يونس ٦٢
| کپی متن آیه |
|---|
| أَلاَ إِنَ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لاَ هُمْ يَحْزَنُونَ |
ترجمه
| يونس ٦١ | آیه ٦٢ | يونس ٦٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَوْلِیَآء»: جمع ولی، دوستان. «أَوْلِیَآء اللهِ»: افراد مؤمن و متّقی (نگا: انفال / ، یونس / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۵۷ - ۷۰ سوره يونس
- مراد از این که فرمود: قرآن، موعظه و شفاء و رحمت برای مؤمنان است
- مراد از فضل و رحمت خدا، در آيه: «قُل بِفَضلِ اللّهِ وَ بِرَحمَتِهِ ...»
- وجه اين كه از دادن روزى، به «انزال روزى» تعبیر شده
- بيان اين كه هر حكمى، بايد به اذن خدا باشد
- سلطنت و احاطه تامّ خداوند متعال، بر اعمال بشر
- معناى «ولايت» و مراد از این که: «خدا، ولیّ مؤمنان است»
- معنای آیه: «لَا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لَا هُم يَحزَنُون»
- تسلى دادن به پيامبر «ص»: از سخنان جاهلانه مشركان، رنجیده نشو، زيرا «عزّت»، از آنِ خداست
- استدلال محال بودن فرزند داشتن خداى تعالى
- بحث روايتى: (چند روایت ذیل آیات گذشته)
- رواياتى درباره معناى ولايت خدا و وصف اولياء اللّه
- چند روايت درباره «رؤيا» و اقسام آن
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ «62»
آگاه باشيد كه قطعاً بر اولياى خدا، نه ترسى است ونه اندوهگين مى‌شوند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (62)
بعد از موعظه امت، در مقام بشارت اولياء و دوستان خود مى‌فرمايد:
أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ: آگاه باشيد بتحقيق دوستان خدا كسانى كه مطيع امر الهى و متبع فرمان سبحانيند. لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ: ترسى نيست بر ايشان روز قيامت از عقاب و عذاب. وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ: و اندوهگين نشوند به نقص ثواب و
«1» مجمع ج 3 ص 119.
ج5، ص 351
خوف عقاب.
تنبيه- مفسرين اختلاف نموده در «اولياء اللّه» به وجوهى:
1- در جوامع «1»- سعيد بن جبير گويد: از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله پرسيدند اولياى خدا كيستند؟ فرمود: «قوم يذكّرون اللّه برؤيتهم» يعنى جماعتى كه چون مردمان ايشان را ببينند خداى را ياد كنند و ديدار آنها مردمان را لطف باشد در ذكر حق تعالى.
2- صافى «2»: عياشى از حضرت باقر عليه السّلام روايت نموده كه در كتاب حضرت على بن الحسين عليهما السلام يافتيم: آگاه باشيد بتحقيق اولياى خدا خوفى نيست بر ايشان و محزون نشوند، زيرا ادا نمودند واجبات الهى را، و اخذ كردند سنت رسول سبحانى را، و پرهيز نمودند از محرمات خدا، و تارك شدند در لذايذ عاجله دنياى دنيه، و راغب شدند به نعم آجله آخرت باقيه، و كسب كردند طيبات رزق را بدون تفاخر و تكاثر، پس انفاق كنند حقوق واجبه الهى را. اين جماعتند كسانى كه مبارك گرداند خدا در آنچه كسب كردند و ثواب برند بر خيراتى كه مقدم داشتند براى آخرت خود.
3- مراد شيعيان حضرت حجة عصر عجل اللّه فرجه باشند، چنانچه در اكمال الدين صدوق «3» (قدس سره) عن الصّادق عليه السّلام طوبى لشيعة قائمنا المنتظرين لظهوره فى غيبته، و المطيعين له فى ظهوره، اولئك اولياء اللّه الّذين لا خوف عليهم و لا هم يحزنون.
از حضرت صادق عليه السّلام فرمود: خوشا به حال شيعه قائم ما، آنانكه منتظرند ظهور موفور السرور آن سرور را در غيبت آن حضرت، و مطيع اويند در ظهور او، آن جماعت اولياى خدايند كه خوف و حزنى بر ايشان نيست.
4- در كافى: «4» عن ابى عبد اللّه عليه السّلام قال: قال رسول اللّه صلّى اللّه
«1» مجمع ج 3 ص 120.
«2» تفسير صافى يك جلدى ص 248 ذيل آيه شريفه.
«3» كمال الدين ج 2 ص 357 باب 33 حديث 54.
