الأحزاب ٣٠
| کپی متن آیه |
|---|
| يَا نِسَاءَ النَّبِيِ مَنْ يَأْتِ مِنْکُنَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ وَ کَانَ ذٰلِکَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً |
ترجمه
| الأحزاب ٢٩ | آیه ٣٠ | الأحزاب ٣١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَاحِشَةٍ مُّبَیِّنَةٍ»: گناه آشکارا. «ضِعْفَیْنِ»: دو برابر. دو چندان.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
ذٰلِکَ هُدَى اللَّهِ يَهْدِي بِهِ... (۱) لَوْ أَرَادَ اللَّهُ أَنْ يَتَّخِذَ... (۰) وَ لَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْکَ وَ إِلَى... (۱) قُلْ إِنْ کَانَ لِلرَّحْمٰنِ وَلَدٌ... (۱)
تفسیر
- آيات ۲۸ - ۳۵، سوره احزاب
- بيان آيات مربوط به همسران رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم )
- مخير كرد پيامبر اكرم (ص ) همسران خود را بين دو امر
- تنها ملاك سعادت و كرامت ((تقوى )) است و هيچ حسب و نسب از آن جمله همسرى پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم ) - ملاك نيست
- اشاره بر مضاعف بودن پاداش و كيفر، زنان پيامبر(ص ) در برابرعمل خوب و بد خود
- دستوراتى چند به همسران پيامبر اكرم (ص )
- ((اهل البيت )) و مخاطب آيه ((يريد الله ليذهب عنكم الرجساهل البيت و يطهركم تطهيرا)) چه كسانى هستند؟
- اثبات اينكه مراد از ((اهل البيت )) و مخاطب آيه تطهير، خمسه طيبه (پيغمبر، على ، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام ) هستند
- آيه تطهير بدنبال آيات مربوط به زنان پيامبرنازل شده است
- مفاد آيه تطهير عصمت اهل بيت (ع ) به اراده تكوينى خداوند است
- اشاره به فرق بين اسلام و ايمان و اشاره به اينكه در شريعت اسلام از نظر حرمت وكرامت بين زن و مرد فرق نيست
- بحث روايتى
- رواياتى در ذيل آيات مربوط به همسران پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم )
- نام و مشخصات همسران و كنيزان رسول الله (ص )
- اغصار اهل بيت (ع ) در پنج تن بنقل از ام سلمه
- روايات متعدد درباره نزول آيه تطهير درباره پنج تن (عليهم السلام ) كه در زير كساىپيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم ) جمع شده بودند
- رواياتى درباره اينكه رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ) مدتى را هر صبح بهدر خانه على (عليه السلام ) مى آمد و ايشان رااهل البيت خطاب مى كرد و آيه تطهير را تلاوت مى فرمود
- چند روايت متضمن اينكه مقصود از اهل بيت رسول الله (صلى الله و آله و سلم ) همسران آنحضرت نيستند
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً «30»
اى همسران پيامبر! هر كس از شما كار زشت (و گناهى) آشكار مرتكب شود، عذابش دو چندان خواهد بود و اين (كار) براى خدا آسان است.
نکته ها
آياتى كه با زنان پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سخن مى‌گويد، از طريق مقام رسالت است نه آن كه مستقيماً به خود آنان خطاب و وحى شود، بر خلاف حضرت مريم كه به خودش خطاب مى‌شد. «يا مَرْيَمُ» «1»*
«1». آل‌عمران، 42- 43.
جلد 7 - صفحه 355
گناهان دو دسته‌اند: كبيره و صغيره. سرچشمه‌ى اين تقسيم آيه مباركه‌ى «إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ» «1» است، يعنى اگر شما از گناهان بزرگ دورى كنيد ما سيّئات و گناهان كوچك شما را مى‌بخشيم. ليكن در مواردى گناه صغيره حكم گناه كبيره پيدا مى‌كند، نظير گناه در زمان خاص مانند ماه رمضان كه جرم و مجازات آن بيشتر است. يا گناه در مكان خاص، تكرار گناه و اصرار بر آن، گناه همراه با شادى، گناهِ آشكارا و گناهِ افراد برجسته و الگو نظير همسران پيامبر. به هر حال مسايل جنبى مى‌تواند در گناه و كيفر آن اثر بگذارد.
