الأحزاب ٣١
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْکُنَ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صَالِحاً نُؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقاً کَرِيماً |
ترجمه
| الأحزاب ٣٠ | آیه ٣١ | الأحزاب ٣٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَقْنُتْ»: خشوع و خضوع کند. از ماده (قنوت) که به معنی اطاعت توأم با خضوع و ادب است. «رِزْقاً کَرِیماً»: روزی گرانقدر و ارزشمند. مراد بهشت است که کانون همه موهبتها و نعمتها است.
تفسیر
- آيات ۲۸ - ۳۵، سوره احزاب
- بيان آيات مربوط به همسران رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم )
- مخير كرد پيامبر اكرم (ص ) همسران خود را بين دو امر
- تنها ملاك سعادت و كرامت ((تقوى )) است و هيچ حسب و نسب از آن جمله همسرى پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم ) - ملاك نيست
- اشاره بر مضاعف بودن پاداش و كيفر، زنان پيامبر(ص ) در برابرعمل خوب و بد خود
- دستوراتى چند به همسران پيامبر اكرم (ص )
- ((اهل البيت )) و مخاطب آيه ((يريد الله ليذهب عنكم الرجساهل البيت و يطهركم تطهيرا)) چه كسانى هستند؟
- اثبات اينكه مراد از ((اهل البيت )) و مخاطب آيه تطهير، خمسه طيبه (پيغمبر، على ، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام ) هستند
- آيه تطهير بدنبال آيات مربوط به زنان پيامبرنازل شده است
- مفاد آيه تطهير عصمت اهل بيت (ع ) به اراده تكوينى خداوند است
- اشاره به فرق بين اسلام و ايمان و اشاره به اينكه در شريعت اسلام از نظر حرمت وكرامت بين زن و مرد فرق نيست
- بحث روايتى
- رواياتى در ذيل آيات مربوط به همسران پيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم )
- نام و مشخصات همسران و كنيزان رسول الله (ص )
- اغصار اهل بيت (ع ) در پنج تن بنقل از ام سلمه
- روايات متعدد درباره نزول آيه تطهير درباره پنج تن (عليهم السلام ) كه در زير كساىپيامبر(صلى الله عليه و آله و سلم ) جمع شده بودند
- رواياتى درباره اينكه رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم ) مدتى را هر صبح بهدر خانه على (عليه السلام ) مى آمد و ايشان رااهل البيت خطاب مى كرد و آيه تطهير را تلاوت مى فرمود
- چند روايت متضمن اينكه مقصود از اهل بيت رسول الله (صلى الله و آله و سلم ) همسران آنحضرت نيستند
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَرِيماً «31»
و هر كس از شما نيز كه در برابر خدا و رسولش فروتنى كند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دو بار خواهيم داد و برايش روزى كريمانه و پر ارزشى فراهم كرده‌ايم.
نکته ها
«قنوت» به معناى اطاعت همراه با خضوع و ادب و كرنش است.
شخصى به امام سجّاد عليه السلام عرض كرد: «انكم اهل بيت مغفور لكم»- شما اهل بيت پيامبر، بخشيده شده‌ايد. امام عليه السلام خشمگين شد و فرمود: «در مورد ما همان آياتى جريان دارد كه درباره‌ى زنان پيامبر جارى است؛ اگر ما گناه كنيم، مجازاتمان دو برابر و اگر نيكوكار باشيم پاداشمان دو برابر است، آن گاه حضرت اين آيه و آيه‌ى قبل را تلاوت فرمود». «1»
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: ضربت على عليه السلام (و از پاى در آوردن عمروبن عبدودّ) در روز نبرد خندق، از عبادت جنّ و انس برتر است. «ضربة على يوم الخندق افضل من عبادة الثقلين» «2»
پیام ها
1- تشويق و تهديد در كنار هم مؤثّر است. «مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ- وَ مَنْ يَقْنُتْ»
2- اطاعتى ارزش دارد كه بر اساس معرفت و عشق، و همراه با فروتنى باشد.
يَقْنُتْ ... لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ
3- هم بايد دستورهاى خدا را اطاعت كنيم و هم دستورهاى رسول خدا را.
يَقْنُتْ ... لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ
4- انجام يك عمل صالح كافى نيست، استمرار آن لازم است. «تَعْمَلْ صالِحاً»
«1». تفسير كنزالدّقائق.
«2». الغدير، ج 7، ص 206.
