النجم ٤٦
| کپی متن آیه |
|---|
| مِنْ نُطْفَةٍ إِذَا تُمْنَى |
ترجمه
| النجم ٤٥ | آیه ٤٦ | النجم ٤٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تُمْنی»: پرانده و جهانده می‌گردد (نگا: طارق / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَ لَمْ يَکُ نُطْفَةً مِنْ مَنِيٍ... (۲)
أَ يَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَنْ... (۰) ثُمَ کَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ... (۰) فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ... (۰) أَ لَيْسَ ذٰلِکَ بِقَادِرٍ عَلَى... (۰)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى «45» مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى «46» وَ أَنَّ عَلَيْهِ النَّشْأَةَ الْأُخْرى «47»
و همواست كه دو زوج نر و ماده را آفريد، از نطفه‌اى، آنگاه كه (در رحم) فروريخته شود. و بر اوست آفرينش ديگر (در قيامت).
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى (46)
مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى: از نطفه مذكر و مونث وقتى كه جدا گردانيده شود از ايشان به جهندگى و ريخته شود در رحم. و آدم عليه السّلام و حوا از اين حكم
جلد 12 - صفحه 357
مستثنى‌اند. آفريده شود اين نطفه در رحم و به صورت انسانيه و حيوانيه رسد، و فايده خلق به طريق زوجيت بقاى توالد و تناسل است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ أَنَّ إِلى رَبِّكَ الْمُنْتَهى (42) وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَ أَبْكى (43) وَ أَنَّهُ هُوَ أَماتَ وَ أَحْيا (44) وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى (45) مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى (46)
وَ أَنَّ عَلَيْهِ النَّشْأَةَ الْأُخْرى (47) وَ أَنَّهُ هُوَ أَغْنى وَ أَقْنى (48) وَ أَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرى (49) وَ أَنَّهُ أَهْلَكَ عاداً الْأُولى (50) وَ ثَمُودَ فَما أَبْقى (51)
وَ قَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا هُمْ أَظْلَمَ وَ أَطْغى (52) وَ الْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوى (53) فَغَشَّاها ما غَشَّى (54) فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكَ تَتَمارى (55) هذا نَذِيرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولى (56)
أَزِفَتِ الْآزِفَةُ (57) لَيْسَ لَها مِنْ دُونِ اللَّهِ كاشِفَةٌ (58) أَ فَمِنْ هذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ (59) وَ تَضْحَكُونَ وَ لا تَبْكُونَ (60) وَ أَنْتُمْ سامِدُونَ (61)
فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَ اعْبُدُوا (62)
ترجمه
و بدرستيكه بسوى پروردگار تو است پايان هر امر
و بدرستيكه او خنداند و گرياند
و بدرستيكه او ميراند و زنده گرداند
و بدرستيكه او آفريد دو صنف حيوان را كه ذكور و اناث است
از نطفه‌اى وقتى كه مقدّر و ريخته ميشود
و بدرستيكه بر او است آفريدن ديگر
و بدرستيكه او توانگر ساخت و سرمايه داد
و بدرستيكه او پروردگار ستاره شعرى است
و بدرستيكه او هلاك نمود قوم عاد نخستين را
و ثمود را پس باقى نگذارد
و قوم نوح را پيشتر همانا آنها بودند ستمكارتر و سركش‌تر
و سرزمين زير و زبر شده را سرنگون ساخت
پس فرا گرفت آنرا آنچه فرا گرفت
پس بكدام نعمت پروردگارت شك ميآورى
اين بيم دهنده‌ايست از بيم دهندگان پيشين
نزديك شد نزديك شونده
نيست مر آنرا جز خدا ظاهر سازنده‌اى
آيا پس از اين سخن تعجّب ميكنيد
و مى‌خنديد و نمى‌گرييد
و شما مشغول بلهو و لعبيد
پس سجده كنيد مر خدايرا و بندگى كنيد او را.
