الأنفال ٦٥

از الکتاب
کپی متن آیه
يَا أَيُّهَا النَّبِيُ‌ حَرِّضِ‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ عَلَى‌ الْقِتَالِ‌ إِنْ‌ يَکُنْ‌ مِنْکُمْ‌ عِشْرُونَ‌ صَابِرُونَ‌ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ‌ وَ إِنْ‌ يَکُنْ‌ مِنْکُمْ‌ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا بِأَنَّهُمْ‌ قَوْمٌ‌ لاَ يَفْقَهُونَ‌

ترجمه

ای پیامبر! مؤمنان را به جنگ (با دشمن) تشویق کن! هرگاه بیست نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر غلبه می‌کنند؛ و اگر صد نفر باشند، بر هزار نفر از کسانی که کافر شدند، پیروز می‌گردند؛ چرا که آنها گروهی هستند که نمی‌فهمند!

ترتیل:
ترجمه:
الأنفال ٦٤ آیه ٦٥ الأنفال ٦٦
سوره : سوره الأنفال
نزول : ٢ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢٨
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«حَرِّضْ»: برانگیز. تشویق و تحریک کن. «بِأَنَّهُمْ»: به سبب این که ایشان.


نزول

ابن عباس گوید: هنگامى که واجب گردید که هر یک نفر مسلمان در جنگ باید در مقابل ده نفر ایستادگى نماید این امر بر مسلمین گران آمد و بر آنان دشوار بود سپس خداوند حکم مزبور را برداشت و دستور فرمود که هر یک نفر مسلم در مقابل دو نفر در جنگ مقابله نماید و این آیه نازل گردید.[۱]

تفسیر


نکات آیه

۱- اهل ایمان موظف به پیکار با کفرپیشگان (یأیها النبى حرض المؤمنین على القتال) از «من الذین کفروا» در ذیل آیه بدست مى آید که مراد از «القتال» پیکار با کافران است.

۲- تشویق و تحریک اهل ایمان براى پیکار با کافران، وظیفه اى الهى بر عهده پیامبر(ص) (یأیها النبى حرض المؤمنین على القتال)

۳- یک گروه بیست نفرى اهل ایمان باید بر یک گروه دویست نفرى اهل کفر و لشکر صد نفرى مؤمنان باید بر لشکر هزار نفرى اهل کفر پیروز شود. (إن یکن منکم عشرون صبرون یغلبوا مائتین و إن یکن منکم مائة یغلبوا ألفا) جمله هاى «یغلبوا مائتین» و «یغلبوا ألفا» خبرى هستند. ولى مراد از آن به دلیل «الئن خفف اللّه عنکم» در آیه بعد معنایى دستورى است. زیرا تخفیف در محدوده تکالیف و دستورات مطرح است. بنابراین «یغلبوا ... » یعنى باید مقاومت کنید و پیروز شوید.

۴- اهل ایمان موظف به پایدارى در برابر لشکریان کفر تا پیروزى بر آنان ; حتى در صورت ده برابر بودن نیروى انسانى کافران (حرض المؤمنین على القتال إن یکن منکم عشرون صبرون یغلبوا مائتین) تغییر نکردن نسبت در دو فراز یاد شده، یعنى بیست در مقابل دویست و صد در مقابل هزار، بیانگر این است که ضرورت مقاومت مخصوص بیست و دویست نفر نیست، بلکه تحقق نسبت (یک بر ده) ملاک حکم است.

۵- پیروزى بیست مؤمن مقاوم بر دویست دشمن و صد مؤمن مقاوم بر هزار دشمن نویدى تضمین شده از جانب خداوند (إن یکن منکم عشرون صبرون یغلبوا مائتین و إن یکن منکم مائة یغلبوا ألفا) بیان دستور به پایدارى و پیروزى بر دشمن در قالب جمله خبرى مى تواند نومیدى به تحقق آن دستور در خارج باشد. بنابراین جمله «یغلبوا»، یعنى باید پیروز شوید که خواهید شد.

۶- مؤمنان صدر اسلام در برهه اى از عصر پیامبر(ص) داراى استعداد و توان پیروز شدن بر لشکرى تا ده برابر نفرات ایشان (إن یکن ... یغلبوا ألفا) چون در آیه بعد تخفیف در حکم جهاد و مقاومت را به تحقق ضعف تعلیل کرده است، معلوم مى شود خداوند با توجه به توان و استعداد اهل ایمان بر آنان واجب کرده بود که در مقابل لشکرى تا ده برابر خود مقاومت کنند.