در روايات آمده است كه گناه بزرگان، حساب ديگرى دارد، حتّى اگر از انبيا يك «ترك اولى» سر زند تنبيه مى‌شوند؛ در حديثى معروف آمده است: «يغفر للجاهل سبعون ذنبا قبل أن يغفر للعالم ذنب واحد» «2» هفتاد گناه جاهل بخشيده مى‌شود، قبل از آن كه يك گناه عالم بخشيده شود.
پیام ها
1- در كيفر و پاداش، حَسَب و نسب اثرى ندارد و هر متخلّفى بايد مجازات شود.
يا نِساءَ النَّبِيِ ...
2- همسرى پيامبر، مستلزم عصمت نيست. «مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ» (آرى در خانه پيامبر بودن انسان را بيمه نمى‌كند، اين مكتب است كه انسان را بيمه مى‌كند.)
3- حساب خلاف‌هاى علنى، از گناهان پنهان جداست. «مُبَيِّنَةٍ»
4- عمل زشت به خودى خود، كيفر به دنبال دارد. «يُضاعَفْ» و نفرمود: «نضاعف» 5- شدّت و ضعف كيفر و پاداش بر اساس آثار فردى و اجتماعى عمل است.
نِساءَ النَّبِيِ ... ضِعْفَيْنِ
6- كسانى كه چهره‌ى دينى و اجتماعى دارند و كارشان براى ديگران سرمشق است، اگر گناه كنند، كيفرشان بيش از ديگران است. نِساءَ النَّبِيِ ... ضِعْفَيْنِ
«1». نساء، 31.
«2». كافى، ج 1، ص 47.
جلد 7 - صفحه 356
7- خانواده و بستگان مسئولان نظام اسلامى بايد بدانند كه اگر مرتكب خلافى شدند، نه تنها آزاد نمى‌شوند، بلكه چند برابر ديگران مجازات مى‌بينند. يا نِساءَ النَّبِيِ ... الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ
8- اگر كيفر بستگان متخلّفِ يك مسئول چند برابر است، كيفر خود مسئولِ متخلّف چه ميزان است؟ نِساءَ النَّبِيِ ... الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ (قرآن در مورد كيفر تخلّف خود پيامبر مى‌فرمايد: لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاوِيلِ ... لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِينَ «1» اگر سخن ناروايى را به ما نسبت دهد، رگ‌هاى گردن او را قطع مى‌كنيم.
9- كيفر متخلّفان بر خداوند آسان است. «عَلَى اللَّهِ يَسِيراً»
«1». حاقّه، 44- 46.
جلد 7 - صفحه 357
جزء «22»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30)
بعد از آن بر سبيل تهديد و وعيد، خطاب به ازواج پيغمبر فرمايد:
يا نِساءَ النَّبِيِ: اى زنان پيغمبر خدا، مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَ: هر كه بيايد از شما، بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ: به صفتى زشت و ناپسنديده آشكارا، يا گناه كبيره آشكارا در قبح كه آن مخالفت خدا و رسول است، يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ: مضاعف شود براى او عذاب، ضِعْفَيْنِ: دو برابر زنان ديگر، زيرا وقوع گناه از ايشان قبيح‌تر و شنيع‌تر است، وَ كانَ ذلِكَ: و هست اين تضعيف عذاب، عَلَى اللَّهِ يَسِيراً: بر خداى تعالى آسان و اينكه ايشان ازواج پيغمبرند مانع او سبحانه نخواهد شد در تضعيف عذاب ايشان. ابو عبيده گفته: ضعفان آنست كه دو برابر مثل ايشان، پس يك
جلد 10 - صفحه 436
معصيت سه تا باشد و عذاب آن هم سه خواهد بود.