تفسير
خداوند متعال در آيات سابقه چند جمله از صحف موسى و ابراهيم
جلد 5 صفحه 95
عليهما السلام نقل فرموده بود و در اين آيات متعرّض بقيّه مطالب آن دو كتاب آسمانى شده ميفرمايد و آنكه بسوى پروردگار عالم است بازگشت تمام امور از فصل خصومات و جزاى اعمال و غيرها و در روايات ائمه اطهار بانتهاء تكلّم و حسن سكوت وقتى منجرّ بگفتگو در ذات خدا شود تفسير شده و موجبات سرور و حزن بندگانرا خداوند فراهم ميفرمايد پس او ميخنداند و ميگرياند و قمّى ره نقل فرموده كه خدا آسمانرا ميگرياند بباران و زمين را ميخنداند بگل و گياه و خداوند ميميراند بندگانرا در دنيا برسيدن اجل مقدّر و زنده ميكند آنها را در قبر و قيامت براى مجازات اعمالشان و خداوند خلق فرموده انسان و حيوان را دو صنف ذكور و اناث نر و ماده از نطفه و منى مرد و زن وقتى كه از محلّ خود خارج و ريخته شود در رحم زن و قرار گيرد در آن و بعضى تمنى را بتقدير تفسير نموده‌اند و بنابراين شايد مراد تبديل صورت آن از خون و تغيير رنگ آن بسفيدى باشد در مسير خود از اصلاب آباء بأرحام امّهات چنانچه در نقل قمّى ره اشاره بآن شده است و بر خدا است كه خلق ديگرى بفرمايد و مردم را در وقت معيّنى زنده فرمايد و داد مظلوم را از ظالم بستاند چون وسائل ظلم را بظالم داده و وسائل دفاع را بمظلوم نداده و وعده انتقام را باو و پاداش اعمال خوب و بد بندگانرا بآنها داده و بايد بوعده خود وفا كند و او بى‌نياز فرموده است مردم را باداره معاش آنها و زائد بر آن از اموال براى مزيد نعمت و مكنت و در معانى و قمّى ره از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه مراد بى‌نياز نمودن هر انسانى است بمعاش او و خوشنود نمودن او است بكسب بازوى خود و قمّى ره نقل فرموده كه شعرى نام ستاره‌اى است در آسمان كه آخر شب طلوع ميكند و قريش و قومى از عرب او را عبادت مينمودند و بنابراين تخصيص آن بذكر براى اثبات مخلوقيّت است كه با خالقيت منافات دارد و خداوند هلاك فرمود قوم عاد را كه از پيشينيان بودند و پيغمبر آنها هود بود و گفته شده جمعى از آنها در وقت هلاك آن قوم در مكّه بودند و بعدا ظاهر شدند و بعاد اخرى معروف گشتند و نيز هلاك فرمود قوم ثمود را كه پيغمبر آنها حضرت صالح بود و احدى از آنها يا از هر دو قوم را
جلد 5 صفحه 96
خداوند در زمين باقى نگذارد و نيز هلاك فرمود قوم نوح عليه السّلام را كه قبل از آن دو قوم و ستمكارتر بخلق و طاغى و ياغى‌تر با خدا بودند چون آنحضرت را بسيار آزار مينمودند و نميگذاردند كسى نزد او برود و بقدرى او را ميزدند كه توانائى حركت برايش نمى‌ماند و نيز خداوند ساقط فرمود اهل قراء لوط را كه زير و زبر شد وقتى جبرئيل آنرا بآسمان برد و سرنگون بزمين افكند پس احاطه نمود بر آن قراء عذاب الهى بطوريكه بوصف در نيايد و قمّى ره نقل فرموده كه مراد از مؤتفكه بصره است بدليل آنكه امير المؤمنين عليه السّلام آنرا باين اسم خوانده و تكذيب زيادى از آن و اهلش فرموده و نقل فرموده كه تاكنون دو مرتبه زير و زبر شده و دفعه سوم در رجعت خواهد شد و خداوند بعد از ذكر اين قضايا اجمالا كه تفصيل آنها در سور سابقه گذشته است چون اينها الطافى بوده كه نسبت باهل ايمان شده ميفرمايد پس بكدام يك از نعم و الطاف پروردگارت اى بنده حق‌شناس شك مى‌آورى و از آن بتوحيد او پى نميبرى با آنكه همه دلالت بر آن دارد يا در كدام يك از اين ادلّه توحيد خدا مجادله مينمائيد چون اينها همه