۷- ضرورت پایدارى در مقابل دشمنى با نیرویى ده برابر، مشروط به این است که رزمجویان اهل ایمان کمتر از بیست نفر نباشند. (إن یکن منکم عشرون صبرون یغلبوا مائتین) رساندن معناى مقصود، یعنى لزوم مقاومت یک بر ده، با جمله اى کوتاهتر از آنچه آمده ممکن بود. بنابراین تطویل آن با ذکر دو مثال حاوى نکاتى است ; از جمله این احتمال که نسبت یاد شده و حکم مترتب بر آن در صورتى است که نفرات اهل ایمان بیست نفر و یا بیشتر باشند و اگر کمتر باشند این حکم جارى نیست.

۸- صبر و مقاومت در صحنه کارزار از عوامل مهم پیروزى مؤمنان بر کافران (إن یکن منکم عشرون صبرون)

۹- جوامع کفرپیشه، جوامعى به دور از درک حقایق دین و معارف الهى (بأنهم قوم لایفقهون) با توجه به اینکه ایمان و کفر تعیین کننده توانایى و ناتوانى دانسته شده، معلوم مى شود مفعول حذف شده از «لایفقهون» همان حقایق و معارف است که اهل ایمان بدان باور دارند.

۱۰- درک معارف الهى (توحید، معاد و ... ) و ایمان به آنها، عاملى اساسى در ایجاد توان فوق العاده در رزمندگان مؤمن (بأنهم قوم لایفقهون)

۱۱- کافران بر اثر فقدان درک معارف الهى و ایمان نداشتن به حقایق دینى، مردمى ناتوان در پیکار با اهل ایمان (بأنهم قوم لایفقهون)

روایات و احادیث

۱۲- عن أبى عبداللّه(ع): ... ان اللّه عز و جل فرض على المؤمنین فى أول الأمر ان یقاتل الرجل منهم عشرة من المشرکین لیس له أن یولى وجهه عنهم ... .[۲] از امام صادق(ع) روایت شده است: همانا خداى عز و جل در اول امر بر مؤمنان واجب کرده بود که یک نفر از آنان در مقابل ده نفر از مشرکان بجنگد و حق

موضوعات مرتبط

  • اسلام: تاریخ صدر اسلام ۶
  • اعداد: عدد بیست ۳، ۵، ۷ ; عدد دویست ۳، ۵ ; عدد ده ۴، ۶، ۷ ; عدد صد ۳، ۵ ; عدد هزار اعداد ۳، ۵
  • انگیزش: عوامل انگیزش ۲
  • ایمان: آثار ایمان ۱۰ ; ایمان به توحید ۱۰ ; ایمان به دین ۱۰ ; ایمان به معاد ۱۰
  • پیروزى: بشارت به پیروزى ۵ ; پیروزى بر قدرت برتر ۳، ۴، ۵، ۶ ; عوامل پیروزى ۸
  • توحید: آثار توحید ۱۰
  • جامعه: فهم جامعه کافر ۹ ; ویژگى جامعه کافر ۹
  • جهاد: احکام جهاد ۳ ; استقامت در جهاد ۴، ۷، ۸ ; تشویق به جهاد ۲ ; جهاد با دشمنان ۷ ; جهاد با کافران ۱، ۲، ۳، ۴ ; شرایط جهاد ۷ ; صبر در جهاد ۸
  • خدا: بشارت خدا ۵
  • دشمنان: پیروزى بر دشمنان ۵
  • دین: آثار عدم فهم دین ۱۱ ; آثار فهم دین ۱۰
  • صبر: اهمیت صبر ۵، ۸
  • قدرت نظامى: عوامل تقویت قدرت نظامى ۱۰
  • کافران: پیروزى بر کافران ۳، ۴، ۸ ; عوامل عجز کافران ۱۱ ; کافران و فهم دین ۹
  • کفر: آثار کفر به دین ۱۱
  • مؤمنان: پیروزى مؤمنان ۳، ۵ ; تشویق مؤمنان ۲ ; جنگ بامؤمنان ۱۱ ; قدرت مؤمنان صدر اسلام ۶ ; مسؤولیت مؤمنان ۱، ۳، ۴ ; مؤمنان مقاوم ۵
  • مجاهدان: عوامل تقویت مجاهدان ۱۰
  • محمد(ص): مسؤولیت محمد(ص) ۲
  • معاد: آثار فهم معاد ۱۰ نداشت به آنان پشت کند ... .

منابع

  1. مسند اسحق بن راهویه.
  2. کافى، ج ۵، ص ۶۹، ح ۱ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۱۶۷- ، ح ۱۵۳.