تنبيه: از آيه شريفه استنباط شود كه هر قدر مكانت و منزلت شخص زيادتر باشد، مخالفت و معصيت او عظيمتر و عقوبت او شديدتر است، و لذا چون زنان حضرت مزيت فضل دارند بر زنان ديگر به جهت مزيت مرتبه و مقام حضرت رسالت و نزول وحى در خانه ايشان، پس عقوبت معصيت آنها بيشتر خواهد بود از ديگران؛ بدين جهت خطاى عالم، عظيم، و عذابش اليم است؛ همچنين سادات به سبب انتساب آنها به حضرت رسالت و شرافت ايشان، گناه آنها دو برابر و عقوبتشان زيادتر است، بنابراين چون امت آن حضرت اشرف و افضل تمام امم باشند، البته بايد به تمام جهات حفظ شئونات حضرت نبوى را نموده و پاس احترام خود را نگهدارند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَمِيلاً «28» وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً «29» يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30) وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَرِيماً (31)
ترجمه
اى پيغمبر بگو بزنانت اگر هستيد كه ميخواهيد زندگانى دنيا و پيرايه آنرا پس بيائيد بهره دهم شما را و رهاتان كنم رها كردنى خوب
و اگر هستيد كه ميخواهيد خدا و پيغمبرش و سراى بازپسين را پس همانا خدا آماده كرده براى نيكوكاران از شما پاداشى بزرگ
اى زنان پيغمبر كسيكه انجام دهد از شما
جلد 4 صفحه 318
كار زشت آشكارى را افزوده ميشود برايش عذاب دو چندان و باشد اين بر خدا آسان
و آنكه اطاعت كند از شما خدا و پيغمبرش را و بكند كار شايسته ميدهيم باو مزدش را دو بار و آماده كرده‌ايم برايش روزى نيكوئى.
تفسير
خلاصه مستفاد از روايات متعدّده وارده در شأن نزول اين آيات آن استكه بعد از غزوه خيبر كه غنائم بسيارى از آن نصيب مسلمانان شد و حظّ وافرى به پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم رسيد زنان آنحضرت كه آنروز نه نفر نامبرده‌اند عايشه و حفصه و ام حبيبه و سوده و صفّيه و ام سلمه و زينب و ميمونه و جويريه توقعات زائد از مقدار لازم در مخارجشان از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم پيدا كردند و بعضى از آنها گفتند پيغمبر تصوّر ميكند كه اگر ما را رها كند همسرى از اقوام ما براى ما پيدا نميشود و زينب يا حفصه جسارت زيادترى هم نمودند و خداوند گفتار آنها را براى پيغمبر خود نپسنديد و بيست و نه روز حضرت از آنها كناره گيرى كرد و در اين مدت باو وحى نرسيد تا اين آيات نازل شد كه دلالت بر تخيير آنها دارد و اوّل ام سلمه اختيار نمود بودن با پيغمبر را و بعد از او سايرين هم اختيار كردند و اگر اختيار مينمودند جدائى را جدا ميشدند بهمان اختيار يا طلاق ميداد پيغمبر آنها را و مفاد آيات آنستكه اى پيغمبر بگو بزنانت اگر ميخواهيد وسعت و عيش و نوش و آرايش و پيرايش و زيور و زينت اين جهان و زندگانى موقت محدود آنرا بيائيد من شما را بهره‌مند نمايم بمال دنيا و رها كنم شما را بخوبى و خوشى و اگر ميخواهيد خوشنودى خدا و جوار پر افتخار پيغمبرش را و طالب سراى جاويد و نعمتهاى بى‌منتهاى آخرتيد خداوند براى خوبان شما اجر بزرگى آماده فرموده كه دنيا و ما فيها در برابر آن كوچك و حقير و ناچيز است اى زنان پيغمبر كسيكه از شما مرتكب كار زشت و گناه آشكارى شود مانند زينب يا حفصه كه جسارت به پيغمبر خدا نمود يا عايشه كه خروج بر امام زمانش كرد خداوند دو چندان زنان معمولى او را عذاب خواهد فرمود چون گناه از او قبيح‌تر و حجّت بر او تمام‌تر است و اينكه خدا زن پيغمبرش را دو برابر عذاب كند براى خدا آسان است چون باحترام پيغمبر اين عذاب را فرموده و كسيكه ادامه دهد در اطاعت و تحصيل رضايت و خوشنودى خدا و پيغمبرش و