انتقامات الهيّه بوده كه از ستمكاران بر انبياء و اهل ايمان كشيده شده و موجب عبرت و انذار خلق گشته لذا بعدا ميفرمايد اين پيغمبر منذر هم يكى از آن انبياء و منذرين سابق است همان عذابها كه براى ستمكاران بآنها نازل شد بر اهل شرك و عناد مكّه مترقب است نزديك شد آن حادثه كه بايد نزديك شود يا اكنون نزديك شده نيست جز خدا كسى قادر بر دفع و رفع آن و قمّى ره نقل فرموده كه مراد قيامت است و جمعى از مفسرين هم بآن تفسير نموده‌اند و هيچ نفسى نميتواند از شدائد و اهوال آن جلوگيرى نمايد و برطرف كند آنها را يا ظاهر سازد و برپا كند قيامترا و تأنيث كاشفه يا باعتبار نفس است كه مؤنّث مجازى است يا براى آنكه مصدر است مانند عاقبت و عافيت يعنى نيست براى آن از غير خدا كشفى و نزديكى قيامت باعتبار تحقّق وقوع آنست در آتيه‌اى كه دوام ندارد و بزودى تمام ميشود اينها بيانات مفسرين است ولى بنظر حقير مراد همان انتقامات الهى و عذابهاى دنيوى است كه بآنها واصل شد از قتل و اسارت و ذلّت و غيرها بقرينه آيات سابقه و اينكه اخيرا فرموده آيا از اين
جلد 5 صفحه 97
خبر تعجّب ميكنيد از روى انكار و استهزاء مينمائيد از باب استكبار و گريه نميكنيد از فرط حزن و انزجار و در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد از آنحديث اخبار سابقه است و از آن معلوم ميشود كه اينخبر اخير هم از قبيل همان اخبار و از سنخ همان انذار است و محتمل است مراد از قيامت كه قمّى ره نقل فرموده قيامت صغرى باشد يعنى اجل شما نزديك شده و كسى جز خدا نميتواند از آن جلوگيرى نمايد و شما هنوز مشغول لهو و لعب يا غافل از ذكر خدا و در انكار و استكباريد پس روى نياز بدرگاه كارساز آوريد و سجده كنيد خدا را و بندگى و اطاعت نمائيد او را و دست از پرستش بتها برداريد تا مشمول رحمت الهى شويد و چون امر ظاهر در وجوب است در آخر اين سوره واجب است سجده نمودن چنانچه قبلا بيان شد و اللّه تعالى و اوليائه اعلم بمراده در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه مداومت نمايد بر قرائت سوره النّجم در هر روز يا در هر شب به نيك نامى و محبوبيّت در ميان مردم زندگانى كند و آمرزيده از دنيا رود و الحمد للّه رب العالمين.
جلد 5 صفحه 98
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوجَين‌ِ الذَّكَرَ وَ الأُنثي (45) مِن نُطفَةٍ إِذا تُمني (46) وَ أَنَّ عَلَيه‌ِ النَّشأَةَ الأُخري (47)
و محققا خداوند خلق فرمود جفت نر و ماده از يك نطفه زماني که ريخته ميشود در رحم يا در تخم.
وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوجَين‌ِ در انسان و تمام حيوانات از قدرت كامله خود از يك نطفه در رحم يا در تخم خداوند نر و ماده قرار داده حتي در بسياري از اشجار مثل خرما و توت و غير اينها براي اينكه نسل آنها باقي باشد و دفع شهوات خود كنند و با يكديگر مأنوس شوند.
مِن نُطفَةٍ إِذا تُمني تمني بمعني ريخته شده که علامت مني اينست که جهندگي دارد در جاي ديگر ميفرمايد: درباره انسان أَ لَم يَك‌ُ نُطفَةً مِن مَنِي‌ٍّ قيامت آيه 37، و ديگر از علائم آن خروج بشهوت است و مورث جنابت چه عمدي باشد يا قهري که دو چيز باعث جنابت ميشود يكي خروج مني چه در خواب و چه در بيداري و ديگر دخول عورة و لو بمقدار رأس حشفه در عورت چه در قبل و چه در دبر چه در مرد و چه در زن و چه در انسان و چه در حيوان، و در حكم مني است بلل مشتبه قبل از استبراء و طول مدّة.
