النساء ٥١

أَ لَمْ‌ تَرَ إِلَى‌ الَّذِينَ‌ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ‌ الْکِتَابِ‌ يُؤْمِنُونَ‌ بِالْجِبْتِ‌ وَ الطَّاغُوتِ‌ وَ يَقُولُونَ‌ لِلَّذِينَ‌ کَفَرُوا هٰؤُلاَءِ أَهْدَى‌ مِنَ‌ الَّذِينَ‌ آمَنُوا سَبِيلاً

کپی متن آیه
أَ لَمْ‌ تَرَ إِلَى‌ الَّذِينَ‌ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ‌ الْکِتَابِ‌ يُؤْمِنُونَ‌ بِالْجِبْتِ‌ وَ الطَّاغُوتِ‌ وَ يَقُولُونَ‌ لِلَّذِينَ‌ کَفَرُوا هٰؤُلاَءِ أَهْدَى‌ مِنَ‌ الَّذِينَ‌ آمَنُوا سَبِيلاً

ترجمه

آیا ندیدی کسانی را که بهره‌ای از کتاب (خدا) به آنان داده شده، (با این حال)، به «جبت» و «طاغوت» [= بت و بت‌پرستان‌] ایمان می‌آورند، و درباره کافران می‌گویند: «آنها، از کسانی که ایمان آورده‌اند، هدایت یافته‌ترند»؟!

آيا كسانى را كه از كتاب بهره‌اى يافته‌اند نديدى كه به هر بتى و طغيانگرى مى‌گروند و در باره‌ى كافران مى‌گويند: اينان از مؤمنان رهيافته‌ترند

آيا كسانى را كه از كتاب [آسمانى‌] نصيبى يافته‌اند نديده‌اى؟ كه به «جبت» و «طاغوت» ايمان دارند، و در باره كسانى كه كفر ورزيده‌اند مى‌گويند: «اينان از كسانى كه ايمان آورده‌اند راه‌يافته‌ترند.»

ندیدی آنان که بهره‌ای از کتاب آسمانی داشتند (یعنی جهودان) چگونه به (بتان) جِبت و طاغوت می‌گروند و درباره کافران مشرک می‌گویند که راه آنان به صواب نزدیکتر از طریقه اهل ایمان است؟!

آیا به کسانی که بهره ای اندک از [دانش] کتاب [تورات و انجیل] به آنان داده شده ننگریستی که به هر معبودی غیر خدا، و هر طغیان گری ایمان می آورند؟! و درباره کسانی که کافر شده اند، می گویند: آنان از کسانی که ایمان [به قرآن و پیامبر] آورده اند، راه یافته ترند.

آيا كسانى را كه نصيبى از كتاب داده شده‌اند نديده‌اى كه به جبت و طاغوت ايمان مى‌آورند و در باره كافران مى‌گويند كه راه اينان از راه مؤمنان به هدايت نزديك‌تر است؟

آیا احوال کسانی را که بهره‌ای از کتاب آسمانی دارند، ندانسته‌ای که به "جبت" و "طاغوت" ایمان می‌ورزند و درباره کافران می‌گویند که اینان از مؤمنان راه یافته‌ترند

آيا به كسانى كه بهره‌اى از كتاب- تورات- به آنها داده شده ننگريستى كه به بت و طغيانگر مى‌گروند و در باره كسانى كه كافر شدند- مشركان- گويند كه آنها از كسانى كه ايمان آورده‌اند رهيافته‌ترند؟!

آیا در شگفت نیستی از کسانی که بهره‌ای از (دانش) کتاب (آسمانی) بدیشان رسیده است (چگونه خویشتن را از هدایت کتابهای یزدان و راهنمائی خرد و فطرت و ندای وجدان به دور داشته‌اند و) به بتان و شیطان ایمان می‌آورند (و به دنبال اوهام و خرافات راه می‌افتند و به پرستش معبودهای باطل می‌پردازند) و درباره‌ی کافران (قریش) می‌گویند که اینان از مسلمانانی برحقّ‌تر و راه‌یافته‌ترند (که اسلام را قبول و محمّد را به پیشوائی پذیرفته‌اند!).