جلد 4 صفحه 319
با كمال عفّت و پاكدامنى و پاكى از خيانت و گناه با او گذران نمايد مانند امّ سلمه رحمة اللّه عليها خداوند اجر او را هم دو چندان معمولى فرمايد و چون مقامش رفيع تر و احترامش بيشتر است و خوشنودى خدا و پيغمبر او را فراهم نموده اجرش بيشتر است چنانچه عذابش بيشتر بود و علاوه بر آن آماده فرمايد براى او در بهشت روزى خوب و مرغوب مطلوبيكه كمى و ناگوارى و تمامى نداشته باشد و يضعّف بتشديد عين و بنون و نصب عذاب و من تأت و تقنت هر دو بتاء و يعمل بياء نيز قرائت شده است
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يا نِساءَ النَّبِيِّ مَن يَأت‌ِ مِنكُن‌َّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَف لَهَا العَذاب‌ُ ضِعفَين‌ِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَي اللّه‌ِ يَسِيراً (30)
اي زنهاي پيغمبر (ص) كسي که از شما بيايد بعمل زشت قبيح واضح روشن مضاعف ميشود از براي او عذاب دو برابر و هست اينکه ضعف عذاب بر خداوند تبارك و تعالي سهل و آسان.
معاصي الهيه بعضي فقط منكرات شرعيه است که آنها را منكر ميگويند مقابل معروف و بعضي علاوه بر حرمت شرعي قبح عقلي هم دارد اينکه را فحشاء ميگويند که در آيه شريفه إِن‌َّ اللّه‌َ يَأمُرُ بِالعَدل‌ِ وَ الإِحسان‌ِ وَ إِيتاءِ ذِي القُربي وَ يَنهي عَن‌ِ الفَحشاءِ وَ المُنكَرِ وَ البَغي‌ِ.
(نحل آيه 90) و مراد از بغي ظلم است و در اخبار از حضرت صادق (ع) مسندا فرمود:
«الفاحشة الخروج بالسيف»
و در حديث ديگر فرمود
«قتال امير المؤمنين»
و اينکه مصداق اتم است و آيه عموم دارد و اينکه حكم اختصاص بآنها ندارد بلكه هر كس که حجت بر او تمام‌تر است عقوبتش سخت‌تر است و شديدتر چنانچه از حضرت زين العابدين است فرمود
«انا نري لمحسننا ضعفين من الاجر و لمسيئنا ضعفين من العذاب»
و همچنين عالم با جاهل که در خبر است
«يغفر للجاهل سبعين ذنبا حتي يغفر للعالم ذنبا واحدا»
«و ان اشد النّاس حسرة
جلد 14 - صفحه 498
يوم القيمة العالم التارك لعلمه»
و هكذا نسبت به ساير طبقات.
يا نِساءَ النَّبِيِّ مَن يَأت‌ِ مِنكُن‌َّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَف لَهَا العَذاب‌ُ ضِعفَين‌ِ چون حجة بر شما تمام‌تر است يكي آنكه حشر با پيغمبر و نزول وحي در بيوت شما و بزرگي و فراواني نعمت بر شما.
وَ كانَ ذلِكَ عَلَي اللّه‌ِ يَسِيراً نگوئيد ما زنهاي پيغمبر هستيم بايد درجات ما عاليتر باشد و ما ام المؤمنين هستيم مگر زن نوح و زن لوط زنهاي پيغمبر نبودند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 30)- سپس در این آیه به بیان موقعیت زنان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در برابر کارهای نیک و بد، و همچنین مقام ممتاز و مسؤولیت سنگین آنها، با عباراتی روشن پرداخته، می‌گوید: «ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود عذاب او دو چندان خواهد بود، و این برای خدا آسان است» (یا نِساءَ النَّبِیِّ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ یُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَیْنِ وَ کانَ ذلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسِیراً).
