تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۶: تفاوت میان نسخه‌ها

==استقامت بر طريقه اسلام وسعت رزق، و اعراض از ياد خدا، عذاب در پى دارد ==

و معناى آيه اين است : به درستى كه داستان از اين قرار است كه اگر جن و انس بر طريقه اسلام يعنى تسليم خدا بودن استقامت بورزند، ما رزق بسيارى روزيشان مى كنيم ، تا در رزقشان امتحانشان كنيم . در نتيجه آيه شريفه در معناى آيه زير خواهد بود كه مى فرمايد: «'''و لو ان اهل القرى امنوا و اتقوا لفتحنا عليهم بركات من السماء و الارض '''».

آيات شريفه از اوائل سوره يعنى از جمله «'''انا سمعنا قرانا عجبا'''» تا آيه مورد بحث نقل كلام جنيان بود، در نتيجه آيه مورد بحث عطف است بر جمله «'''انه استمع ...'''»، و معناى مجموع معطوف و معطوف عليه اين است كه : بگو به من وحى شد، كه جمعى از جن قرآن را شنيدند...، و به من وحى شد كه اگر جن و انس بر طريقه اسلام استقامت بورزند چنين و چنان مى شود.

وَ مَن يُعْرِض عَن ذِكْرِ رَبِّهِ يَسلُكْهُ عَذَاباً صعَداً

«'''عذاب صعد'''» آن عذابى است كه دائما بيشتر مى شود، و معذب را مغلوبتر مى كند. بعضى گفته اند: به معناى عذاب شاق است .

و اعراض از ذكر خدا لازمه استقامت نداشتن بر طريقه است ، و اصل در سلوك عذاب هم همين است ، و به همين جهت بجاى اينكه ملزوم را بياورد و بفرمايد «'''و من لم يستقم على الطريقه يسلكه ...'''»، لازمه آن را ذكر كرد، تا به اين وسيله بفهماند سبب اصلى در دخول آتش همين اعراض از ذكر خداست .

و همين معنا نيز علت التفاتى است كه از تكلم مع الغير (ما به ايشان آب بسيار مى دهيم ) به غيبت ، (ذكر ربه) بكار رفته ، و گر نه مقتضاى ظاهر اين بود كه بفرمايد: «'''و من يعرض عن ذكرنا نسلكه ...'''»، خواست تا با ذكر كلمه «'''رب '''» بفهماند صفت ربوبيت مبداء اصلى عذاب كردن معرضين از ياد خداست ، و به همين جهت به جاى جمله «'''ما چنين وچنان مى كنيم '''» فرمود: «'''پروردگارش چنين و چنانش مى كند'''» تا به مبداء اصلى اشاره كند.

بعضى از مفسرين جمله «'''يسلكه '''» را در بردارنده معناى يدخل دانسته و گفته اند: «'''يسلكه در اينجا به معناى اين است كه او را به سوى آتش راه مى برد، و داخل آتش مى كند'''» و به همين جهت مفعول دوم گرفته ، و گر نه فعل «'''يسلك '''» به خودى خود دو مفعول نمى گيرد. و معناى آيه روشن است.