الطّاغُوت
«طاغوت» صیغه مبالغه از مادّه «طغیان» به معناى تعدى و تجاوز از حدّ و مرز است، و به هر چیزى که سبب تجاوز از حدّ گردد، گفته مى شود; از این رو شیاطین، بتها، حکام جبار و مستکبر و هر معبودى غیر از پروردگار، و هر مسیرى که به غیر حق منتهى مى شود، همه، طاغوت است.
این کلمه هم به معناى مفرد و هم به معناى جمع استعمال مى شود، هر چند گاهى آن را به «طواغیت» جمع مى بندند.
بعضى از مفسران، مانند «زمخشرى» در «کشّاف» معتقدند: «طاغوت» در اصل «طَغَیُوت» (بر وزن فعلوت) همانند «ملکوت» بوده، سپس مقلوب شده و لام الفعل بر عین الفعل تقدم یافته و «طَیَغُوت» شده، و بعد از تبدیل یاء به الف «طاغوت» گردیده، و از چند جهت معنا تأکید را مى رساند; صیغه مبالغه، معناى مصدرى، و قلب.
ریشه کلمه
قاموس قرآن
اين كلمه هشت بار در قرآن كريم آمده و مراد از آن خدايان دروغين و مردمان متجاوز و طاغى است مثل: [نساء:60]، و مثل [بقره:256]. آن در اصل مصدر است و قبل از اعلال طغيوت (به فتخ طا،غ) بود مثل رغبوت، رهبوت، دحموت. سپس ياء به جاى غين آمد و به واسطه تحرك و انفتاح ما قبل مبدل به الف شد. دليل مصدريّت آن صحت اطلاقش به مفرد و جمع است. (مجمع) گر چه اصل آن مصدر است ولى به جاى فاعل يعنى طاغى به كار مىرود. راغب گويد: طاغوت عبارت است از هر متجاوز و هر معبود جز خداى و در واحد و جمع استعمال مىشود. در آيه «فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطّاغُوتِ» آن را شيطان، كاهن، ساحر، طاغيان انس و جنّ، بتها، هر معبود دروغين گفتهاند، قول اول از امام صادق عليه السلام نيز مرورى است و نيز آن در آيه به معنى جمع است.