آیا سوی کسانی که از کتاب (آسمانی) نصیبی یافته‌اند ننگریسته‌ای‌؟ که به (دو بُت) «جِبْت‌» و «طاغوت‌» ایمان می‌آورند و درباره‌ی کسانی که کفر ورزیده‌اند می‌گویند: «اینان از کسانی که ایمان آورده‌اند راه‌یافته‌ترند.»

آیا نبینی آنان را که داده شدند بهره‌ای را از کتاب ایمان آرند به جبت و طاغوت و گویند بدانان که کفر ورزیدند که اینان رهبرنده‌ترند از آنان که ایمان آوردند راه را

Have you not considered those who were given a share of the Book? They believe in superstition and evil powers, and say of those who disbelieve, “These are better guided on the way than the believers.”

ترتیل:

ترجمه:

النساء ٥٠	آیه ٥١	النساء ٥٢
سوره : سوره النساء نزول : ٦ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«جِبْت»: هر چیزی که جز خدا پرستیده شود، اعم از شیطان یا جادوگر یا غیبگو و ... «طَاغُوت»: هر معبودی جز خدا. هر کس و هر چیزی که اطاعت از آن، مایه طغیان و دوری از راه حق شود، چه آفریده‌ای که پرستیده شود، و چه فرماندهی که در شرّ و بدی از او فرمانبرداری گردد، و چه اهریمنی باشد که انسان را از راه بدر برد. مفرد و جمع و مذکّر و مؤنّث در آن یکسان است. «یَقُولُونَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا ...»: درباره مشرکان می‌گفتند. حرف لام به معنی (فِی) است (نگا: احقاف / و).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

أَمْ‌ يَحْسُدُونَ‌ النَّاسَ‌ عَلَى‌ مَا... (۲) إِنَ‌ شَانِئَکَ‌ هُوَ الْأَبْتَرُ (۰)

نزول

محل نزول:

این آیه همچون دیگر آیات سوره نساء در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است.

شأن نزول:

«شیخ طوسی» گوید: ابن عباس و ضحاك روايت كنند كه مراد از جبت، حىّ بن اخطب و طاغوت كعب بن اشرف است زيرا اينان به مكه آمدند و اهل مكه به آن‌ها گفتند: شما اهل كتاب و اهل علم قديم هستيد به ما از محمد و از خودمان خبر بدهيد، اين دو نفر گفتند: ما را از عقايد خود و گفتار محمد مطلع بسازيد، اينان گفتند: ما در اوقات ميهمانى شتران فربه نحر مى كنيم و حجاج را آب مي‌دهيم و اسيران را آزاد مي‌سازيم و صله ارحام مي‌نمائيم ولى محمد رحم ما را قطع كرده است. اين دو نفر در جواب گفتند: شما بهتر از محمد هستيد و بهترين راه را شما انتخاب نموده ايد سپس اين آيه نازل گرديد.

تفسیر

---

• تفسیر آیات

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ يَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى‌ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا «51»

آيا كسانى را كه بهره‌اى از كتاب (خدا) به آنها داده شده، نديده‌اى كه به بت و طاغوت ايمان مى‌آورند و درباره كفّار مى‌گويند: اينان از كسانى كه (به اسلام و محمّد صلى الله عليه و آله) ايمان آورده‌اند، راه يافته‌ترند.

نکته ها

پس از جنگ احد، جمعى از يهوديان به مكّه رفتند تا بر ضد مسلمانان، با مشركان هم پيمان شوند و براى دلخوشى و اطمينان كفّار، در برابر بت‌هاى آنان سجده كردند و گفتند:

بت‌پرستى شما از اسلام مسلمانان بهتر است.

«جبت»، كه به بت، ساحر و كاهن گفته مى‌شود، يكبار در قرآن آمده ولى كلمه‌ى «طاغوت»، از ريشه‌ى «طغيان»، هشت مرتبه آمده است. شايد مراد از جِبت و طاغوت، همان دو بتى باشد كه يهوديان در برابر آنها سجده كردند، و شايد مراد از جبت، بت باشد و مراد از طاغوت، بت‌پرستان و حاميان بت‌پرستى باشد.

