روایت:الکافی جلد ۱ ش ۱۲۰۲

آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ الْحُجَّة

الحسين بن محمد الاشعري عن معلي بن محمد عن منصور بن العباس عن علي بن اسباط عن يعقوب بن سالم عن رجل عن ابي جعفر ع قال :

لَمَّا قُبِضَ‏ رَسُولُ اَللَّهِ ص‏ بَاتَ‏ آلُ مُحَمَّدٍ ع‏ بِأَطْوَلِ لَيْلَةٍ حَتَّى ظَنُّوا أَنْ لاَ سَمَاءَ تُظِلُّهُمْ وَ لاَ أَرْضَ تُقِلُّهُمْ‏ لِأَنَ‏ رَسُولَ اَللَّهِ ص‏ وَتَرَ اَلْأَقْرَبِينَ وَ اَلْأَبْعَدِينَ‏ فِي اَللَّهِ فَبَيْنَا هُمْ‏ كَذَلِكَ إِذْ أَتَاهُمْ آتٍ‏ لاَ يَرَوْنَهُ وَ يَسْمَعُونَ كَلاَمَهُ فَقَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ‏ أَهْلَ اَلْبَيْتِ‏ وَ رَحْمَةُ اَللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ إِنَّ فِي اَللَّهِ عَزَاءً مِنْ كُلِّ مُصِيبَةٍ وَ نَجَاةً مِنْ كُلِّ هَلَكَةٍ وَ دَرَكاً لِمَا فَاتَ‏ كُلُّ نَفْسٍ ذََائِقَةُ اَلْمَوْتِ‏ وَ إِنَّمََا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ‏ يَوْمَ اَلْقِيََامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ‏ اَلنََّارِ وَ أُدْخِلَ‏ اَلْجَنَّةَ فَقَدْ فََازَ وَ مَا اَلْحَيََاةُ اَلدُّنْيََا إِلاََّ مَتََاعُ اَلْغُرُورِ إِنَّ اَللَّهَ اِخْتَارَكُمْ‏ وَ فَضَّلَكُمْ وَ طَهَّرَكُمْ وَ جَعَلَكُمْ أَهْلَ بَيْتِ‏ نَبِيِّهِ‏ وَ اِسْتَوْدَعَكُمْ‏ عِلْمَهُ‏ وَ أَوْرَثَكُمْ‏ كِتَابَهُ‏ وَ جَعَلَكُمْ تَابُوتَ عِلْمِهِ‏ وَ عَصَا عِزِّهِ‏ وَ ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلاً مِنْ نُورِهِ‏ وَ عَصَمَكُمْ مِنَ اَلزَّلَلِ‏ وَ آمَنَكُمْ مِنَ اَلْفِتَنِ‏ فَتَعَزَّوْا بِعَزَاءِ اَللَّهِ‏ فَإِنَّ اَللَّهَ لَمْ يَنْزِعْ مِنْكُمْ رَحْمَتَهُ وَ لَنْ يُزِيلَ عَنْكُمْ نِعْمَتَهُ فَأَنْتُمْ أَهْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ اَلَّذِينَ بِهِمْ تَمَّتِ اَلنِّعْمَةُ وَ اِجْتَمَعَتِ اَلْفُرْقَةُ وَ اِئْتَلَفَتِ اَلْكَلِمَةُ وَ أَنْتُمْ أَوْلِيَاؤُهُ‏ فَمَنْ تَوَلاَّكُمْ فَازَ وَ مَنْ ظَلَمَ حَقَّكُمْ زَهَقَ مَوَدَّتُكُمْ مِنَ اَللَّهِ وَاجِبَةٌ فِي‏ كِتَابِهِ‏ عَلَى عِبَادِهِ اَلْمُؤْمِنِينَ ثُمَّ اَللَّهُ عَلَى نَصْرِكُمْ إِذَا يَشَاءُ قَدِيرٌ فَاصْبِرُوا لِعَوَاقِبِ اَلْأُمُورِ فَإِنَّهَا إِلَى اَللَّهِ تَصِيرُ قَدْ قَبَّلَكُمُ اَللَّهُ‏ مِنْ‏ نَبِيِّهِ‏ وَدِيعَةً وَ اِسْتَوْدَعَكُمْ أَوْلِيَاءَهُ‏ اَلْمُؤْمِنِينَ فِي اَلْأَرْضِ‏ فَمَنْ أَدَّى أَمَانَتَهُ‏ آتَاهُ اَللَّهُ صِدْقَهُ فَأَنْتُمُ اَلْأَمَانَةُ اَلْمُسْتَوْدَعَةُ وَ لَكُمُ اَلْمَوَدَّةُ اَلْوَاجِبَةُ وَ اَلطَّاعَةُ اَلْمَفْرُوضَةُ وَ قَدْ قُبِضَ‏ رَسُولُ اَللَّهِ ص‏ وَ قَدْ أَكْمَلَ لَكُمُ اَلدِّينَ وَ بَيَّنَ لَكُمْ سَبِيلَ اَلْمَخْرَجِ‏ فَلَمْ يَتْرُكْ لِجَاهِلٍ حُجَّةً فَمَنْ جَهِلَ أَوْ تَجَاهَلَ أَوْ أَنْكَرَ أَوْ نَسِيَ أَوْ تَنَاسَى فَعَلَى اَللَّهِ حِسَابُهُ وَ اَللَّهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِكُمْ‏ وَ أَسْتَوْدِعُكُمُ اَللَّهَ‏ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ فَسَأَلْتُ‏ أَبَا جَعْفَرٍ ع‏ مِمَّنْ أَتَاهُمُ اَلتَّعْزِيَةُ فَقَالَ مِنَ اَللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى‏