جلد 7 - صفحه 358
5- همسر پيامبر بودن كافى نيست، عمل لازم است. «تَعْمَلْ صالِحاً»
6- كوچكى يا بزرگى عمل مهم نيست، صالح بودن آن شرط است. «صالِحاً» نكره آمده است.
7- خداوند براى تشويق ما بندگان، پاداش را به خود نسبت مى‌دهد. «نُؤْتِها- أَعْتَدْنا»
8- اجر و پاداش بر اساس موقعيّت و آثار فردى و اجتماعى عمل، متفاوت مى‌شود. «نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَرِيماً (31)
وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَ: و هر كه مداومت كند بر طاعت، از شما كه ازواج پيغمبر هستيد، لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ: مر خدا و رسول او را، وَ تَعْمَلْ صالِحاً: و بجا آورد كار شايسته و پسنديده، نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ: عطا فرمائيم مزد او را دو مرتبه، يعنى دو مثل ثواب غير او. يكى براى طاعت الهى و ديگر براى رضايت رسول سبحانى.
وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَرِيماً: و مهيا نمائيم براى او روزى با كرامت كه باقى و دائم است.
در مجمع، ابو حمزه ثمالى از زيد بن على عليه السّلام فرمود: انّى لارجو للمحسن منّا اجرين و اخاف على المسى‌ء منّا آن يضاعف له العذاب ضعفين كما وعد ازواج النّبىّ صلّى اللّه عليه و آله: بدرستى كه من اميد دارم از ما (سادات) دو اجر، و مى‌ترسم بر گناهكار از ما اينكه دو برابر شود عذاب چنانچه وعده داده
جلد 10 - صفحه 437
شده به زنان پيغمبر «1».
و نيز مروى است كه شخصى خدمت حضرت سجاد عليه السّلام عرض كرد:
بدرستى كه شما اهل بيتى هستيد آمرزيده شده، حضرت غضب نمود فرمود: ما سزاوارتريم از اينكه جارى شود در حق ما آنچه جارى ساخته خداى تعالى در زنان پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله «2».
بيان: چون ائمه هدى معصوم از گناهان باشند، بنابراين كلام شخص ناظر به ذريه رسول يعنى سادات باشد، و فرمايش حضرت هم متوجه به سادات براى فهماندن عظمت مخالفت؛ چنانچه آخر حديث حضرت فرمود، انّا نرى لمحسننا ضعفين من الاجر و لمسيئنا ضعفين من العذاب. ثمّ قرء الايتين، يعنى ما مى‌بينيم براى نيكوكار ما را دو برابر از اجر، و براى گناهكار ما دو برابر از عذاب، پس قرائت فرمود دو آيه را «3».
نكته: از آيه «مرّتين» معلوم شود كه مراد به «ضعفين» دو مثل باشد و ضعف، مثل واحد است؛ نه آنكه ضعف دو مثل باشد چنانكه بعضى گفته‌اند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَمِيلاً «28» وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً «29» يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30) وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَرِيماً (31)
ترجمه
اى پيغمبر بگو بزنانت اگر هستيد كه ميخواهيد زندگانى دنيا و پيرايه آنرا پس بيائيد بهره دهم شما را و رهاتان كنم رها كردنى خوب
و اگر هستيد كه ميخواهيد خدا و پيغمبرش و سراى بازپسين را پس همانا خدا آماده كرده براى نيكوكاران از شما پاداشى بزرگ
اى زنان پيغمبر كسيكه انجام دهد از شما
جلد 4 صفحه 318
كار زشت آشكارى را افزوده ميشود برايش عذاب دو چندان و باشد اين بر خدا آسان
و آنكه اطاعت كند از شما خدا و پيغمبرش را و بكند كار شايسته ميدهيم باو مزدش را دو بار و آماده كرده‌ايم برايش روزى نيكوئى.