پیام ها

1- آگاهى ناقص از دين، زمينه‌ى انحراف است. «نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ»

2- دشمنان، براى مبارزه با اسلام حتّى از عقايد خود دست مى‌كشند (سجده‌ى يهود بر بت، به خاطر خشنودى مشركان و هماهنگى بر ضد مسلمانان).

«يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ»

3- روح لجاجت وعناد، مسير قضاوت را عوض مى‌كند. يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ

جلد 2 - صفحه 83

الطَّاغُوتِ وَ يَقُولُونَ‌ ... هؤُلاءِ أَهْدى‌ ...

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ يَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى‌ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلاً (51)

تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 464

شأن نزول: آورده‌اند چون حكم الهى به اجلاى بنو نضير ثابت شد، جمعى از آنها چون كعب بن اشرف و حى بن اخطب و سلام بن مسلم و كنانة بن ابى الحقيق در خيبر متوطن شدند. و بعد از مدتى نقض عهد كرده، با هفتاد نفر از اشراف به مكه رفتند و ابو سفيان و اتباع او را بر محاربت حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم تحريص نمودند. حق تعالى از معانده و مكابره و كفر و زندقه ايشان خبر داد:

أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ‌: آيا نمى‌بينى و نظر نمى‌كنى به سوى آنانكه داده شده‌اند بهره‌اى از تورات، يعنى كعب اشرف و اصحاب او كه به واسطه عداوت و عناد با مسلمانان، يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ‌: ايمان مى‌آورند به جبت و طاغوت، دو بت قريش.

تنبيه: 1- جبت در اصل اسم صنم اوست. بعد مستعمل گشته در هر معبودى كه غير حق تعالى است، از حجر و مدر و انسان و شيطان. و «طاغوت» را اطلاق كنند بر هر چه باطل باشد از معبوديت و غير آن. 2- «جبت» سحر است، و يهودان معتقد بودند. و طاغوت، شيطان كه متابعت او مى‌كردند. 3- «جبت» بتانند، و «طاغوت» شياطين انسى كه مردمان را اغوا كنند بر طاعت آنها. 4- «جبت» اصنامند، و «طاغوت» مترجمان بتان كه به كذب تكلم مى‌نمودند از زبان حال بتان 5- «جبت» ساحر، و «طاغوت» كاهن است.

و مؤيد اينست روايت عكرمه اين آيه در شأن ابو برزه كاهن نازل شد كه در جاهليت، مردم را به كهانت اغوا مى‌نمود و در اول اسلام مسلمانان با او رابطه داشتند. 6- «جبت» ابليس، و «طاغوت» اولياى او هستند.

وَ يَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا: و مى‌گويند اين جحودان براى كفار، يعنى در حق ايشان از روى اجتهاد، هؤُلاءِ أَهْدى‌ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا: اين گروه كفار قريش، هدايتشان بيشتر است از آنها كه ايمان آورده‌اند، يعنى پيغمبر و

تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 465

اصحاب او از روى دين، يعنى راه يافته‌ترند در دين، و دين ايشان قويم‌تر و صواب‌تر است. و تسميه دين به سبيل، به جهت آنست كه مانند طريق باشد كه مؤدى شود به مقصود.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ يَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى‌ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلاً (51)

ترجمه‌

آيا نظر ننمودى بسوى آنانكه داده شدند بهره را از كتاب كه ايمان ميآورند به بت و شيطان و ميگويند مر آنانرا كه كافر شدند آنها بهدايت نزديكترند از آنانكه ايمان آوردند از راه دين.