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۳, ۲۷۷

امام باقر (ع) فرمود: چون پيغمبر (ص) از دنيا رفت، خاندان محمد (ص) درازترين شب را گذراندند، تا آنكه پنداشتند نه آسمانى است كه بر آنها سايه اندازد و نه زمينى كه آنها را بردارد، زيرا رسول خدا (ص) در راه خداوند نزديكان و دوران را خون خواه خود كرده بود (و بيم آن مى‏رفت كه همه بر خاندان او بشورند) در اين ميان كه چنين بودند به ناگاه كسى بر آنها در آمد كه او را به چشم نمى‏ديدند ولى سخنش را مى‏شنيدند. او گفت: درود بر شما خاندان پيغمبر و رحمت و بركات خدا، به راستى در سايه نگهدارى خداوند از هر مصيبتى دلخوشى است و از هر وسيله هلاكتى نجات فراهم است و آنچه از دست رفته جبران مى‏شود (۱۸۵ سوره آل عمران): «هر نفس كشى مرگ مى‏چشد و همانا مزدهاى شما دريافت شود در روز رستاخيز و هر كه از دوزخ به كنار افتد و در بهشت در آيد كامياب شود و زندگى دنيا نباشد جز كالاى فريب». به راستى خدا شما را برگزيد و برترى نهاد و خاندان پيغمبر خود ساخت و دانشش را به شما سپرد و كتابش را به شما ارث داد، شما را صندوق دانش خود ساخت و عصاى عزت خويش، و از نور خود براى شما مثلى زد (اشاره به آيه نور است كه گذشت) شما را از لغزش در پناه گرفت و از برگشت از دين آسوده نمود، به تعزيت و سر سلامتى از طرف خدا دلخوش داريد، زيرا خدا مهر خود را از شما نبريده و نعمتش را از شما باز نگرفته، شمائيد اهل خدا عز و جل آنان كه بدان‏ها نعمت را تمام كرده و دسته‏ها را فراهم آورده و سخن را يكى كرده، شمائيد دوستان او، هر كه به شما پويد كامجو است و هر كه حق شما را به ستم ربايد نابود است، دوستى شما از طرف خدا لازم شده در قرآن او به عهده بندگان مؤمنش، پس از اين خدا هر وقت خواهد به يارى شما توانا است براى انجام كارها شكيبا باشيد كه سرانجام آنها به سوى خدا است، خدا شما را سپرده‏اى از پيغمبر خود پذيرفته و شما را به دوستان با ايمانش سپرده در روى زمين، هر كه امانت خدا را بپردازد، خدا راستى او را پاداش دهد، شمائيد سپرده‏اى كه به وديعه نهاده شده است و از آن شما است دوستى لازم و طاعت واجب، رسول خدا (ص) جان داد در حالى كه دين را براى شما كامل كرد و راه بيرون شدن (از هر شبهه و مشكلى را) براى شما روشن ساخت، و براى هيچ نادانى عذرى وانگذاشت. هر كه نادانى كند يا خود را به نادانى زند يا منكر شود يا فراموش كند يا خود را به فراموشى زند حسابش بر خدا، خدا پشتيبان نيازمنديهاى شما است و من شما را به خدا مى‏سپارم، درود بر شما. من از امام باقر (ع) پرسيدم، اين سرسلامتى و تعزيت از طرف چه كسى براى آنها آمد؟ فرمود: از طرف خدا تبارك و تعالى.