يكي از اصول دين تمام مليين عالم مسئله معاد است که نشئه اخري است
جلد 16 - صفحه 342
و لو در خصوصيات آن اختلاف بسياري است و آن نشئه با اينکه نشئه اولي تفاوت زيادي دارد، اينکه نشئه دار فناء است و آن دار بقاء است، در اينکه نشئه توليد و تناسل است آن نشئه ندارد، اينکه نشئه دار عمل است و آن نشئه دار جزاء است، آن نشئه نه روز دارد و نه شب نه خورشيد نه ماه نه كواكب و نه سماوات بخلاف اينکه نشئه و غير اينها از تمايزات و انقلابات و كلمه.
وَ أَنَّ عَلَيه‌ِ النَّشأَةَ الأُخري دلالت دارد بر اينكه بمقتضاي حكمت بر خداوند متعال لازم است آن نشئه، زيرا اگر نباشد دستگاه خلقت عبث و لغو ميشود که ميفرمايد: أَ فَحَسِبتُم أَنَّما خَلَقناكُم عَبَثاً وَ أَنَّكُم إِلَينا لا تُرجَعُون‌َ مؤمنون آيه 117.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 46)- «از نطفه‌ای هنگامی که خارج می‌شود» و در رحم می‌ریزد (مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنی).
چند آیه فوق در حقیقت بیان جامع و توضیح جالبی است برای مسأله انتهای همه امور به ربوبیت و تدبیر پروردگار، زیرا می‌گوید: مرگ و حیات شما به دست اوست، تداوم نسلها از طریق آفرینش زوجین نیز به تدبیر اوست همچنین تمام حوادثی که در طول زندگی انسان رخ می‌دهد از ناحیه اوست، او می‌گریاند یا می‌خنداند، می‌میراند یا زنده می‌کند، و به این ترتیب سر رشته زندگی از آغاز تا انجام، همه به ذات پاکش منتهی می‌گردد.
در حدیثی مفهوم خنده و گریه در این آیه توسعه داده شده و در تفسیر آن چنین می‌گوید: «خداوند آسمان را با باران می‌گریاند، و زمین را با گیاهان می‌خنداند»!
نکات آیه
۱ - پیدایش زن و مرد، از نطفه به اراده خداى یگانه (و أنّه خلق ... الذکر و الأُنثى . من نطفة)
۲ - پیدایش زوجین (نر و ماده)، از آبى اندک (نطفه)، شایان تأمل و درس آموزى (و أنّه خلق الزوجین الذکر و الأُنثى . من نطفة) «نطفه» در اصل به آب اندکى گفته مى شود که ته ظرف باقى مانده باشد (قاموس المحیط).
۳ - پیدایش انسان از آبى اندک (نطفه)، نمودى از قدرت و ربوبیت الهى (و أنّ إلى ربّک المنتهى ... و أنّه خلق ... من نطفة) از ارتباط این آیه با آیه «و أنّ إلى ربّک المنتهى»، مطلب بالا قابل استفاده است.
۴ - نحوه جریان نطفه و فرو افتادن آن [در رحم]، نمودى از تدبیر الهى در تداوم حیات (و أنّه خلق ... من نطفة إذا تمنى)
۵ - مشخص شدن جنسیت (نر و ماده بودن)، پس از استقرار نطفه در رحم (و أنّه خلق الزوجین الذکر و الأُنثى . من نطفة إذا تمنى) وصف «إذا تمنى»، مى تواند بیانگر این معنا باشد که نوع زوجین و جنسیت آنها، پس از جریان نطفه و استقرار در رحم صورت مى گیرد.
۶ - همگونى مرد و زن در اصل خلقت (نطفه) (و أنّه خلق الزوجین الذکر و الأُنثى . من نطفة إذا تمنى)
موضوعات مرتبط
- انسان: تشابه خلقت انسان ها ۶; زوجیت انسان ۲; عنصر خلقت انسان۳; مطالعه خلقت انسان ۲; منشأ خلقت انسان ۱
- جنین: وقت تشخیص جنسیت جنین ۵
- خدا: آثار اراده خدا ۱; خالقیت خدا ۱; نشانه هاى تدبیر خدا ۴; نشانه هاى ربوبیت خدا ۳; نشانه هاى قدرت خدا ۳
- خلقت: خلقت از نطفه ۱، ۲، ۳
- رحم(زهدان): نطفه در رحم(زهدان) ۴
- زن: خلقت زن ۶
- مرد: خلقت مرد ۶
منابع