تفسير

قمى فرموده نازل شده است در باره يهود وقتى كه مشركين عرب از آنها پرسيدند كه دين ما بهتر است يا دين محمد جواب دادند دين شما و روايت شده كه نازل شده است در باره كسانيكه غصب حق آل محمد (ص) را نموده و حسد بردند بمنزلت و مقام آنها نزد خداوند و از حضرت باقر (ع) عياشى روايت نموده كه جبت و طاغوت فلان‌

---

جلد 2 صفحه 66

و فلان است و بعضى گفته‌اند نام دو بت است كه مشركين آنها را پرستش مينمودند و فيض ره فرموده جبت در اصل اسم بت است و استعمال ميشود در هر معبودى جز خداوند و طاغوت اطلاق ميشود بر شيطان و بر هر باطلى چه معبود باشد چه نباشد و از ابن عباس نقل شده كه جبت بتانند و طاغوت كسانى هستند كه مناسب حال بتان بدروغ و فريب از جانب آنها با مردم سخن ميگفتند كه موجب اضلال مردم ميشدند حقير عرض ميكنم اين معنى انسب معانى بمعنى لغوى و اطلاقات اين دو لفظ است و مناسب با روايات مفسره آيه زيرا كه وجه شبه در تشبيه اولى و دوّمى بجبت و طاغوت بايند و معنى خيلى لطيف و واضح است چنانچه تشبيه بگوساله و سامرى هم معروف است و در كافى از حضرت باقر (ع) روايت نموده كه ميگويند در باره پيشوايان ضلالت و دعاة خلق بآتش جهنم كه آنها براه هدايت نزديكترند از آل محمد (ص).

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

أَ لَم‌ تَرَ إِلَي‌ الَّذِين‌َ أُوتُوا نَصِيباً مِن‌َ الكِتاب‌ِ يُؤمِنُون‌َ بِالجِبت‌ِ وَ الطّاغُوت‌ِ وَ يَقُولُون‌َ لِلَّذِين‌َ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهدي‌ مِن‌َ الَّذِين‌َ آمَنُوا سَبِيلاً (51)

آيا نمي‌بيني‌ و نظر نميكني‌ بكساني‌ ‌که‌ يك‌ قسمت‌ كتاب‌ بآنها داده‌ ‌شده‌ ‌که‌ ايمان‌ ميآورند بجبت‌ و طاغوت‌ و ميگويند ‌براي‌ كفار ‌که‌ اينها بهتر و بيشتر هدايت‌ ميكنند براه‌ راست‌ ‌از‌ مؤمنين‌.

‌اينکه‌ ‌آيه‌ شريفه‌ مشتمل‌ ‌بر‌ يك‌ ظاهري‌ ‌است‌ و باطني‌، اما ظاهرش‌ چنانچه‌ بعضي‌ ‌از‌ مفسرين‌ گفتند اينكه‌ جماعتي‌ ‌از‌ يهود ‌بعد‌ ‌از‌ جنگ‌ احد رفتند مكه‌ ‌که‌ ‌با‌ مشركين‌ ابي‌ سفيان‌ و اتباعش‌ ‌هم‌ دست‌ شوند ‌براي‌ جنگ‌ ‌با‌ مسلمين‌ كفار قريش‌ بآنها اطمينان‌ نداشتند گفتند ‌تا‌ سجده‌ باين‌ دو بت‌ بزرگ‌ ‌ما جبت‌ و طاغوت‌ نكنيد و ايمان‌ نياوريد ‌ما ‌با‌ ‌شما‌ همدست‌ نميشويم‌ اينها سجده‌ كردند و ايمان‌ آوردند و ‌براي‌ خوش‌ آمد مشركين‌ گفتند ‌که‌ اينها بهتر ‌از‌ كساني‌ ‌که‌ بپيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ ايمان‌ آوردند هدايت‌ ميكنند براه‌ حق‌.

و اما باطن‌ و تفسيرش‌ چنانچه‌ ‌از‌ اخبار بسياري‌ ‌از‌ ائمه‌ طاهرين‌ ‌عليهم‌ ‌السلام‌ رسيده‌ و ‌در‌ اغلب‌ كتب‌ ضبط ‌شده‌، ‌در‌ مجمع‌ البحرين‌ ‌در‌ لغت‌ جبت‌ ميگويد:

(‌قيل‌ الجبت‌ بالكسر فالسكون‌ ‌هو‌ ‌کل‌ معبود سوي‌ اللّه‌ و يقال‌ الجبت‌ السحر و ‌قيل‌ الجبت‌ و الطاغوت‌ الكهنة و الشياطين‌ و ‌قيل‌ الجبت‌ كلمة يقع‌ ‌علي‌ الصنم‌ و الكاهن‌ و الساحر، و