شما در خانه وحی و مرکز نبوت زندگی می‌کنید، دیگران به شما نگاه می‌کنند و اعمالتان سر مشقی است برای آنها، بنا بر این گناهتان در پیشگاه خدا عظیمتر است
ج3، ص607
چرا که هم ثواب و هم عذاب بر طبق معرفت و میزان آگاهی، و همچنین تأثیر آن در محیط داده می‌شود.
آغاز جزء 22 قرآن مجید
ادامه سوره احزاب
نکات آیه
۱ - در صورتى که همسران پیامبر، آشکارا کار زشتى انجام دهند، کیفرشان دوچندان خواهد بود. (ینساء النبىّ من یأت منکنّ بفحشة مبیّنة یضعف لها العذاب ضعفین)
۲ - همسران پیامبر، به دلیل انتساب شان به پیامبر(ص)، از موقعیت ویژه اى برخوردارند. و إن کنتنّ تردن اللّه و رسوله ... فإنّ اللّه أعدّ للمحسنت منکنّ أجرًا عظیمًا ... من یأت منکنّ بفحشة مبیّنة یضعف لها العذاب ضعفین
۳ - موقعیت افراد، در برخوردارى شان از پاداش و کیفر الهى، نقش دارد. و إن کنتنّ تردن اللّه... فإنّ اللّه أعدّ... أجرًا عظیمًا... من یأت منکنّ بفحشة... یضعف لها العذاب
۴ - تظاهر به کارهاى ناشایست، موجب تشدید عذاب مى شود. (من یأت منکنّ بفحشة مبیّنة یضعف لها العذاب ضعفین)
۵ - انتساب به پیامبر(ص)، نه تنها موجب تخفیف کیفر گناهکار نمى شود، بلکه باعث تشدید آن هم مى گردد. (من یأت منکنّ بفحشة مبیّنة یضعف لها العذاب ضعفین و کان ذلک على اللّه یسیرًا) احتمال دارد ذکر «و کان ذلک على اللّه یسیراً» براى دفع یک توهّم باشد. آن توهّم این است: «موقعیت همسران پیامبر، به دلیل انتساب شان به آن حضرت، مانع از چنین عذابى مى شود». خداوند براى دفع این توهم پاسخ داده است که «چنین نیست و آن عذاب براى خداوند سهل و آسان است».
۶ - تشدید و دو چندان کردن کیفر گناه، بر خداوند، کارى آسان است. (من یأت منکنّ بفحشة مبیّنة یضعف لها العذاب ضعفین و کان ذلک على اللّه یسیرًا)
روایات و احادیث
۷ - «عن أبى جعفر(ع) قال: أجرها مرّتین و العذاب ضعفین کلّ هذا فى الأخرة حیث یکون الأجر یکون العذاب...;[۱] از امام باقر(ع) روایت شده که فرمود: پاداش دو برابر براى زنان پیغمبر، و عذاب دو برابر، هر دو در آخرت است. عذاب، در همان جا است که پاداش هست».
موضوعات مرتبط
- پاداش: پاداش مضاعف ۷; موجبات ازدیاد پاداش ۳
- خدا: آسانى افعال خدا ۶
- عمل: کیفر تظاهر به عمل ناپسند ۴
- کیفر: آسانى تشدید کیفر ۶; عوامل تشدید کیفر ۳، ۴، ۵; کیفر مضاعف ۱، ۷
- محمد(ص): آثار انتساب به محمد(ص) ۵; پاداش همسران محمد(ص) ۷; کیفر همسران محمد(ص) ۱، ۷; گناه همسران محمد(ص) ۱; موقعیت همسران محمد(ص) ۲
- موقعیت اجتماعى: نقش موقعیت اجتماعى ۳
- نظام جزایى :۳
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۲، ص ۱۹۳; نورالثقلین، ج ۴، ص ۲۶۸، ح ۷۶.
