تفسیر:المیزان جلد۱۲ بخش۱۰: تفاوت میان نسخه‌ها

«'''لِيَجْزِى اللَّهُ كُلَّ نَفْسٍ مَّا كَسبَت إِنَّ اللَّهَ سرِيعُ الْحِسابِ'''»:

معناى آيه روشن است. و ظاهر اين آيه دلالت مى كند بر اين كه: پاداش و كيفر هر نفسى، همان كرده هاى نيك و بد خود اوست. چيزى كه هست، صورتش فرق كند. بنا براين، آيه مورد بحث، جزو آياتى است كه اوضاع و احوال قيامت را نتيجه اعمال دنيا مى داند.

چيزى كه هست، ظرف ظهور و تحققش، آن روز است. و يا خواسته است بفهماند كه حكم جزاء و نوشتن آن سريع و دوش به دوش عمل است، الا آن كه ظهور و تحقق جزاء در قيامت واقع مى شود. و برگشت هر دو احتمال، در حقيقت به يك معنا است.

و اين آيه، خاتمه سوره ابراهيم (عليه السلام) است، و مناسب تر آن است كه كلمه «هذَا» را، اشاره به مطالب سوره بگيريم، نه به مجموع قرآن - چنان كه بعضى پنداشته اند - و نه به آيه «وَ لا تَحسَبَنّ اللهَ غَافِلاً عَمّا يَعمَلُ الظّالِمُون»، و آيات بعد از آن تا آخر سوره - چنان كه بعضى ديگر پنداشته اند.

و خلاصه كلام اين كه: عظمت آن اسرار به حدّى است كه ممكن نيست آن را در قالب الفاظ - كه تنها راه تفهيم حقايق است - گنجانيد. آنچه ممكن است، اين است كه بشر را از آن ها ترسانيده، به وحدانيت خدا آگاه ساخت و مؤمنين را متذكر نمود و همين هم بس ‍ است، زيرا منظور اتمام حجت به وسيله آيات توحيد است.

آن كه به خدا ايمان ندارد، با شنيدن آن آيات، حجت برايش تمام مى شود و آن كه ايمان دارد، از همين آيات توحيد به معارف الهى آشنا مى شود و نيز مؤمنين متذكر مى شوند.

و ما در ذيل آن گفتيم كه مدلول آن، مأمور شدن رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) به دعوت و تبليغ به سوى راه خداست، به عنوان اين كه خدا، پروردگار عزيز و حميد ايشان است، و بدين وسيله، مردم را از ظلمت ها به سوى نور بيرون مى آورد.  

حال، اگر پذيرفتند و ايمان آوردند، از ظلمت هاى كفر به سوى ايمان بيرون شده اند، و اگر نپذيرفتند، انذارشان كند و بر توحيد حق تعالى، واقفشان سازد و جهلشان را مبدل به علم نمايد، كه اين خود نيز نوعى بيرون كردن از ظلمت به نور است، و لو اين كه به ضرر آن ها تمام مى شود. (چون انكار دعوت يك پيغمبر از روى جهل، با انكار از روى علم و عمد يكسان نيست)، ولى در هر دو حال، دعوت پيغمبر انذار مردم است. چيزى كه هست، نسبت به عموم انذار و اعلام وحدانيت خداست و بس، ولى نسبت به خصوص مؤمنين، تذكر هم هست.