‌في‌ الحديث‌ ‌عن‌ الباقر ‌عليه‌ السّلام‌ الجبت‌ و الطاغوت‌ فلان‌ و فلان‌ ‌يعني‌ شيخين‌ لعنة اللّه‌ عليهما

، و

‌في‌ الخبر الطيرة و القيامة ‌من‌ الجبت‌

و

‌في‌ الدعاء اللهم‌ العن‌ الجوابيت‌ و الطواغيت‌ و ‌کل‌ ند يدعي‌ ‌من‌ دون‌ اللّه‌ و يمكن‌ تنزيله‌ ‌علي‌ الجميع‌

انتهي‌) و ‌از‌ كافي‌ كليني‌ ‌است‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ ‌عليه‌ السّلام‌ فرمود

(‌کل‌ راية ترفع‌ قبل‌ قيام‌ القائم‌ فصاحبها طاغوت‌ تعبد ‌من‌ دون‌ اللّه‌ عز و جل‌)

و ‌اينکه‌ حديث‌ ‌در‌ ذيل‌ آية الكرسي‌ گذشت‌.

جلد 5 - صفحه 102

و نيز ‌از‌ كافيست‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ (ع‌) ‌که‌ تفسير فرموده‌ بائمه‌ ضلال‌ و دعات‌ باطله‌ ‌در‌ حديث‌ مفصلي‌، بنا ‌بر‌ ‌اينکه‌ مي‌گوييم‌ تمام‌ ‌اينکه‌ تفسيرات‌ بيان‌ مصاديق‌ ‌است‌ و گذشت‌ ‌در‌ صفحه‌ 20 ‌اينکه‌ كتاب‌ ‌که‌ طاغوت‌ ‌در‌ اصل‌ طغيوت‌ بوده‌ قلب‌ شد طيغوت‌ شد، ياء قلب‌ بالف‌ شد طاغوت‌ شد، و اطلاق‌ ‌بر‌ ‌هر‌ رئيس‌ كفر و ضلال‌ ميشود و ‌در‌ قرآن‌ ‌هم‌ اطلاق‌ ‌بر‌ مفرد و جمع‌ ‌شده‌ يُرِيدُون‌َ أَن‌ يَتَحاكَمُوا إِلَي‌ الطّاغُوت‌ِ وَ قَد أُمِرُوا أَن‌ يَكفُرُوا بِه‌ِ نساء ‌آيه‌ 60، اطلاق‌ ‌بر‌ مفرد ‌شده‌ وَ الَّذِين‌َ كَفَرُوا أَولِياؤُهُم‌ُ الطّاغُوت‌ُ يُخرِجُونَهُم‌ مِن‌َ النُّورِ إِلَي‌ الظُّلُمات‌ِ بقره‌ ‌آيه‌ 257، اطلاق‌ ‌بر‌ جمع‌ ‌شده‌ و اصل‌ ‌آن‌ ‌از‌ طغيان‌ ‌است‌ بمعني‌ سركشي‌ و سرپيچي‌ ‌است‌ ‌پس‌ ‌بر‌ جميع‌ دعات‌ باطله‌ مثل‌ رؤساء بهائيت‌ ‌ يا ‌ تصوف‌ ‌ يا ‌ شيخيه‌ و جميع‌ امراء جور ‌از‌ اكاسره‌ و جبابره‌ و ‌غير‌ اينها اطلاق‌ ميشود.

