غافر ٣٣
| کپی متن آیه |
|---|
| يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ مَا لَکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عَاصِمٍ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ |
ترجمه
| غافر ٣٢ | آیه ٣٣ | غافر ٣٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَوْمَ»: بدل است ... «تُوَلُّونَ مُدْبِرِینَ»: (نگا: نمل / ، توبه / ، انبیاء / ) ... «عَاصِم» (نگا: یونس / ، هود / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۲۱ - ۵۴ سوره مؤمن
- داستان ارسال موسى «ع»، به سوى فرعون
- هشدار مؤمن آل فرعون، به فرعونيان، درباره قتل موسى «ع»
- دلیل نامگذاری روز قيامت، به «يَومُ التّنَاد»
- مقصود از فرعون، كه به وزير خود گفت: «يَا هَامَانُ ابنِ لِى صَرحاً لَعَلّی أبلُغُ الأسبَاب...»
- اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون
- اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم»
- نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت
- محاجّۀ زیردستان آل فرعون با قدرتمندان متکبر، درباره آتش جهنم و پاسخ آن ها
- التماس دوزخيان به نگهبانان جهنم، در تخفيف پاره اى از عذاب
- بحث روایتی: (رواياتى درباره برخی از آیات گذشته)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ ما لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ «33»
روزى كه (از موقف حساب) روى مى‌گردانيد (و) فرار مى‌كنيد، (امّا) براى شما هيچ گونه پناهگاه و نگهدارنده‌اى در برابر عذاب الهى نيست؛ و هر كه را خداوند (بر اثر اعمالش) گمراه كند (و به حال خود واگذارد)، هيچ هدايت كننده‌اى براى او نيست.
جلد 8 - صفحه 249
نکته ها
«تناد» از «نداء» به معناى يكديگر را صدا زدن است.
روز قيامت ناله‌ها و فريادها بلند است؛
مؤمن فرياد مى‌زند بياييد نامه‌ى مرا بخوانيد. «هاؤُمُ اقْرَؤُا كِتابِيَهْ» «1»
كافر، فريادكنان، حسرت خود را با كلمات «يا لَيْتَنِي» «2»* و «يا وَيْلَتى» «3»* اظهار مى‌كند.
بهشتيان اهل دوزخ را ندا مى‌كنند كه چرا به دوزخ رفتيد؟ «ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ» «4»
و دوزخيان از بهشتيان استمداد مى‌كنند كه از آن چه خداوند رزق شما كرده به ما نيز برسانيد. به هر حال نداها از هر سو بلند است.
مراد از گمراه كردنِ مجرمان توسط خداوند، واگذاردن آنان به حال خود است، نه آنكه آنان را از راه درست منحرف كند و گمراه سازد. درست همانند فرزندى كه مورد قهر پدر قرار گرفته و از راهنمايى او بى‌بهره مى‌شود و اين امر موجب بدبختى و هلاكت او مى‌گردد.
پیام ها
1- در شيوه‌ى تبليغ، توقع نداشته باشيم كه با اولين تذكّر به نتيجه برسيم، بلكه تكرار لازم است. ( «يا قَوْمِ» تكرار شد.)
2- در شيوه‌ى تبليغ، عواطف را از ياد نبريم. «يا قَوْمِ»
3- در شيوه‌ى تبليغ، از اهرم انذار بيشتر استفاده كنيم. ( «إِنِّي أَخافُ» تكرار شد)
4- در شيوه‌ى تبليغ، هم قهر خداوند در دنيا را يادآورى كنيم. قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ ... و هم قهر الهى در قيامت را. «ما لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ»
5- فرار در قيامت هيچ اثرى ندارد. تُوَلُّونَ ... ما لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ
6- هدايت و ضلالت به دست خداست، گرچه مقدّمات آن به دست انسان است.
«مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ»
«1». حاقه، 19.
«2». نبأ، 40.
«3». فرقان، 28.
«4». مدثر، 42.
تفسير نور(10جلدى)، ج8، ص: 250
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ ما لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ (33)
يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ: روزى كه برگردانيده شويد از موقف حساب در حالتى كه بازگشتگان باشيد از آنجا بسوى جهنم، يا در حينى كه فرار كنندگان باشيد از راه جهنم اگرچه آن فرار فايده ندهد شما را زيرا باز شما را به جهنم كشند.