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۲, ۳۲۴

امام باقر عليه السلام فرمود: چون رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله درگذشت، آل محمد عليهم السلام (از شدت تأثر و اندوه) درازترين شب را ميگذرانيدند (چون خواب از چشمشان رفته بود و جهان در نظرشان تيره گشته بود) تا آنجا كه از آسمانى كه بالاى سرشان قرار گرفته و زمينى كه آنها را بر دوش كشيده فراموش كردند. زيرا رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله خويش و بيگانه را در راه خدا متحد ساخته بود [براى رضاى خدا حامى و مدافع خويشان و بيگانگان بود و كمانشان را بزه كشيده بود] در آن ميان كه ايشان چنان حالى داشتند، واردى بر ايشان در آمد، كه خودش را نمى‏ديدند و سخنش را مى‏شنيدند و او مى‏گفت: درود و رحمت و بركات خدا بر شما خانواده باد، همانا با وجود خدا در سايه او هر مصيبتى را بردبارى و دلخوشى و هر هلاكتى را نجات و از دست رفته‏ئى را جبرانيست «هر جاندارى مرگ را مى‏چشد و روز قيامت پاداشهاى شما را تمام مى‏دهند، هر كه را از دوزخ بكنار برند و ببهشت در آورند، كامياب شده و زندگى دنيا جز كالاى فريب نباشد- ۱۸۵ سوره ۳-». همانا خدا شما را برگزيده و برترى داده و پاك نموده و خانواده پيغمبرش قرار داده و علم خود را بشما سپرده و كتاب خود را بشما بارث داده و شما را صندوق علم و عصاى عزتش ساخته، (يعنى عزت خود را در ميان مخلوقش بشما قائم نموده) و از نور خود براى شما مثل زده (بحديث ۵۱۳ رجوع شود) و شما را از لغزش محفوظ داشته و از فتنه‏ها ايمن ساخته، پس شما با دلدارى خدا تسليت يابيد، زيرا خدا رحمتش را از شما باز نگرفته و نعمتش را زايل نفرموده است. شما أهل خداى عز و جل هستيد، ببركت شما نعمت كامل گشته، و پراكندگى گرد آمده و اتحاد كلمه پيدا شده و شما اولياء خدائيد، هر كه از شما پيروى كند كامياب شده، و هر كه بحق شما ستم روا دارد، هلاكت يافته، دوستى شما از جانب خدا در قرآن بر بندگان مؤمن واجب گشته، علاوه بر همه اينها خدا هر گاه بخواهد شما را يارى كند تواناست. پس شما هم براى عاقبت امر شكيبا باشيد، زيرا عاقبت كارها بسوى خدا مى‏گرايد (و خدا أهل حق را بپاداش صبرشان ميرساند). خدا شما را بعنوان امانت از پيغمبرش پذيرفته، و باولياء مؤمنينش كه در روى زمين هستند سپرده است. هر كه امانت خود را بپردازد، خدا پاداش راستى و درستيش را باو دهد. شما هستيد آن امانت سپرده شده و دوستى و اطاعت مردم نسبت بشما واجب و لازم است، رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله درگذشت، در حالى كه دين را براى شما كامل كرد، و راه نجات را بيان فرمود، و براى هيچ نادانى عذرى باقى نگذاشت پس هر كه نادان ماند، يا خود را بنادانى زند، يا انكار كند يا فراموش نمايد، و يا خود را بفراموشى زند، حسابش با خدا است، و خدا دنبال حوائج شما است، شما را بخدا مى‏سپارم، درود بر شما باد. من از امام باقر عليه السلام پرسيدم: اين تسليت از جانب كه براى آنها آمد؟ فرمود: از جانب خداى تبارك و تعالى.

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۲, ۵۳۷

حسين بن محمد اشعرى، از معلّى بن محمد، از منصور بن عبّاس، از على بن اسباط، از يعقوب بن سالم، از مردى، از امام محمد باقر عليه السلام روايت كرده است كه فرمود: «چون قبض روح مطهّر رسول خدا صلى الله عليه و آله شد، آل محمد شب را به روز آوردند با درازترين شب‏ها (يعنى: آن شب درازترين شب‏ها بر ايشان گذشت به جهت شدّت غم و اندوه) تا آن‏كه گمان كردند كه هيچ آسمانى برايشان سايه نخواهد افكند، و هيچ زمينى ايشان را بر نخواهد داشت (حاصل مراد، آن‏كه چنان مى‏پنداشتند كه بعد از آن، زنده نخواهند بود)؛ زيرا كه رسول خدا صلى الله عليه و آله با خويشان و بيگانگان در راه خدا دشمنى كرده بود (و همه را چيزى كه مكروه طبع ايشان بود رسانيده؛ چون كشتن و زخم زدن و غير آن). پس در بين اين‏كه ايشان همچنين غمناك و اندوهناك و متفكّر و متحيّر بودند، ناگاه كسى به نزد ايشان آمد كه او را نمى‏ديدند و سخن او را مى‏شنيدند، و گفت كه: السّلام عليكم أهل البيت و رحمة اللَّه و بركاته، يعنى: «سلام خدا (يا سلام من، يا همه سلام‏ها) بر شما باد اى خاندان محمد و رحمت خدا و بركت‏هاى او». به درستى كه در رحمت و ثواب خدا تسلّى است از هر مصيبت و امر ناخوشى كه به اين كس رسيده، و نجات است از هر چه باعث هلاكت شود، و دريافت است آنچه را كه فوت شده باشد: «كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ وَ إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فازَ وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا مَتاعُ الْغُرُورِ» «۱»، يعنى: «هر تنى چشنده مرگ است و جز اين نيست كه شما تمام داده مى‏شويد مزدهاى خود را در روز قيامت. پس، هر كه دور گردانيده شود از آتش دوزخ، و در آورده شود در بهشت، پس به حقيقت كه رستگار گرديده، و به مراد و مقصود خويش رسيده، و نيست زندگانى دنيا، مگر برخوردارى‏ __________________________________________________

