تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۴۷: تفاوت میان نسخه‌ها

==حكايت استعمال منكرين مقاد در مسئله قيامت و پاسخ به آنان ==

وَ يَقُولُونَ مَتى هَذَا الْوَعْدُ إِن كُنتُمْ صادِقِينَ

منظور از اين وعده همان قيامت موعود است . در اين جمله سخن كفار و منكرين معاد را حكايت مى كند كه در آمدن آن عجله كردند، البته استعجالشاءن به منظور استهزا بوده .

قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَّهِ وَ إِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُّبِينٌ

اين جمله ، جواب از استعجال ايشان است كه مى گفتند «'''پس اين وعده كى مى رسد...'''»،

و حاصل جواب اين است كه علم به اينكه قيامت چه وقت مى رسد نزد خدا است ، و غير از خداى تعالى كسى را از آن آگاهى نيست همچنان كه خودش در جاى ديگر قرآن فرموده : «'''لا يجليها لوقتها الا هو'''» و من بجز اينكه نذيرى آشكار هستم مسووليت و اختيارى ندارم ، من تنها ماءمورم به شما خبر دهم كه به زودى به سوى خدا محشور مى شويد، و اما اينكه چه وقت محشور مى شويد، نمى دانم .

اين معانى از آيه و سياقى كه آيه در آن قرار دارد يعنى سياق سوال و جواب استفاده مى شود، و بنابر اين ، لام در كلمه «'''العلم '''» لام عهد است و مراد، علم به وقت حشر است ، و اما اگر الف و لام را براى جنس ‍ بدانيم ، همچنان كه از جمله «'''انما العلم عند اللّه '''» با قطع نظر از چيز ديگرى همين جنس استفاده مى شود، در نتيجه معنايش اين مى شود كه به طور كلى حقيقت علم نزد خداست ، و احدى به هيچ مقدار از آن علم احاطه نمى يابد، مگر به اذن خداى تعالى ، همچنان كه فرمود: «'''و لا يحيطون بشى ء من علمه الا بما شاء'''» و خدا نخواسته كه من از آن علم بى كرانش جز اين را بدانم كه شما به زودى محشور مى شويد، و شما را از آن روز انذار كنم ، و اما اينكه وقت رسيدن آن روز چه زمانى است علمى بدان ندارم .