ما لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ: نيست شما را در آن روز از عذاب خدا هيچ نگهدارنده كه دفع آن عذاب نمايد و شما را در حفظ و حمايت خود گيرد. وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ: و هر كه را خدا فرو گذارد در ضلالت به جهت اصرار در انكار و عناد و استكبار و عدم تأمل و تفكر در حجج روشن و آشكار، بعد از اتمام حجت و بسوء اختيار در كفر باقى ماند، فَما لَهُ مِنْ هادٍ: پس نيست مر او را هيچ هدايت كننده كه او را به راه راست رساند، يا هر كس او را خدا از راه بهشت بگرداند پس به هدايت هيچكس به بهشت نخواهد رسيد.
«1» سوره «17» اسراء، آيه 71.
«2» منهج الصادقين (چ علمى- تهران)، ج 8 ص 142.
جلد 11 - صفحه 306
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ وَ الَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ وَ مَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْماً لِلْعِبادِ (31) وَ يا قَوْمِ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ يَوْمَ التَّنادِ (32) يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ ما لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ (33) وَ لَقَدْ جاءَكُمْ يُوسُفُ مِنْ قَبْلُ بِالْبَيِّناتِ فَما زِلْتُمْ فِي شَكٍّ مِمَّا جاءَكُمْ بِهِ حَتَّى إِذا هَلَكَ قُلْتُمْ لَنْ يَبْعَثَ اللَّهُ مِنْ بَعْدِهِ رَسُولاً كَذلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتابٌ (34) الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ الَّذِينَ آمَنُوا كَذلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ (35)
ترجمه
مانند عادت قوم نوح و عاد و ثمود و آنكسانيكه بودند بعد از آنها و نيست خدا كه بخواهد ستم را براى بندگان
و اى قوم من همانا من ميترسم بر شما از روز ندا نمودن
روز كه رو گردان شويد پشت كنندگان نباشد مر شما را از عذاب خدا هيچ نگهدارنده‌اى و هر كه را راهنمائى نكند خدا پس نيست براى او هيچ
جلد 4 صفحه 526
راه نماينده‌اى
و هر آينه بتحقيق آمد شما را يوسف از پيش با معجزات پس پيوسته بوديد در شك از آنچه آورد شما را بآن تا وقتى فوت كرد گفتيد هرگز مبعوث نميكند خدا بعد از او پيغمبرى را اين چنين بگمراهى وا ميگذارد خدا كسيرا كه متجاوز و شك آورنده است
آنكسانيكه مجادله مينمايند در آيتهاى خدا بدون حجّتى كه آمده باشد براى آنها بزرگ است از راه دشمنى نزد خدا و نزد آنانكه گرويدند اينچنين مهر مينهد خدا بر هر دل مرد با تكبّر سركش.
تفسير
خداوند متعال احزاب نامبرده در آيات سابقه را بيان فرموده از قول مؤمن آل فرعون كه گفت من ميترسم بر شما از مانند ايّام اقوام سابقه كه آن مانند سلوك خداوند است با قوم نوح و عاد و ثمود و كسانيكه بعد از آنها بودند و با پيغمبران خدا ستيزگى نمودند مانند قوم لوط و خداوند هيچ وقت نميخواهد بر بندگانش ستم كند و اينكه خداوند اين اقوام را بعذابهاى گوناگون معذّب و هلاك فرمود براى آن بود كه خودشان كارى كردند كه مستحق چنين عقوبتهائى شدند پس شما نكنيد تا ايمن از عذاب الهى باشيد اى قوم من علاوه بر عذاب دنيا من از عذاب قيامت بر شما ميترسم در قتل بيگناهى كه ادّعاء نبوّت نموده روز قيامت روز تنادى است يعنى ندا نمودن مردم يكديگر را بواويلا يا اهل بهشت اهل جهنّم را بآنكه ما بوعده خدا نائل شديم و اهل جهنّم اهل بهشت را كه قدرى آب و غذا بما بدهيد و ياء تنادى براى اكتفاء بكسره حذف شده است و باين دو ندا از اهل بهشت و جهنّم در قرآن تصريح شده و آنروز روزى است كه مردم از شعله آتش دوزخ رو گردان شده بآن پشت ميكنند بخيال آنكه فرار نمايند ولى قدرت پيدا نميكنند و هيچ دافع و مانع و نگهدارنده‌اى از عذاب خدا نيست و كسيكه خدا او را براه بهشت هدايت ننمايد هادى و راهنمائى ندارد و قبلا حضرت يوسف صدّيق با معجزاتى آمد نزد شما و ادّعاء نبوت نمود و شما قبول ننموديد و اظهار شك و ترديد در مرام او كه توحيد خدا بود مينموديد تا وقتى كه از دنيا رحلت فرمود و پيغمبران ديگرى آمدند و شما را بتوحيد دعوت نمودند و شما بهيچ يك از آنها ايمان نياورديد و گفتيد يوسف پيغمبر آخر الزّمان بود و بعد از او خدا كسيرا به پيغمبرى مبعوث نميكند اين اصرار شما بر كفر و ضلالت موجب شده كه خداوند شما را