‌پس‌ بنا ‌بر‌ ‌اينکه‌ معنا ‌آيه‌ چنين‌ ميشود ‌که‌ ‌هر‌ كس‌ داخل‌ ‌در‌ دين‌ حق‌ شد و ‌لو‌ بمجرد ظاهر سپس‌ رفت‌ ‌در‌ تحت‌ اطاعت‌ دعات‌ باطله‌ مشمول‌ ‌اينکه‌ جمله‌ ميشود ‌که‌ ميفرمايد أَ لَم‌ تَرَ إِلَي‌ الَّذِين‌َ أُوتُوا نَصِيباً مِن‌َ الكِتاب‌ِ چه‌ تورات‌ ‌باشد‌ چه‌ انجيل‌ چه‌ قرآن‌، سپس‌ متابعت‌ يك‌ دعوي‌ باطلي‌ نمود ‌که‌ مردم‌ ‌را‌ بضلالت‌ انداخت‌ جبت‌ و طاغوت‌ ‌است‌، شيطان‌ ‌باشد‌ ‌ يا ‌ ساحر ‌ يا ‌ كاهن‌ ‌ يا ‌ شعبده‌ باز ‌ يا ‌ ارباب‌ ضلالت‌ و ‌غير‌ ‌آنها‌ يُؤمِنُون‌َ بِالجِبت‌ِ وَ الطّاغُوت‌ِ و متابعت‌ ‌آنها‌ ‌را‌ كردند.

وَ يَقُولُون‌َ لِلَّذِين‌َ كَفَرُوا ‌هم‌ كيشان‌ ‌خود‌ و ‌هم‌ مسلكان‌ (هؤلاء) ‌اينکه‌ دعات‌ باطله‌ أَهدي‌ مِن‌َ الَّذِين‌َ آمَنُوا سَبِيلًا و كلمه‌ سبيلا تميز ‌است‌ ‌يعني‌ ‌از‌ حيث‌ راهنمايي‌ اينها بهتر ‌از‌ مؤمنين‌ هدايت‌ ميكنند چنانچه‌ ‌هر‌ اهل‌ باطلي‌ ‌اينکه‌ دعوي‌ ‌را‌ دارد كُل‌ُّ حِزب‌ٍ بِما لَدَيهِم‌ فَرِحُون‌َ مؤمنون‌ ‌آيه‌ 53 قُل‌ هَل‌ نُنَبِّئُكُم‌ بِالأَخسَرِين‌َ أَعمالًا الَّذِين‌َ ضَل‌َّ سَعيُهُم‌ فِي‌ الحَياةِ الدُّنيا وَ هُم‌ يَحسَبُون‌َ أَنَّهُم‌ يُحسِنُون‌َ صُنعاً سوره‌ كهف‌ ‌آيه‌ 104.

103

برگزیده تفسیر نمونه

---

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- بهره اندک علماى یهود از تورات (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب)

۱- با توجّه به سیاق آیات و گفته مفسران، مراد از «الذین اوتوا ...»، یهود مى باشد و بنابر آنچه از شأن نزولها به دست مى آید، مقصود عالمان آنها هستند.

۲- کلمه «نصیباً» با توجّه به نکره بودن آن، دلالت بر بهره اندک دارد.

۲- گرایش و ایمان برخى اهل کتاب و علماى یهود به جبت (معبودى غیر از خدا) و طاغوت (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت) «جبت» در لغت به معناى هر چیزى است که در آن خیرى نباشد و نیز به معبودى غیر از خدا گفته مى شود.

۳- بهره مندى ناقص و غیر جامع از کتب آسمانى، زمینه انحراف و کج اندیشى (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت) «نصیباً من الکتاب»، که به معناى بهره اندک است، در مقام تعلیل براى جمله «یؤمنون بالجبت و الطّاغوت» مى باشد.

۴- شرک برخى از اهل کتاب (علماى یهود)، على رغم بهره مندى آنان از کتابهاى آسمانى (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت) جمله «اوتوا نصیباً ... » مى تواند اشاره به علّت سرزنش و اعتراضى باشد که از جمله «الم تر ... » به دست مى آید. یعنى چگونه است که از کتاب خداوند بهره مند هستند، ولى کافر و مشرک مى شوند.

۵- شرک و کفر عالمان به کتابهاى آسمانى، دور از انتظار و مایه شگفتى (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت)

۶- هشدار خداوند به مؤمنان در مورد خطر گرایش آنان به کفر و شرک (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت) مخاطب قرار دادن مؤمنان و سپس بیان سرنوشت شرک آلود اهل کتاب، تعریضى به مخاطبان است که چنین خطرى شما را نیز تهدید مى کند و هشیار باشید.