تفسير
خلاصه مستفاد از روايات متعدّده وارده در شأن نزول اين آيات آن استكه بعد از غزوه خيبر كه غنائم بسيارى از آن نصيب مسلمانان شد و حظّ وافرى به پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم رسيد زنان آنحضرت كه آنروز نه نفر نامبرده‌اند عايشه و حفصه و ام حبيبه و سوده و صفّيه و ام سلمه و زينب و ميمونه و جويريه توقعات زائد از مقدار لازم در مخارجشان از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم پيدا كردند و بعضى از آنها گفتند پيغمبر تصوّر ميكند كه اگر ما را رها كند همسرى از اقوام ما براى ما پيدا نميشود و زينب يا حفصه جسارت زيادترى هم نمودند و خداوند گفتار آنها را براى پيغمبر خود نپسنديد و بيست و نه روز حضرت از آنها كناره گيرى كرد و در اين مدت باو وحى نرسيد تا اين آيات نازل شد كه دلالت بر تخيير آنها دارد و اوّل ام سلمه اختيار نمود بودن با پيغمبر را و بعد از او سايرين هم اختيار كردند و اگر اختيار مينمودند جدائى را جدا ميشدند بهمان اختيار يا طلاق ميداد پيغمبر آنها را و مفاد آيات آنستكه اى پيغمبر بگو بزنانت اگر ميخواهيد وسعت و عيش و نوش و آرايش و پيرايش و زيور و زينت اين جهان و زندگانى موقت محدود آنرا بيائيد من شما را بهره‌مند نمايم بمال دنيا و رها كنم شما را بخوبى و خوشى و اگر ميخواهيد خوشنودى خدا و جوار پر افتخار پيغمبرش را و طالب سراى جاويد و نعمتهاى بى‌منتهاى آخرتيد خداوند براى خوبان شما اجر بزرگى آماده فرموده كه دنيا و ما فيها در برابر آن كوچك و حقير و ناچيز است اى زنان پيغمبر كسيكه از شما مرتكب كار زشت و گناه آشكارى شود مانند زينب يا حفصه كه جسارت به پيغمبر خدا نمود يا عايشه كه خروج بر امام زمانش كرد خداوند دو چندان زنان معمولى او را عذاب خواهد فرمود چون گناه از او قبيح‌تر و حجّت بر او تمام‌تر است و اينكه خدا زن پيغمبرش را دو برابر عذاب كند براى خدا آسان است چون باحترام پيغمبر اين عذاب را فرموده و كسيكه ادامه دهد در اطاعت و تحصيل رضايت و خوشنودى خدا و پيغمبرش و
جلد 4 صفحه 319
با كمال عفّت و پاكدامنى و پاكى از خيانت و گناه با او گذران نمايد مانند امّ سلمه رحمة اللّه عليها خداوند اجر او را هم دو چندان معمولى فرمايد و چون مقامش رفيع تر و احترامش بيشتر است و خوشنودى خدا و پيغمبر او را فراهم نموده اجرش بيشتر است چنانچه عذابش بيشتر بود و علاوه بر آن آماده فرمايد براى او در بهشت روزى خوب و مرغوب مطلوبيكه كمى و ناگوارى و تمامى نداشته باشد و يضعّف بتشديد عين و بنون و نصب عذاب و من تأت و تقنت هر دو بتاء و يعمل بياء نيز قرائت شده است
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ مَن يَقنُت مِنكُن‌َّ لِلّه‌ِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعمَل صالِحاً نُؤتِها أَجرَها مَرَّتَين‌ِ وَ أَعتَدنا لَها رِزقاً كَرِيماً (31)
و كسي که اطاعت كند از شما و مواظب وظائف خود باشد و مداومت بر اعمال صالحه که معناي قنوت است اجر او را ميدهيم دو برابر و براي او مهيا كرده‌ايم روزي بسيار با شرافت و احترام را.
وَ مَن يَقنُت قنوت در نماز در ركعت دويم مشتمل بر ذكر و دعاء است و در اينجا مداومت بر طاعت است و در آيات شريفه بسيار داريم باين معني در حق مريم ميفرمايد:
وَ كانَت مِن‌َ القانِتِين‌َ و ميفرمايد يا مَريَم‌ُ اقنُتِي لِرَبِّك‌ِ و ميفرمايد أَمَّن هُوَ قانِت‌ٌ آناءَ اللَّيل‌ِ و غير اينها و ميآيد در چند آيه بعد.
مِنكُن‌َّ لِلّه‌ِ وَ رَسُولِهِ که مداومت بر اطاعت خدا و رسول داشته باشيد.
وَ تَعمَل صالِحاً افعالش تمام صالح باشد مثل ام السلمه.
نُؤتِها أَجرَها مَرَّتَين‌ِ يكي براي خدمت به پيغمبر و صديقه و اهل بيت و ديگر براي خوبي خود.
وَ أَعتَدنا لَها رِزقاً كَرِيماً تمام روزي دارند لكن رزق كريم با عزت و احترام بدون زحمت و مرارت در بهشت است.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 31)- اما در نقطه مقابل نیز «و هر کس از شما در برابر خدا و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله خضوع و اطاعت کند و عمل صالحی به جا آورد پاداش او را دو چندان خواهیم داد، و روزی پرارزشی را برای او فراهم ساخته‌ایم» (وَ مَنْ یَقْنُتْ مِنْکُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَیْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً کَرِیماً).