جلد 4 صفحه 527
بحال خود واگذار نموده چون از حقّ و حدّ خود كه تأمّل در آيات الهى و معجزات انبيا است تجاوز نموديد و شك و ريب را در دل خود جاى داديد ديگر نور حق در قلب شما تابش نميكند كسانيكه بدون حجّت و دليلى كه خداوند براى آنها اقامه نموده باشد بصرف تقليد و تعصّب و لجاج و عناد مجادله و گفتگو و اعتراض نمايند در ادلّه توحيد خدا و معجزات انبيا دشمنى بزرگى با خدا و اهل ايمان باو نموده‌اند و موجب خشم و غضب شديد او و گروندگان باو و انبيا شده‌اند اين تكبّر و سركشى و زورگوئى شما موجب شده كه خدا دل شما را بسته و مهر كرده كه ديگر نور معرفت و يقين در آن تابش نكند و بدانيد كه از باب انتقام خدا با شما اينمعامله را نموده لذا نصيحت و موعظه براى شما اثر ندارد و بعضى گفته‌اند مؤمن آل فرعون كه ايمان خود را پنهان نموده بود بعد از آنكه گرم نصيحت و موعظه شد كلماتى از او صادر شد كه ايمانش بروز نمود و در هر حال فرعون در پايان مواعظ او متزلزل شد و خلط مبحث كرد و بوزير خود هامان امر نمود براى او قصرى بسازد و مردم را از شنيدن مواعظ مؤمن بازداشت چنانچه بيايد انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ يا قَوم‌ِ إِنِّي أَخافُ عَلَيكُم يَوم‌َ التَّنادِ (32) يَوم‌َ تُوَلُّونَ مُدبِرِين‌َ ما لَكُم مِنَ اللّه‌ِ مِن عاصِمٍ وَ مَن يُضلِل‌ِ اللّه‌ُ فَما لَهُ مِن هادٍ (33)
و اي قوم من محقّقا من ميترسم براي شما روزي که هر چه فرياد زنيد و دادرس طلبيد که روز قيمة باشد روزي که واپس ميگرديد و دو مرتبه زنده ميشويد نيست از براي شما كسي که از عذاب الهي جلوگيري كند
جلد 15 - صفحه 374
و كسي را که خدا گمراه كرده پس نيست از براي او هدايت كننده.
وَ يا قَوم‌ِ إِنِّي أَخافُ عَلَيكُم يَوم‌َ التَّنادِ که در قيمة هر چه ندا كنيد و ياور طلبيد بفرياد شما نميرسند و نداهاي يوم القيمة بسيار است مثل اينكه ميفرمايد وَ نادَوا يا مالِك‌ُ لِيَقض‌ِ عَلَينا رَبُّك‌َ قال‌َ إِنَّكُم ماكِثُون‌َ- زخرف آيه 77- و مثل وَ نادي أَصحاب‌ُ النّارِ أَصحاب‌َ الجَنَّةِ أَن أَفِيضُوا عَلَينا مِنَ الماءِ أَو مِمّا رَزَقَكُم‌ُ اللّه‌ُ قالُوا إِن‌َّ اللّه‌َ حَرَّمَهُما عَلَي الكافِرِين‌َ- اعراف آيه 48- و مثل‌‌عليه‌‌به وَ قال‌َ الَّذِينَ فِي النّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّم‌َ ادعُوا رَبَّكُم يُخَفِّف عَنّا يَوماً مِنَ العَذاب‌ِ- در همين سوره آيه 52- و مثل رَبَّنا أَخرِجنا مِنها فَإِن عُدنا فَإِنّا ظالِمُون‌َ- مؤمنون آيه 109- و مثل رَبَّنا أَخرِجنا نَعمَل صالِحاً غَيرَ الَّذِي كُنّا نَعمَل‌ُ- فاطر آيه 34 و غير اينها.
يَوم‌َ تُوَلُّونَ مُدبِرِين‌َ بعضي گفتند روزي که آتش حمله ميكند بآنها آنها عقب عقب رو بآتش فرار ميكنند آتش آنها را ميگيرد بعضي گفتند پس از حساب در محشر او را كشان كشان رو بجهنّم ميبرند.
اقول: شايد مراد اينکه باشد که در بعض اخبار داريم که صورتهاي آنها را به پشت بر ميگردانند و از آيه شريفه هم ممكن است استفاده كرد که ميفرمايد وَ أَمّا مَن أُوتِي‌َ كِتابَه‌ُ وَراءَ ظَهرِه‌ِ فَسَوف‌َ يَدعُوا ثُبُوراً وَ يَصلي سَعِيراً- انشقاق آيه 10 و 11 و 12- ما لَكُم مِنَ اللّه‌ِ مِن عاصِمٍ نه قوم نه عشيره نه رئيس و نه مرءوس.