(۱). آل عمران، ۱۸۵.

از چيزهايى كه همه آن فريب و گول است، و به غايت بى‏مقدار و ناپايدار».

(تتّمه حديث:) به درستى كه خدا شما را برگزيده و بر ديگران زيادتى داده و از گناهان و عيب‏ها پاك و پاكيزه گردانيده، و شما را اهل بيت پيغمبر خويش گردانيده، و علم خود را به شما سپرده، و كتاب خود را (كه قرآن است، يا همه كتاب‏هاى آسمانى را) به شما ميراث داده، و شما را صندوق علم خود و عصاى عزّت خود ساخته، و براى شما مثل و داستانى از نور خود زده و بيان فرموده، و شما را از لغزش نگاه داشته، و از فتنه‏ها ايمن گردانيده «۱». پس تسلّى يابيد به صبر و تسلّى كه خدا به شما عطا فرموده؛ زيرا كه خدا رحمت خود را از شما بر طرف نمى‏كند، و نعمت خويش را از شما زائل نمى‏گرداند.

پس، شماييد اهل خداى عزّوجلّ و مخصوصان او، كه به ايشان نعمت خدا و عطا و آسايش او بر مردم كامل و تمام شده، و جدايى به هم جمع گرديده، و سخن خدا و دين وى سر به هم آورده، و شماييد دوستان خدا و صاحب اختياران خلائق از جانب او. پس، هر كه ولايت شما را اختيار كند، و شما را دوست دارد، رستگارى يافته، و هر كه بر شما ستم كند، و حقّ شما را از شما بگيرد، نيست و نابود خواهد شد. دوستى شما از جانب خدا در كتابش (كه قرآن است) واجب است بر بندگان مؤمن خدا. پس خدا قادر است بر يارى كردن شما؛ هر وقت كه خواهد و مصلحت داند. پس، صبر كنيد به جهت عواقب امور و آخر كارها؛ زيرا كه بازگشت آنها به سوى خدا خواهد بود، و منتظر عاقبت خير باشيد. و به تحقيق كه پيغمبر صلى الله عليه و آله شما را به رسم امانت به خدا سپرد، و خدا شما را كه امانت پيغمبريد، قبول فرمود و شما را به رسم امانت سپرد به دوستان مؤمن خود كه در زمينند. پس هر كه امانت خدا را ادا كند (به اين‏كه در حفظ شما كوتاهى نكند، و آنچه شرط امانت‏دارى است به جا آورد)، خدا جزاى راستى و راست‏گويى او را به او عطا فرمايد. و شماييد امانت سپرده شده (كه پيغمبر صلى الله عليه و آله شما را به خدا سپرده، و خدا شما را به مؤمنان سپرده)، و از براى شماست دوستى واجب و فرمان‏بردارى مفروض (كه خدا آن را بر مردم واجب گردانيده). __________________________________________________

(۱). و فتنه، به معنى آزمايش و حيرت و گمراهى و كفر و عذاب و رسوايى است. و به معنى مختلف شدن در رأى‏ها نيزمى‏باشد. (مترجم)

و روح مطهّر رسول خدا صلى الله عليه و آله قبض شد، و حال آن‏كه دين خدا را از براى شما كامل و تمام ساخته، و راه نجات را از براى شما بيان فرموده. پس، از براى هيچ جاهلى، حجّتى را وا نگذاشت. پس، هر كه نداند، يا اظهار نادانى نمايد، يا انكار كند، يا فراموش نمايد، يا تن به فراموشى دهد، حساب او بر خدا است، و خدا از پسِ حاجت‏هاى شما است (يعنى: آنها را بر خواهد آورد) و شما را به خدا مى‏سپارم. و السّلام عليكم، يعنى: سلام مذكور بر شما اهل بيت باد». راوى مى‏گويد كه: از امام محمد باقر عليه السلام سؤال كردم كه: اين تعزيه و پرسه دادن «۱» از جانب كى به اهل بيت آمد؟ فرمود: «از جانب خداى تبارك و تعالى». __________________________________________________

(۱). اصطلاحى محلى (يزدى) به معناى تعزيت و تسليت دادن است.