۱۷٬۰۰۸
ویرایش
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
==احتجاج بر انحصار ربوبيت در خداى سبحان == | ==احتجاج بر انحصار ربوبيت در خداى سبحان == | ||
«'''فَاطِرُ السّمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ ...'''»: | |||
بعد از آنكه تصريح كرد به اينكه خداى تعالى رب او است ، چون حجتها بر انحصار ولايت در او اقامه شد، اينك به دنبالش در اين آيه و آيه بعدش اقامه حجت مى كند بر اينكه ربوبيت هم منحصر در او است . و خلاصه حجت مذكور اين است كه : خداى تعالى (به اعتراف خود شما مشركين ) پديد آرنده موجودات و فاطر آنها است ، يعنى موجودات را او از كتم عدم بيرون مى آورد و شما را نر و ماده خلق كرد، و از اين راه عدد شما را بسيار كرد، و همچنين حيوانات را نيز نر و ماده آفريد، و از اين طريق آنها را تكثير نمود، تا شما (نسل به نسل ) از آن حيوانات استفاده كنيد، و اين ، هم خلقت است و هم تدبير. | بعد از آنكه تصريح كرد به اينكه خداى تعالى رب او است ، چون حجتها بر انحصار ولايت در او اقامه شد، اينك به دنبالش در اين آيه و آيه بعدش اقامه حجت مى كند بر اينكه ربوبيت هم منحصر در او است . و خلاصه حجت مذكور اين است كه : خداى تعالى (به اعتراف خود شما مشركين ) پديد آرنده موجودات و فاطر آنها است ، يعنى موجودات را او از كتم عدم بيرون مى آورد و شما را نر و ماده خلق كرد، و از اين راه عدد شما را بسيار كرد، و همچنين حيوانات را نيز نر و ماده آفريد، و از اين طريق آنها را تكثير نمود، تا شما (نسل به نسل ) از آن حيوانات استفاده كنيد، و اين ، هم خلقت است و هم تدبير. | ||
و نيز او سميع است ، يعنى آنچه از حوائج كه مخلوقاتش دارند و (به دل و يا زبان سر از خدا) مى خواهند، مى شنود. و هر حاجتى كه دارند البته به مقدارى كه استحقاق دارند بر مى آورد. و نيز او بصير است ، يعنى هر عملى كه خلق انجام دهد مى بيند، و بر طبق اعمالشان جز ايشان مى دهد، و او كسى است كه تمامى كليدهاى خزائن آسمانها و زمين را مالك است ، خزينه هايى كه خواص و آثار همه موجودات در آن ذخيره مى شود، و با ظهور آن خواص و آثار، تركيب اين نظام عالم محسوس صورت مى گيرد. و نيز او است كسى كه رزق روزى خواران را مى دهد، و به مقتضاى علمش آن را كم و زياد مى كند، و همه اينها همان تدبير است ، پس خدا رب و مدبر امور است . | و نيز او سميع است ، يعنى آنچه از حوائج كه مخلوقاتش دارند و (به دل و يا زبان سر از خدا) مى خواهند، مى شنود. و هر حاجتى كه دارند البته به مقدارى كه استحقاق دارند بر مى آورد. و نيز او بصير است ، يعنى هر عملى كه خلق انجام دهد مى بيند، و بر طبق اعمالشان جز ايشان مى دهد، و او كسى است كه تمامى كليدهاى خزائن آسمانها و زمين را مالك است ، خزينه هايى كه خواص و آثار همه موجودات در آن ذخيره مى شود، و با ظهور آن خواص و آثار، تركيب اين نظام عالم محسوس صورت مى گيرد. و نيز او است كسى كه رزق روزى خواران را مى دهد، و به مقتضاى علمش آن را كم و زياد مى كند، و همه اينها همان تدبير است ، پس خدا رب و مدبر امور است . | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۳ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۳ </center> | ||
پس معناى جمله ((فاطر السموات و الارض (( اين شد كه از پديد آرنده موجودات از كتم عدم است ، آنهم بر اساس ابداع . | پس معناى جمله ((فاطر السموات و الارض (( اين شد كه از پديد آرنده موجودات از كتم عدم است ، آنهم بر اساس ابداع . | ||
و معناى جمله ((جعل لكم من انفسكم ازواجا(( اين شد كه : او شما را نر و ماده آفريد تا با ازدواج مساءله توالد و تناسل و زياد شدن افراد صورت بگيرد. و معناى جمله ((و من الانعام ازواجا(( اين شد كه : چارپايان را هم نر و ماده آفريد ((يذروكم فيه (( يعنى در اين قرار دادن ، نسل شما را زياد مى كند. و خطاب در جمله ((يذروكم (( هم به انسان است و هم به حيوان . و ضمير ((كم (( را كه مخصوص عقلاء است به گفته زمخشرى - از اين جهت به همه برگردانيده كه جانب انسانها را غلبه داده . | |||
و معناى جمله ((جعل لكم من انفسكم ازواجا(( اين شد كه : او شما را نر و ماده آفريد تا با ازدواج مساءله توالد و تناسل و زياد شدن افراد صورت بگيرد. و معناى جمله ((و من الانعام ازواجا(( اين شد كه : چارپايان را هم نر و ماده آفريد ((يذروكم فيه (( يعنى در اين قرار دادن ، نسل شما را زياد مى كند. و خطاب در جمله ((يذروكم (( هم به انسان است و هم به حيوان . و ضمير ((كم (( را كه مخصوص عقلاء است به گفته زمخشرى - از اين جهت به همه برگردانيده كه جانب انسانها را غلبه داده .. | |||