وَ مَن يُضلِل‌ِ اللّه‌ُ گفتيم اضلال الهي اينست که او را بخود واميگذارد پس از آنكه از قابليت هدايت افتاده باشد.
فَما لَهُ مِن هادٍ چون قابليت ندارد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 33)- این آیه در تفسیر یوم التناد می‌گوید: «روزی که روی می‌گردانید و فرار می‌کنید، اما هیچ پناهگاه و نگهدارنده‌ای در برابر عذاب الهی برای شما نیست» (یَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِینَ ما لَکُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ).
«آری! کسی را که خدا (بر اثر اعمالش) گمراه ساخته هدایت کننده‌ای برای او نیست» (وَ مَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ).
ج4، ص270
آنها در این دنیا از طریق هدایت گمراه می‌شوند و در حجابی از جهل و ضلالت فرو می‌روند، و در آخرت از طریق بهشت و نعمتهای الهی گمراه خواهند شد.
نکات آیه
۱ - فرار بى نتیجه کافران، از کیفر و عذاب قیامت (یوم تولّون مدبرین)
۲ - در قیامت هیچ عامل نجات دهنده اى براى کافران، در برابر عذاب و قهر خداوند وجود ندارد. (یوم تولّون مدبرین ما لکم من اللّه من عاصم)
۳ - عذاب الهى کافران در قیامت، قطعى و گریزناپذیر است. (ما لکم من اللّه من عاصم)
۴ - هشدار مؤمن آل فرعون به فرعونیان، از دچار شدن آنان به عذاب گریزناپذیر الهى در قیامت در صورت کشتن موسى(ع) (یقوم إنّى أخاف علیکم ... یوم تولّون مدبرین ما لکم من اللّه من عاصم)
۵ - گمراه شده الهى، براى همیشه محروم از هدایت خواهد بود. (و من یضلل اللّه فما له من هاد)
۶ - هیچ کس، توانایى هدایت کردن گمراه شدگان الهى را ندارد. (و من یضلل اللّه فما له من هاد)
۷ - هشدار مؤمن آل فرعون به فرعونیان، درباره این که قتل موسى(ع) موجب گمراهى ابدى و علاج ناپذیر آنان خواهد شد. (أتقتلون رجلاً ... و من یضلل اللّه فما له من هاد) برداشت یادشده به خاطر این نکته است که هشدار مؤمن آل فرعون نسبت به گمراه شدن آنان در مورد قتل موسى(ع) انجام پذیرفت.
۸ - قتل پیامبران، جرمى نابخشودنى و موجب عذاب الهى و محرومیت ابدى از هدایت الهى است. (أتقتلون رجلاً ... و من یضلل اللّه فما له من هاد)
۹ - اعتقاد به روز قیامت، بازدارنده انسان از گناه و بزه کارى (چون آدم کشى) (إنّى أخاف علیکم یوم التناد . یوم تولّون مدبرین ما لکم من اللّه من عاصم) از این که مؤمن آل فرعون براى بازداشتن فرعونیان از کشتن موسى(ع)، مسأله معاد و حسابرسى اعمال بندگان را مطرح ساخت، مطلب یاد شده به دست مى آید.
موضوعات مرتبط
- آل فرعون: انذارهاى مؤمن آل فرعون ۴، ۷; قصه مؤمن آل فرعون ۴، ۷
- انبیا: آثار قتل انبیا ۸; گناه قتل انبیا ۸
- انذار: انذار از عذاب اخروى ۴
- انسان: عجز انسان ها ۶
- خدا: ویژگیهاى اضلال خدا ۵، ۶
- عذاب: فرار از عذاب اخروى ۱; موجبات عذاب ۸
- عقیده: آثار عقیده به قیامت ۹
- فرعونیان: انذار فرعونیان ۴، ۷; عوامل گمراهى فرعونیان ۷
- قتل: موانع قتل ۹
- قیامت: بى یاورى در قیامت ۲
- کافران: بى یاورى اخروى کافران ۲; حتمیت عذاب اخروى کافران ۲، ۳; فرار اخروى کافران ۱
- گمراهان: محرومیت گمراهان ۵، ۶
- گناه: گناه نابخشودنى ۸; موانع گناه ۹
- موسى(ع): آثار قتل موسى(ع) ۷; کیفر قتل موسى(ع) ۴
- هدایت: محرومان از هدایت ۵; موانع هدایت ۸
منابع
