البقرة ٤٤

از الکتاب
کپی متن آیه
أَ تَأْمُرُونَ‌ النَّاسَ‌ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ‌ أَنْفُسَکُمْ‌ وَ أَنْتُمْ‌ تَتْلُونَ‌ الْکِتَابَ‌ أَ فَلاَ تَعْقِلُونَ‌

ترجمه

آیا مردم را به نیکی (و ایمان به پیامبری که صفات او آشکارا در تورات آمده) دعوت می‌کنید، اما خودتان را فراموش می‌نمایید؛ با اینکه شما کتاب (آسمانی) را می‌خوانید! آیا نمی‌اندیشید؟!

ترتیل:
ترجمه:
البقرة ٤٣ آیه ٤٤ البقرة ٤٥
سوره : سوره البقرة
نزول : ٥ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٤
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْبِرِّ»: خیر و خوبی. هر آنچه در آن خوبی باشد (نگا: بقره / . «تَنسَوْنَ»: فراموش می‌کنید. «لا تَعْقِلوُنَ»: نمی‌فهمید (نگا: بقره / ، عنکبوت / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]

شأن نزول:[۲]

از طريق كلبى از ابوصالح او از ابن عباس چنين روايت گرديده كه اين آيه درباره يهوديان اهل مدينه نازل شده كه بخويشان و اقرباى مسلمان خود كه مي‌رسيدند، مى گفتند: در دين خود ثابت و پابرجا باشيد و از آن دست برنداريد ولى خود در دين ثابت نبوده و مردم را به امورى تشويق مي‌نمودند كه خود بدان پاى بند نبوده اند[۳][۴] اگر چه اين آيه درباره مورد بخصوص نازل شده باشد ولى عام بوده و از براى همه عموميت خواهد داشت. و نيز از قول امام على مرتضى عليه‌السلام نقل گرديده كه اين آيه درباره قضات و خطيبان نازل گرديده كه بر خدا و رسول و كتاب او دروغ مى بندند.[۵]

تفسیر

نکات آیه

۱ - عالمان بنى اسرائیل، مردمان رابه کارهاى نیک دعوت مى کردند. (أتأمرون الناس بالبر) چون مخاطبان «أتأمرون» باید غیر از «الناس» باشند، مى توان گفت: مراد از مخاطبان - به قرینه «و أنتم تتلون الکتاب» - عالمان دینى و مقصود از «الناس» توده هاى مردم است.

۲ - عالمان بنى اسرائیل، خود به آنچه مردمان رابه آن فرا مى خواندند، عمل نمى کردند. (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم)

۳ - عالمان بنى اسرائیل، مورد نکوهش و سرزنش خداوند به خاطر عمل نکردن به محتواى دعوتهاى خویش (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم) استفهام در «أتأمرون ...» استفهام انکار توبیخى است.

۴ - عالمان به کتابهاى آسمانى و تلاوت کنندگان آن، داراى مسؤولیت بیشتر در عمل کردن به کردارهاى نیک (دستورات کتابهاى آسمانى) (و تنسون أنفسکم و أنتم تتلون الکتب) روشن است که هر کس دیگران را به نیکیها فرمان دهد و خود بدانها عمل نکند، سزاوار سرزنش است; چه از عالمان باشد یا از غیر آنان، بنابراین جمله حالیه «و أنتم تتلون الکتاب» تأکیدى است در مورد عالمان کتابهاى آسمانى و تلاوت کنندگان آن.

۵ - آمران به معروف و مبلغان دین، باید خود به محتواى دعوتشان عمل کنند. (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم)

۶ - کتابهاى آسمانى بنى اسرائیل، توبیخ کننده مبلغان و ارشادگران بى عمل (أتأمرون الناس ... و أنتم تتلون الکتب) چون جمله حالیه «و أنتم تتلون الکتاب» (در حالى که شما کتاب [تورات یا انجیل]را تلاوت مى کنید) به عنوان دلیل نکوهش و مذمت ارشاد کنندگان بى عمل مطرح شده، معلوم مى شود: در کتابهاى آسمانى بنى اسرائیل بر ناروایى چنین کردارى تأکید شده است.