لَهُ مَقَالِيدُ | «'''ليس كمثله شئ'''» - يعنى مثل خدا چيزى نيست ، در نتيجه حرف كاف زائد است كه تنها به منظور تاءكيد آمده ، و نظائر آن در كلام عرب بسيار است . | ||
«'''و هو السميع البصير'''» - يعنى حاجتها و مساءلت هايى را كه خلق از او دارند مى شنود، و اعمال آنها را مى بيند، همچنانكه درباره مساءلت خلق فرموده : ((يسئله من فى السموات و الارض (( و درباره استجابت مساءلت آنها فرموده : ((و آتيكم من كل ما سالتموه (( و درباره بينايى اش به اعمال خلق فرموده ((و اللّه بما تعملون بصير((. | |||
«'''لَهُ مَقَالِيدُ السمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ ...'''»: | |||
كلمه ((مقاليد(( به معناى مفاتيح (كليدها) است ، و اثبات مقاليد براى آسمانها و زمين دلالت دارد بر اينكه آسمانها و زمين گنجينه هايى هستند براى آنچه كه در عالم به ظهور مى رسد، و آنچه از حوادث و آثار وجودى كه به وقوع مى پيوندد. | كلمه ((مقاليد(( به معناى مفاتيح (كليدها) است ، و اثبات مقاليد براى آسمانها و زمين دلالت دارد بر اينكه آسمانها و زمين گنجينه هايى هستند براى آنچه كه در عالم به ظهور مى رسد، و آنچه از حوادث و آثار وجودى كه به وقوع مى پيوندد. | ||
«'''يبسط الرزق لمن يشاء و يقدر'''» - بسط دادن رزق ، به معناى توسعه آن است ، و ((قدر رزق (( به معناى تضييق آن مى باشد. و كلمه ((رزق (( به معناى هر چيزى است كه بقاء روزى خوار بدان ادامه يابد، و حوائجش را برآورد تا هستى اش استمرار يابد. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۴ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۴ </center> | ||
و اگر در آخر اين فصل جمله ((انه بكل شى ء عليم (( را آورد، براى اين است كه اشاره كند به اينكه مساءله رزق و وسعت و تنگى آن بى حساب و از روى جهل گزاف نيست ، بلكه از روى علم است ، چون خداى عالم به هر چيز، مى داند كه به هرروزى خوارى چه رزقى بدهد، و چقدر بدهد، آنقدر كه حال او اقتضاء كند، و آن رزقى را بدهد كه حال رزق اقتضاء دارد به آن روزى خوار برسد، و نه تنها حال رزق و روزى خوار را در نظر دارد، بلكه اوضاع و احوال خارجى را هم كه ارتباطى با رزق و روزى خوار دارند در نظر مى گيرد، و اين همان حكمت است . پس خدا اگر رزق كسى را فراخ و بر كسى ديگر را تنگ مى گيرد، حكمتش آن را اقتضاء مى كند. | و اگر در آخر اين فصل جمله ((انه بكل شى ء عليم (( را آورد، براى اين است كه اشاره كند به اينكه مساءله رزق و وسعت و تنگى آن بى حساب و از روى جهل گزاف نيست ، بلكه از روى علم است ، چون خداى عالم به هر چيز، مى داند كه به هرروزى خوارى چه رزقى بدهد، و چقدر بدهد، آنقدر كه حال او اقتضاء كند، و آن رزقى را بدهد كه حال رزق اقتضاء دارد به آن روزى خوار برسد، و نه تنها حال رزق و روزى خوار را در نظر دارد، بلكه اوضاع و احوال خارجى را هم كه ارتباطى با رزق و روزى خوار دارند در نظر مى گيرد، و اين همان حكمت است . پس خدا اگر رزق كسى را فراخ و بر كسى ديگر را تنگ مى گيرد، حكمتش آن را اقتضاء مى كند. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۵ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۳۵ </center> | ||
<span id='link25'><span> | <span id='link25'><span> | ||
==آيات ۱۳ - ۱۶ سوره شورى == | ==آيات ۱۳ - ۱۶ سوره شورى == | ||
شرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِى أَوْحَيْنَا إِلَيْك وَ مَا وَصيْنَا بِهِ إِبْرَهِيمَ وَ مُوسى وَ عِيسى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبرَ عَلى الْمُشرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يجْتَبى إِلَيْهِ مَن يَشاءُ وَ يهْدِى إِلَيْهِ مَن يُنِيب (۱۳) | شرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِى أَوْحَيْنَا إِلَيْك وَ مَا وَصيْنَا بِهِ إِبْرَهِيمَ وَ مُوسى وَ عِيسى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبرَ عَلى الْمُشرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يجْتَبى إِلَيْهِ مَن يَشاءُ وَ يهْدِى إِلَيْهِ مَن يُنِيب (۱۳) |
ویرایش