النمل ٦٠

أَمَّنْ‌ خَلَقَ‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ الْأَرْضَ‌ وَ أَنْزَلَ‌ لَکُمْ‌ مِنَ‌ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا بِهِ‌ حَدَائِقَ‌ ذَاتَ‌ بَهْجَةٍ مَا کَانَ‌ لَکُمْ‌ أَنْ‌ تُنْبِتُوا شَجَرَهَا أَ إِلٰهٌ‌ مَعَ‌ اللَّهِ‌ بَلْ‌ هُمْ‌ قَوْمٌ‌ يَعْدِلُونَ‌

ترجمه

(آیا بتهایی که معبود شما هستند بهترند) یا کسی که آسمانها و زمین را آفریده؟! و برای شما از آسمان، آبی فرستاد که با آن، باغهایی زیبا و سرورانگیز رویاندیم؛ شما هرگز قدرت نداشتید درختان آن را برویانید! آیا معبود دیگری با خداست؟! نه، بلکه آنها گروهی هستند که (از روی نادانی، مخلوقات را) همطراز (پروردگارشان) قرار می‌دهند!

|يا آن كس كه آسمان‌ها و زمين را خلق كرد و براى شما آبى از آسمان نازل نمود، سپس به وسيله آن باغ‌هاى با شكوهى رويانيديم كه رويانيدن درختانش كار شما نبود؟ آيا با اين خداوند خدايى است؟ بلكه آنها گروهى هستند كه [از حق‌] عدول مى‌كنند

[آيا آنچه شريك مى‌پندارند بهتر است‌] يا آن كس كه آسمانها و زمين را خلق كرد و براى شما آبى از آسمان فرود آورد، پس به وسيله آن، باغهاى بهجت‌انگيز رويانيديم. كار شما نبود كه درختانش را برويانيد. آيا معبودى با خداست؟ [نه،] بلكه آنان قومى منحرفند.

یا آن خدایی که آسمانها و زمین را خلق کرده و از آسمان برای شما باران فرستاد تا به آن درختان و باغ و بستانها را در کمال سبزی و خرمی رویاندیم که هرگز شما (از پیش خود) قادر بر رویانیدن آن درختان نبودید؟ آیا با وجود خدای یکتا خدایی هست؟ (هرگز خدایی نیست) بلکه این مشرکان (از نادانی) روی (از خدا) می‌گردانند.

[آیا آن شریکان انتخابی شما بهترند] یا آنکه آسمان ها و زمین را آفرید، و برای شما از آسمان آبی نازل کرد که به وسیله آن باغ هایی خرم و باطراوت رویاندیم، که رویاندن درختانش در قدرت شما نیست؛ آیا با خدا معبودی دیگر هست [که شریک در قدرت و ربوبیت او باشد؟ نه، نیست]، بلکه آنان مردمی منحرف اند [که برای او شریک می گیرند.]

يا آن كسى كه آسمانها و زمين را آفريد و از آسمان برايتان آب فرستاد، و بدان بوستانهايى خوش‌منظر رويانيديم كه شما را توان رويانيدن درختى از آن نيست. آيا با وجود اللّه خداى ديگرى هست؟ نه، آنها مردمى هستند از حق منحرف.

یا کیست که آسمانها و زمین را آفریده است و از آسمان برای شما آبی فرو فرستاده است و بدان باغهای خرم رویانده‌ایم که شما نمی‌توانید درختانش را برویانید، آیا در جنب خداوند خدایی هست؟ آری آنان قومی کژرو هستند

يا آن كه آسمانها و زمين را آفريد و برايتان از آسمان آبى فرو آورد كه بدان بوستانهاى زيبا و خرم رويانيديم كه شما را نرسد درختش را برويانيد [بهتر است يا آنچه انباز مى‌گيرند]؟ آيا با خداى يكتا خدايى هست؟ بلكه آنان مردمى كجروند.

(آیا بتهائی که معبود شما هستند بهترند) یا کسی که آسمانها و زمین را آفریده است، و برای شما از آسمان آبی بارانده است که با آن باغهای زیبا و فرح‌افزا رویانیده‌ایم؟ باغهائی که شما نمی‌توانستید درختان آنها را برویانید. آیا (با توجّه به آفرینش آسمانها و زمین و نزول باران و برکات و ثمرات ناشی از آن، و هماهنگی و پیوند لطیف و دقیق هر یک از این مخلوقات) معبودی با خدا است؟! اصلاً ایشان قومی هستند (از حق‌پرستی به بت‌پرستی) عدول می‌کنند.

(آیا آنچه شریک می‌پندارند بهتر است) یا کسی که آسمان‌ها و زمین را آفرید و برای شما آبی از آسمان فرود آورد؛ پس با آن بستان‌هایی فرح‌انگیز به بار آورد؟ برای شما (هرگز چنان) نبوده است که درختش را برویانید. آیا با خدا، خدایی است؟ بلکه اینان گروهی می‌باشند که برای خدا همتا برمی‌گزینند.