۷ - کسانى که دیگران را به کارهاى نیک دعوت کرده و خود به آن عمل نمى کنند،سزاوار توبیخ و سرزنش هستند. (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم)

۸ - پذیرش اسلام و ایمان به قرآن، از فرمانهاى تورات و انجیل به پیروان خویش (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم و أنتم تتلون الکتب) جمله «و تُنسون أنفسکم» را مى توان به قرینه آیات پیشین - که سخن از دعوت به ایمان بود - در ارتباط با ایمان به قرآن دانست. بر این اساس آیه اشاره به این معنا دارد که: شما عالمان اهل کتاب مردم را به نیکیها دعوت مى کنید; ولى وظیفه خویش را که ایمان به قرآن است، فراموش مى کنید; سپس با جمله «و أنتم تتلون الکتب» بیان مى دارد که: آنان از این وظیفه مطلع بودند; یعنى، در کتابهاى آسمانى، این حقیقت وجود داشت.

۹ - عالمانى که مردم را به نیکیها فرا مى خوانند و خود به آنها عمل نمى کنند، مردمى فاقد فهم و درک هستند. (أتأمرون الناس بالبر ... أفلا تعقلون)

۱۰ - باور به معارف الهى و حقایق دینى، نشانه فهم و درک صحیح است. (أفلا تعقلون)

روایات و احادیث

۱۱ - امام صادق (ع) فرموده اند: «من لم ینسلخ عن هواجسه و لم یتخلص من آفات نفسه و شهواتها و لم یدخل فى کنف اللّه و أمان عصمته لایصلح له الأمر بالمعروف و النهى عن المنکر ... قال تعالى «أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم» ...;[۶] کسى که از خاطرات نفسانى جدا نشود و از آفتهاى نفس و شهوتهاى آن خلاص نگردد و در کنف رحمت، امان و حفظ خدا داخل نشود، سزاوار نیست امر به معروف و نهى از منکر کند ... خداى تعالى فرموده است: آیا شما مردم را به خ--وبى امر مى کنید و خود را فرموش مى کنید؟ ... ».

موضوعات مرتبط

  • آمران به معروف: مسؤولیت آمران به معروف ۵، ۷
  • ادراک: فاقدان ادراک ۹; نشانه هاى ادراک صحیح ۱۰
  • امر به معروف: شرایط امر به معروف ۱۱
  • انجیل: انجیل و قرآن ۸; تعالیم انجیل ۸
  • ایمان: آثار ایمان به دین ۱۰; ایمان به اسلام ۸; ایمان به قرآن ۸; متعلق ایمان ۸
  • بنى اسرائیل: تبلیغ علماى بنى اسرائیل ۱، ۲، ۳; سرزنش علماى بنى اسرائیل ۳; عمل علماى بنى اسرائیل ۲، ۳; کتب آسمانى بنى اسرائیل ۶
  • تورات: تعالیم تورات ۸; تورات و قرآن ۸
  • علما: سرزنش علماى بى عمل ۷; علماى بى عمل ۲، ۳، ۹; مسؤولیت علما ۴
  • قرآن: قرآن در انجیل ۸; قرآن در تورات ۸
  • کتب آسمانى: تعالیم کتب آسمانى ۴، ۶; تلاوت کتب آسمانى ۴; عمل به کتب آسمانى ۴
  • مبلغان: سرزنش مبلغان بى عمل ۶; مسؤولیت مبلغان ۵، ۷
  • نهى از منکر: شرایط نهى از منکر ۱۱
  • نیکى: دعوت به نیکى ۱

منابع

  1. طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌۱، ص ۱۱۱.
  2. محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱..
  3. واحدى و ثعلبى از مفسرين عامه نقل نمودند و نيز صاحب كشف الاسرار بدون ذكر راويان نقل نموده است.
  4. صاحب روض الجنان يا روح الجنان از مفسرين خاصه اين مورد را در ميان آورده ولى به عنوان شأن و نزول ذكر ننموده است.
  5. تفسير على بن ابراهيم و تفسير البرهان از خاصه.
  6. مصباح الشریعة، ص ۱۸، باب ۷; نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۵، ح ۱۷۱.