تفسیر:المیزان جلد۹ بخش۴۶: تفاوت میان نسخه‌ها

==آثار شگرف آیات قرآنى بر دل های مؤمنان و گمراهان ==

اين آيه دلالت مى كند بر اينكه هيچ سوره اى از قرآن بى اثر در دلهاى شنوندگان نيست ، و اگر قلب شنونده سليم باشد، ايمان و مسرتش زياده مى گردد، و اگر قلب ، قلب مريضى باشد، همين سوره هاى قرآن باعث مى شود كه رجس و ضلالت آنان بيشتر شود، همچنان كه نظير اين معنا را در آيه «و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنين و لا يزيد الظالمين الا خسارا» تصريح نموده.

«'''أَوَ لا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فى كلِّ عَامٍ مَّرَّةً أَوْ مَرَّتَينِ ...'''»:

استفهام در اين آيه استفهام تقرير است ، و آيه چنين معنا مى دهد: چرا ايشان تفكر نمى كنند و عبرت نمى گيرند، با اينكه مى بينند در هر سالى يك يا دو بار مورد امتحان قرار مى گيرند و در همه نوبتها از امتحان مردود گشته و نمى توانند از امتحان خدائى بيرون آيند، و توبه نمى كنند و متذكر نمى شوند، و اگر در اين باره فكر مى كردند قطعا بيدار مى شدند و وظيفه واجب و حياتى خود را تشخيص مى دادند، و يقينشان مى شد كه ادامه اين كفر و نفاق باعث مى شود هر سالى كه بگذرد پليدى تازه اى بر پليدی هايشان افزوده گشته، سرانجام هلاكت دائمى و خسران ابديشان حتمى شود.

«'''وَ إِذَا مَا أُنزِلَت سورَةٌ نَّظرَ بَعْضهُمْ إِلى بَعْضٍ هَلْ يَريكم مِّنْ أَحَدٍ ...'''»:

و اين حرف حرف كسى است كه مطلبى را بشنود كه طاقت شنيدنش را نداشته ، و نتواند قيافه خود را از ناراحتى حفظ كند، و از قلق و اضطراب درونى رنگش هم عوض شود و بترسد كه ديگران از برگشتن رنگ رويش آنچه را كه در دل او است بخوانند و از سر درونش ‍ آگاه شوند، لاجرم به كسى كه از حال وى و باطنش خبر دارد رو كرده و از او بپرسند آيا كسى از اطرافيان از وضع وى خبردار شده يا نه.

پس ، اينكه فرمود: «نظر بعضهم الى بعض» مقصود از بعض منافقين هستند، و اين خود از ادله اى است كه دلالت مى كند بر اين كه ضمير «فمنهم من يقول» كه در آيه قبلى بود نيز به منافقين بر مى گردد، و معناى «نظر بعضهم» ، «نظر بعضهم نظر قلق مضطرب» است ، يعنى بعضى به بعضى نگاه مى كند، نگاه كردن كسى كه مضطرب باشد و بترسد از اينكه اسرارش فاش شده باشد.

و جمله «هل يريكم من احد» جمله «نظر بعضهم الى بعض» را تفسير مى كند و آن را چنين معنا مى دهد: «بعضى به بعض نگاه كردند، نگاه كسى كه مى گويد: آيا كسى شما را ديد» و كلمه «من» در جمله «من احد» براى تاءكيد، و كلمه «احد» فاعل «يراكم» است.

و از ظاهر سياق برمى آيد كه معناى «ثم انصرفوا صرف الله قلوبهم بانهم قوم لا يفقهون» اين است كه از حضور پيغمبر بر مى گردند در حالى كه خدا دلهايشان را از فرا گرفتن و دريافتن آيات الهى و ايمان به آن برگردانيده است ، به جهت آنكه مردمى هستند كه حرف حق به گوششان نمى رود.  

پس مى توان گفت جمله «صرف الله قلوبهم» - البته بنابه گفته علماى كوفى كه جايز دانسته اند جمله حاليه اى كه اولش فعل ماضى است خالى باشد از حرف «قد» - جمله ای است حاليه.

و چه بسا احتمال رود كه منظور از جمله مذكور نفرينى باشد از خداى تعالى بر منافقين ، و نظائر آن در قرآن زياد است ، و نفرين خدا در همه جا به معناى تهديد بشر است.