشش تو در این راه در حضور ماست و تحت پوشش حمایت ما.

در ادامه می‌فرماید: «پس هنگامی که فرمان ما (برای غرق آنان) فرا رسد، و آب از تنور بجوشد (که نشانه فرا رسیدن طوفان است) از هر یک از انواع حیوانات یک جفت (نر و ماده) در کشتی سوار کن» (فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُکْ فِیها مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ).

«و همچنین خانواده‌ات را مگر آنها [همسر و فرزند کافرت] که قبلا وعده هلاکشان داده شده است» (وَ أَهْلَکَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ).

و باز اضافه می‌کند: «و دیگر در باره ستمگران (که هم بر خویش ستم کردند و هم بر دیگران) با من سخنی مگو که آنها همگی غرق خواهند شد» و جای شفاعت و گفتگو نیست (وَ لا تُخاطِبْنِی فِی الَّذِینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - استجابت دعاى نوح(ع) (نصرت خواهى او) از جانب خداوند (قال ربّ انصرنى ... فأوحینا إلیه أن اصنع الفلک بأعیننا و وحینا)

۲ - وحى الهى به نوح(ع) در ساختن کشتى (فأوحینا إلیه أن اصنع الفلک)

۳ - نوح(ع)، مأمور ساختن کشتى تحت نظارت و هدایت خداوند (أن اصنع الفلک بأعیننا و وحینا)

۴ - کار و تبلیغ، آمیخته به یکدیگر در زندگى پیامبران (أن اصنع الفلک بأعیننا و وحینا) برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که حضرت نوح(ع) شخصاً مأمور ساختن کشتى شد.

۵ - طوفان نوح، به امر و اراده الهى بود، نه یک رخداد طبیعى (فإذا جاء أمرنا ... من کلِّ زوجین اثنین) مقصود از «أمرنا» فرا رسیدن عذاب طوفان است. «فار» مشتق از «فوران» و «تنّور» همان تنور مى باشد. «سلوک» (مصدر «اسلک») به معناى ادخال و وارد کردن است. «زوجین»(مفعول «اسلک»); یعنى، دو رأس که هر یک جفت دیگرى باشد (یک نر و یک ماده). «اثنین» نیز تأکید «زوجین» است. با توجه به این که مضاف الیه «کلّ» محذوف است («من کلّ حیوان») معنا چنین مى شود: پس هرگاه فرمان ما در رسید و آب از تنور فوران کرد، از هر حیوانى دو تا (یکى نر و یکى ماده) با خانواده ات - به جز آن کسى که حکم عذاب، پیش از این بر او صادر شده است - در کشتى وارد کن.

۶ - فوران آب از تنور، نشان صدور فرمان خدا و شروع طوفان نوح(ع) بود. (فإذا جاء أمرنا و فار التّنّور) عبارت «فارالتّنّور»، عطف تفسیرى است براى «جاء أمرنا».

۷ - تنورى که فوران آب از آن نشانه در رسیدن عذاب بر قوم نوح بود از پیش تعیین شده بود. فإذا جاء أمرنا و فار التّنّور «ال» در «التّنّور» براى عهد ذهنى است. بنابراین «التّنّور»; یعنى، آن تنور.

۸ - نوح(ع)، مأمور جاى دادن حیوانات و مؤمنان خاندانش در کشتى، با ظهور اولین نشانه هاى طوفان (فإذا جاء أمرنا ... فاسلک فیها من کلِّ زوجین اثنین و أهلک إلاّ من سبق علیه القول منهم)

۹ - نوح(ع)، طبق دستور الهى مى بایست از هر حیوان، تنها یک نر و یک ماده را وارد کشتى کند. (فاسلک فیها من کلِّ زوجین اثنین)

۱۰ - طوفان نوح، منطقه بسیار گسترده اى از آن سرزمین را فراگرفته بود. (فاسلک فیها من کلِّ زوجین اثنین) جاى دادن یک جفت (یک نر و یک ماده) از هر حیوان در کشتى، براى این بود که آنان پس از آرامش طوفان، بتوانند با پرورش و زاد و ولد آنها، نیازمندى هاى خود را برطرف سازند. و این نشان مى دهد که گستردگى طوفان در آن سرزمین، به قدرى بود که به دست آوردن حیوانات مورد نیاز، پس از فرونشستن آب، براى حضرت نوح(ع) و بازماندگان، میسور نبود.

۱۱ - کشتى نوح، ظرفیت بیش از یک جفت (یک نر و یک ماده) از هر حیوان مورد نیاز را نداشت. (فاسلک فیها من کلِّ زوجین اثنین) تأکید خداوند بر این که از هر حیوان تنها یک نر و یک ماده - و نه بیشتر - را در کشتى جاى دهند (من کلِّ زوجین اثنین)، بیانگر مطلب فوق است.