نکات آیه
۱ - خداوند، به همسران پیامبر، در صورت اطاعت خاضعانه آنان از خدا و پیامبر(ص) و انجام عمل صالح، وعده پاداش دوچندان داده است. (و من یقنت منکنّ للّه و رسوله و تعمل صلحًا نؤتها أجرها مرّتین) «قنوت» (مصدر «یقنت») به معناى «اطاعت خاضعانه» است (مفردات راغب).
۲ - مهیّا شدن روزى کریمانه از جانب خداوند براى همسران پیامبر در صورت اطاعت خاضعانه آنان از خدا و پیامبر(ص) و انجام دادن عمل صالح است. (و من یقنت منکنّ للّه و رسوله و تعمل صلحًا ... و أعتدنا لها رزقًا کریمًا)
۳ - پیامبر(ص)، داراى شأن و منزلتى والا در پیشگاه خداوند (و من یقنت منکنّ للّه و رسوله) ذکر «رسوله» در کنار «اللّه» با این که سخن از ناسازگارى همسران پیامبر با او در زمینه مسایل دنیوى بود و باید تنها از پیامبر(ص) و تبعیت از آن حضرت سخن گفته مى شد، مى تواند براى بیان این منظور باشد که اطاعت از پیامبر(ص) از اطاعت خداوند، جدا نیست و این حکایت از شأن و عظمت آن بزرگوار مى کند.
۴ - موقعیت افراد در برخوردارى شان از پاداش مضاعف خداوند در مقابل عمل صالح شان نقش دارد. (و من یقنت منکنّ للّه و رسوله و تعمل صلحًا نؤتها أجرها مرّتین)
۵ - امتیاز همسران پیامبر، به اطاعت خاضعانه از خدا و پیامبر(ص) و انجام دادن عمل صالح است. (و من یقنت منکنّ للّه و رسوله و تعمل صلحًا نؤتها أجرها مرّتین)
۶ - برخوردارى همسران پیامبر از پاداش مضاعف الهى، منوط به تداوم اطاعت و انجام دادن عمل صالح از سوى آنها است. (و من یقنت منکنّ ... و تعمل صلحًا نؤتها أجرها مرّتین) فعل مضارع «یقنت» و «تعمل» استمرار را مى رساند.
۷ - اعطاى پاداش مضاعف به همسران پیامبر در قبال عمل صالح شان، نمودى از رحمت خداوند است. (و من یقنت منکنّ ... نؤتها ... و أعتدنا لها رزقًا کریمًا) این که خداوند، به هنگام هشدار به همسران پیامبر در آیه پیش، براى عذاب، عذاب کننده اى را نیاورده و تنها فرمود: «بر خداوند، چنین امرى آسان است» و در این آیه، با فعل هاى «نؤتها» و «أعتدنا» دخالت مستقیم خود را بیان کرده، مى توان نکته بالا را به دست آورد لازم به ذکر است که التفات از غیبت (یضاعف لها العذاب و کان ذلک على اللّه یسیراً) به خطاب («نؤتها» و «أعتدنا») مى تواند مؤید نکته یاد شده باشد.
موضوعات مرتبط
- اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۱، ۲، ۵; آثار اطاعت از محمد(ص) ۱، ۲، ۵; آثار تداوم اطاعت ۶
- پاداش: پاداش مضاعف ۴، ۶، ۷; موجبات ازدیاد پاداش ۱، ۴، ۶
- خدا: پاداشهاى خدا ۴، ۶; نشانه هاى رحمت خدا ۷; وعده هاى خدا ۱
- روزى: روزى کریمانه ۲
- عمل صالح: آثار تداوم عمل صالح ۶; آثار عمل صالح ۱، ۲، ۵; پاداش عمل صالح ۴، ۷
- محمد(ص): انقیاد همسران محمد(ص) ۱، ۲، ۵، ۶; برترى همسران محمد(ص) ۵; پاداش همسران محمد(ص) ۱، ۶، ۷; روزى همسران محمد(ص) ۲; عمل صالح همسران محمد(ص) ۱، ۲، ۵، ۶، ۷; مقامات محمد(ص) ۳
- موقعیت اجتماعى: نقش موقعیت اجتماعى ۴
- نظام جزایى :۴
منابع