۷- دعوت قرآن به تحقیق در احوال پیروان ادیان گذشته، براى درس آموزى و عبرت از آنان (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت)

۸- تناقض آشکار میان ادعاهاى اهل کتاب (عالمان یهود) و عمل آنان (الم تر الى الذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت) خداوند از یکسو یهودیان را به دارا بودن کتاب آسمانى که طبعاً کتاب توحید است توصیف کرده و از سوى دیگر شرک آنان را گوشزد کرده تا تناقض در ادعا و عمل یهودیان را به خود آنان و به مسلمانان تفهیم کند.

۹- برخى از اهل کتاب، مشرکان مکّه را هدایت یافته تر از مسلمانان قلمداد مى کردند. (و یقولون للّذین کفروا هؤلاء اهدى من الّذین امنوا سبیلاً)

۱۰- داورى ظالمانه علماى یهود نسبت به مسلمانان (الم تر الى الّذین ... و یقولون للّذین کفروا هؤلاء اهدى من الّذین امنوا سبیلاً)

۱۱- موضعگیرى مشترک عالمان یهود و مشرکان مکه علیه اهل ایمان (الم تر الى الّذین ... و یقولون للّذین کفروا هؤلاء اهدى من الّذین امنوا سبیلاً)

۱۲- نکوهش اهل کتاب (علماى یهود)، به جهت قضاوت ظالمانه درباره مؤمنان و سازش با کافران (الم تر الى الّذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون) جمله «الم تر ... » داراى لحن مذمت گونه و اعتراض آمیز است.

۱۳- ایمان حُییى بن اخطب و کعب اشرف به جبت و طاغوت، و گفتار نارواى آنان نسبت به مسلمانان (الم تر الى الّذین اوتوا نصیباً من الکتب یؤمنون بالجبت و الطّاغوت و یقولون) ابن عباس مى گوید: این آیه درباره حییى بن اخطب و کعب اشرف نازل شده است.

موضوعات مرتبط

• اهل کتاب: ادعاهاى اهل کتاب ۸ ; اهل کتاب و جبت ۲ ; اهل کتاب و طاغوت ۲ ; اهل کتاب و کتب آسمانى ۴ ; ایمان اهل کتاب ۲ ; سرزنش اهل کتاب ۱۲ ; شرک اهل کتاب ۴ ; عقیده اهل کتاب ۹ ; گرایش علماى اهل کتاب ۲ ; نفاق اهل کتاب ۸
• انحراف: زمینه انحراف ۳
• ایمان: به جبت ۲، ۱۳ ; ایمان به طاغوت ۲، ۱۳
• تاریخ: تحقیق در تاریخ ۷ ; عبرت از تاریخ ۷
• حییى بن اخطب: کفر حییى بن اخطب ۱۳
• شرک: خطر شرک ۶ ; سرزنش شرک ۵
• عبرت: عوامل عبرت ۷
• علما: شرک علما ۵ ; کفر علما ۵
• قضاوت: ظالمانه ۱۲
• کافران: سازش با کافران ۱۲ ; کافران و مسلمانان ۱۳
• کتب آسمانى: استفاده از کتب آسمانى ۳
• کعب اشرف: کفر کعب اشرف ۱۳
• کفر: خطر کفر ۱۶ ; کفر به کتب آسمانى ۵
• مسلمانان: و اهل کتاب ۹
• مشرکان: مکه ۹، ۱۱ ; مشرکان و مسلمانان ۱۱
• موضعگیریها:۱۱
• مؤمنان: هشدار به مؤمنان ۶
• یهود: ادعاهاى علماى یهود ۸ ; ایمان علماى یهود ۲ ; سرزش علماى یهود ۱۲ ; شرک علماى یهود ۴ ; ظلم علماى یهود ۱۰ ; علماى یهود و تورات ۱ ; علماى یهود و مسلمانان ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; قضاوت علماى یهود ۱۰، ۱۲ ; گرایش علماى یهود ۲ ; نفاق علماى یهود ۸