یا آنکه آفرید آسمانها و زمین را و فرستاد برای شما از آسمان آبی پس رویانیدیم بدان باغستانی خرّم نرسد شما را که برویانید درختش را آیا خدائی است با خدا بلکه ایشانند قومی کجروان‌

النمل ٥٩	آیه ٦٠	النمل ٦١
سوره : سوره النمل نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«حَدَآئِقَ»: جمع حدیقة، باغهائی که دارای آب کافی بوده و اطراف آن را دیوار کشیده باشند. «ذَاتَ بَهْجَةٍ»: زیبا و شادی‌افزا. «بَهْجَةٍ»: زیبائی رنگ و حسن ظاهر. «مَا کَانَ لَکُمْ»: برای شما امکان نداشت. شما نمی‌توانستید. «یَعْدِلُونَ»: تجاوز می‌کنند. عدول می‌نمایند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يُنْبِتُ‌ لَکُمْ‌ بِهِ‌ الزَّرْعَ‌ وَ... (۲) وَ لَئِنْ‌ سَأَلْتَهُمْ‌ مَنْ‌ نَزَّلَ‌... (۵)

أَ فَمَنْ‌ يَخْلُقُ‌ کَمَنْ‌ لاَ... (۱) وَ لَئِنْ‌ سَأَلْتَهُمْ‌ مَنْ‌... (۱) أَ فَمَنْ‌ هُوَ قَائِمٌ‌ عَلَى‌ کُلِ‌... (۴) أَمَّنْ‌ هُوَ قَانِتٌ‌ آنَاءَ اللَّيْلِ‌... (۱) أَ فَمَنْ‌ شَرَحَ‌ اللَّهُ‌ صَدْرَهُ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۵۹ - ۸۱، سوره نمل
• انتقال از داستانهاى انبياء و اقوامشان به زمان خاتم الانبياء و احتجاج با كفار زمان اوصلى اللّه عليه و آله وسلم
• توضيح اينكه دعاى مضطر چون صادقانه است قطعا اجابت مى شود (امن يجيب المضطر اذادعاه و يكشف السوء)
• بيان فساد گفتار برخى مفسرين در ارتباط با آيه شريفه
• مقيد بودن اجابت به مشيت خدا منافاتى با استغراق ندارد
• خليفه بودن انسان در زمين مستلزم كشف سوء او و رفع موانع از پيش پاى اوست
• مقصود از اينكه فرمود: ((يبدء الخلق ثم يعيده ))
• بطور كلى در عالم وجود بطلان و نيستى راه ندارد
• نفى الوهيت آلهه مشركين از طريق نفى ربوبيت آنها و انحصار ربوبيت در خداى سبحان
• برهانى ديگر بر ابطال الوهيت آلهه مشركين با بيان اينكه آنان علمى به غيب و قيامتندارند
• توصيف بى خبرى و استعباد و انكار مشركين نسبت به قيامت
• معناى آيه : ((قل عسى ان يكون ردف لكم بعض الذى تستعجلون )) و مفاد كلمه ((عسى ))و امثال آن در كلام خداى تعالى
• بحث روايتى
• رواياتى در مراد از بندگان در (وسلام على عباد الذين اصطفى )
• روايتى كه در آن از جمله : ((و يجعلكم خلفاء الارض )) وجوب مطلق فرمانبرى از خليفه(حاكم ) استفاده شده و بيان مجعول بودن آن
• نقل و رد روايتى راجع به اينكه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) علم غيب نداشته و...

• آيه ۶۰ - ۶۴
• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها:
• ۱ - مضطرى كه دعاى او به اجابت مى رسد كيست ؟
• ۲ - همه جا دعوت به استدلال منطقى
• ۳ - جمع بندى و مرورى بر آيات گذشته

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خدا، آفریدگار یگانه آسمان ها و زمین (أمّن خلق السموت و الأرض)

۲ - وجود آسمان هاى متعدد در جهان آفرینش (خلق السموت)

۳ - نزول باران از سمت آسمان و رویش بوستان هاى پرطراوت در پرتو آن، جلوه تدبیر خداى یگانه (و أنزل لکم من السماء ماء فأنبتنا به حدائق ذات بهجة)

۴ - ارتباط و هماهنگى مظاهر و پدیده هاى هستى، نشان دهنده یگانگى مدبر آن (خلق السموت و الأرض و أنزل لکم من السماء... ذات بهجة) ذکر آفرینش آسمان ها و زمین و اشاره به ارتباط، هماهنگى و پیوستگى عناصر آن (بدین صورت که باران از آسمان ببارد، گیاهان از زمین بروید، طراوت و زیبایى از آن پدید آید و انسان با دیدن آن شادمان گردد) نشانه اى از یگانگى خالق و مدبر آن است.