۱۲ - وجود فرد یا افراد کافر، در میان خاندان نوح(ع) (فاسلک فیها ... إلاّ من سبق علیه القول منهم)

۱۳ - خویشاوندى با پیامبران، نمى تواند مایه مصونیت از کیفر الهى گردد. (فاسلک فیها ... إلاّ من سبق علیه القول منهم)

۱۴ - تنها ایمان، ملاک امتیاز انسان ها در بینش الهى (إلاّ من سبق علیه القول منهم ... إنّهم مغرقون)

۱۵ - نزول عذاب بر کافران، طبق برنامه و گزینش دقیق قبلى خداوند (إلاّ من سبق علیه القول منهم)

۱۶ - خداوند، نوح(ع) را از وساطت براى نجات ظالمان از عذاب طوفان، نهى کرد. (و لاتخطبنى فى الذین ظلموا)

۱۷ - شرک، حق ناپذیرى و تکذیب پیامبران، ظلمى است هلاکت بار. (فقال الملؤا الذین کفروا ... و لاتخطبنى فى الذین ظلموا إنّهم مغرقون)

۱۸ - عذاب و کیفر الهى، ره آورد عملکرد خود انسان ها (و لاتخطبنى فى الذین ظلموا إنّهم مغرقون) تعبیر «الذین ظلموا» اشعار به علیت دارد; یعنى، آنان (قوم نوح) به جهت ستمشان محکوم به عذاب طوفان شدند.

۱۹ - «عن أبى جعفر(ع) قال: کانت شریعة نوح أن یعبد اللّه بالتوحید ... فلبث فیهم ألف سنة إلاّ خمسین عاماً یدعوهم سراً و علانیة ... فأوحى اللّه عزّوجلّ إلیه: «أنّه لن یؤمن من قومک إلاّ من قد آمن فلاتبتأس بماکانوا یفعلون» فلذلک قال نوح: « و لایلدوا إلاّفاجراً کفاراً» و أوحى اللّه إلیه «أن اصنع الفلک»; از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمود: شریعت نوح آن بود که خدا به یکتایى پرستش مى شد... پس نوح(ع) در بین قوم خویش ۹۵۰ سال توقف کرد و آنها را آشکار و پنهان به خدا دعوت نمود... سپس خداوند - عزّوجلّ - به او وحى فرستاد: «أنّه لن یؤمن من قومک إلاّ من قد آمن فلاتبتئس بما کانوا یفعلون» و به همین خاطر نوح گفت: «و لایلدوا إلاّ فاجراً کفاراً» و خداوند به نوح وحى کرد:«أن اصنع الفلک». ۱- تفسیر عیاشى، ج ۲، ص ۱۴۴، ح ۱۸; بحارالأنوار، ج ۱۱، ص ۳۳۱، ح ۵۳.

موضوعات مرتبط

• آب: فوران آب از تنور ۶
• ارزشها: ملاک ارزشها ۱۴
• انبیا: آثار خویشاوندى با انبیا ۱۳; سیره انبیا ۴; ظلم تکذیب انبیا ۱۷; کار انبیا ۴; ویژگیهاى تبلیغ انبیا ۴
• ایمان: ارزش ایمان ۱۴
• توحید: دعوت به توحد عبادى ۱۹
• حق: ظلم حق ناپذیرى ۱۷
• خدا: آثار اراده خدا ۵; اوامر خدا ۵، ۹; قانونمندى عذابهاى خدا ۱۵; نشانه هاى اوامر خدا ۶; نظارت خدا ۳; نواهى خدا ۱۶; هدایتهاى خدا ۳
• شرک : ظلم شرک ۱۷
• ظالمان: نهى از شفاعت ظالمان ۱۶
• عذاب: زمینه عذاب ۱۸
• عمل: آثار عمل ۱۸
• قوم نوح: آغاز عذاب قوم نوح ۷; کفر قوم نوح ۱۹
• کافران: عذاب کافران ۱۵
• کیفر: زمینه کیفر ۱۸; موانع کیفر ۱۳
• نوح(ع): آغاز طوفان نوح(ع) ۶; اجابت دعاى نوح(ع) ۱; استمداد نوح(ع) ۱; تکلیف نوح(ع) ۳; تنور قصه نوح(ع) ۶، ۷; توحید عبادى در شریعت نوح(ع) ۱۹; حیوانات در کشتى نوح(ع) ۸; خانواده نوح(ع) در کشتى ۸; زوجیت حیوانات کشتى نوح(ع) ۹، ۱۱; دلدارى به نوح(ع) ۱۹; دعوت نوح(ع) ۱۹; شریعت نوح(ع) ۱۹; طوفان نوح(ع) ۸، ۱۶; ظرفیت کشتى نوح(ع) ۱۱; عمل به تکلیف نوح(ع) ۹; قصه نوح(ع) ۱، ۲، ۳، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۶; کافران خانواده نوح(ع) ۱۲; کشتى سازى نوح(ع) ۲; کشتى نوح(ع) ۱۹; مؤمنان به نوح(ع) ۸; مسؤولیت نوح(ع) ۸; مکذبان نوح(ع) ۱۹; منشأ طوفان نوح(ع) ۵; ناظر کشتى سازى نوح(ع) ۳; نهى به نوح(ع) ۱۶; وحى به نوح(ع) ۲; وسعت طوفان نوح(ع) ۱۰; هدایت نوح(ع) ۳; همسفران نوح(ع) ۸
• هلاکت: عوامل هلاکت ۱۷