۵ - زیبایى، طراوت و نشاط آفرینى گیاهان براى انسان، امرى مهم و براساس تقدیر و برنامه الهى (فأنبتنا به حدائق ذات بهجة) تذکر خداوند به بهجت آفرینى بوستان ها براى آدمیان، نشانگر اهمیت آن و تدبیر و تقدیر الهى است.

۶ - اهمیت ویژه باران و رویش گیاهان در مجموعه نعمت هاى بى کران الهى براى انسان (و أنزل لکم من السماء ماء فأنبتنا به حدائق) اختصاص به ذکر یافتن نزول باران و رویش گیاهان از میان سایر نعمت ها، دلالت بر اهمیت ویژه آنها براى آدمیان دارد.

۷ - نقش وسایط در تحقق اراده الهى (فأنبتنا به حدائق) با این که فعل «إنبات» به خداوند نسبت داده شده است، به نقش عوامل نیز اشاره شده و با تعبیر «به» وساطت باران را در رویش گیاهان هم مطرح گردیده است.

۸ - فرایند رویش درختان در دامان طبیعت، خارج از قلمرو توان بشر (ما کان لکم أن تنبتوا شجرها)

۹ - انسان، تنها فراهم آورنده زمینه ها است، نه تدبیرگر نظام درونى دانه ها براى تبدیل شدن به درخت (ما کان لکم أن تنبتوا شجرها) رویاندن شجر، به معناى کاشتن آن در متن طبیعت و سپردن آن به عوامل طبیعى رشددهنده نیست; زیرا این کار از بشر نیز برمى آید; بلکه مراد سامان دادن به نظام و استعداد درونى هسته اى است که در درون طبیعت، تبدیل به درختى با خواص ویژه مى شود. این کار خارج از توان بشر است.

۱۰ - توبیخ مشرکان از سوى خداوند به خاطر شریک گرفتن غیر، براى او (أءله مع اللّه) استفهام در جمله یاد شده، دربردارنده توبیخ و سرزنش است.

۱۱ - نظام هستى، شاهدى گویا بر یگانگى خداوند و پوچى و بطلان شرک (أمّن خلق السموت... أءله مع اللّه) در آیه مورد بحث، خداوند نخست، نمودهاى قدرت بى چون خود را در نظام طبیعت به رخ انسان کشیده و مظاهر هماهنگ آن را به وى نمایانده است و پس از آن، وى را مورد خطاب قرار داده که: آیا به جز او، خداى دیگرى نیز وجود دارد که شریک و همتاى او قرار گیرد؟ پاسخ این است که: هرگز!

۱۲ - مطالعه در مظاهر طبیعت و نظام تکوین، از راه هاى دستیابى به جهان بینى صحیح (أمّن خلق السموت و الأرض ..أءله مع اللّه) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که خداوند براى رهنمون ساختن انسان به سوى توحید، زمینه هاى تکوینى و آیات آفاقى خود را به او یادآورى کرده است.

۱۳ - توبیخ مشرکان مکه از سوى خداوند، به خاطر انحراف آنان از حق و نادیده گرفتن دلایل روشن توحید (أمّن خلق السموت ... أءله مع اللّه بل هم قوم یعدلون) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که مخاطبان نخستین آیه، مشرکان مکه بوده اند. گفتنى است که واژه «عدول» (مصدر «یعدلون») به معناى میل و انحراف است; یعنى، «بل هم قوم عادتهم العدول عن طریق الحق و الإنحراف عنها».

موضوعات مرتبط

• آسمان: تعدد آسمان ها ۲; خالق آسمان ها ۱
• آفرینش: اهمیت مطالعه آفرینش ۱۲; هماهنگى آفرینش ۴
• آیات خدا: آیات آفاقى ۱۱
• انسان: عجز انسان ۸; محدوده قدرت انسان ۸; نقش انسان ۹
• باران: اهمیت باران ۶; فواید باران ۳; منشأ بارش باران ۳
• برهان نظم :۴
• توحید: توحید افعالى ۱; توحید در خالقیت ۱; دلایل توحید ۱۱; دلایل توحید ربوبى ۴; نشانه هاى توحید ربوبى ۳
• جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱
• خدا: سرزنشهاى خدا ۱۰، ۱۳; مجارى اراده خدا ۷; مقدرات خدا ۵; نشانه هاى تدبیر خدا ۳
• درختان: زمینه رویش درختان ۹; منشأ رویش درختان ۸
• زمین: خالق زمین ۱
• زیبایى: منشأ زیبایى ۵
• سرور: منشأ سرور ۵
• شرک: دلایل بطلان شرک ۱۱
• عقیده: روش تصحیح عقیده ۱۲
• عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۴، ۷
• گیاهان: اهمیت رویش گیاهان ۶; فواید گیاهان ۵; منشأ رویش گیاهان۳
• مشرکان: حق ناپذیرى مشرکان صدر اسلام ۱۳; سرزنش مشرکان ۱۰
• مشرکان مکه: سرزنش مشرکان مکه ۱۳
• نعمت: مهمترین نعمت ۶