«4» ج 2 ص 237 باب ايمان و كفر حديث 25
ج5، ص 352
عليه و آله: من عرف اللّه و عظّمه منع فاه من الكلام و بطنه من الطّعام و عنا نفسه بالصّيام و القيام قالوا بابائنا و امّهاتنا رسول اللّه هؤلاء اولياء اللّه قال: انّ اولياء اللّه سكتوا فكانوا سكوتهم ذكرا و نظروا فكان نظرهم عبرة و نطقوا فكان نطقهم حكمة و مشوا فكان مشيهم بين النّاس بركة لو لا آجال الّتى قد كتبت عليهم لم تقرّ ارواحهم فى اجسادهم خوفا من العذاب و شوقا الى الثّواب.
از حضرت صادق عليه السّلام از حضرت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله اوصاف اولياء خدا را بيان فرموده كه: هر كس معرفت الهى را دارا و عظمت سبحانى را دانست، منع كند دهان خود را از فضول كلام، و شكم خود را از فضول طعام، و به زحمت اندازد نفس خود را به صيام و قيام. عرضه داشتند: پدر و مادر ما فداى شما اينها اولياء خدايند؟ حضرت تأكيد فرمايد كه: اولياى خدا سكوتشان ذكر است، يعنى نزد سكوت، قلوب مشغول ذكر الهى باشد، و نظر كنند به نظر عبرت و اعتبار، و نطق نمايند به صواب و صلاح دنيا و آخرت، و مشى نمايند ميان مردم به خير و بركت. اگر آجال مكتوبه بر ايشان نبود، قرار نداشت ارواح آنها در اجساد ايشان به سبب خوف از عقاب و شوق به ثواب، اين اشاره است به تساوى خوف و رجاى ايشان.
5- مراد كسانيند كه دوستى نمايند براى خدا. در تفسير ابو الفتوح رازى (قدس سره) فرمود: «1» پيغمبر محترم صلّى اللّه عليه و آله: خداى را بندگانى هستند كه نه پيغمبرانند نه شهيدان، و شهيدان را بر درجات آنها غبطه باشد روز قيامت. عرضه داشتند: يا رسول اللّه، كيستند و عمل آنها چيست، بفرما تا ما ايشان را دوست داريم. فرمود: قومى هستند كه با هم دوستى كنند براى خدا بدون رحم و خويشى و نه وصله مالى، و اللّه صورتشان منوّر، و بر منابر نور، و ايشان را خوف و حزنى نباشد.
6- مراد اولياء اللّه كسانيند كه آيه شريفه بعد وصف فرمايد.
«1» ج 5 ص 325.
ج5، ص 353
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (62) الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ (63) لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ لا تَبْدِيلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (64) وَ لا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعاً هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (65)
ترجمه
آگاه باشيد كه دوستان خدا نه بيمى باشد بر ايشان و نه آنان اندوهناك شوند
آنانكه گرويدند و بودند كه پرهيز مى‌كردند
مر ايشانرا است بشارت در زندگانى دنيا و در آخرت نيست تبديلى مر سخنان خدا را اين است آن كاميابى بزرگ
و نبايد اندوهگين كند تو را گفتار آنان همانا عزّت مر خدا را است تمامى او است شنواى دانا.
تفسير
دوستان خدا كه اهل ايمان و پرهيزكارى هستند البتّه در دنيا و آخرت محفوظ بحفظ الهى ميباشند و چون بياد خدا شادند در بوستان محبّت او مانند سرو ثابت و از غم آزادند راضى برضاى خدا و فارغ از ما سوى پس نبايد كسى بر حال و مئال ايشان خائف باشد بلكه بايد افعال و احوال آنان سر مشق و مورد غبطه سايرين گردد و محتمل است مراد آخرت باشد و آيه دوم ظاهرا بيان اولياء اللّه است و احتياج بتفسير ندارد ولى در جوامع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه پرسيدند از اولياء اللّه فرمود ايشان كسانى هستند كه بياد ميآورند خدا را بديدار خودشان يعنى بسيما و هيئت خودشان مردم را بياد خدا مى‌آورند و در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود كسيكه بشناسد خدا را و تعظيم نمايد او را باز دارد زبان خود را از كلام و شكم خود را از طعام و به تعب اندازد نفس خود را بصيام و قيام عرض كردند پدران و مادران ما بفدايت اى پيغمبر خدا اينان دوستان خدايند فرمود دوستان خدا چون ساكت باشند سكوتشان ذكر است و چون نظر نمايند نظرشان عبرت است و اگر سخن گويند سخنشان حكمت است و چون راه روند رفتنشان ميان مردم بركت است و اگر نبود اجلهائى كه خدا براى آنها نوشته جانشان در بدنهاشان قرار نداشت از خوف عذاب و شوق ثواب و عيّاشى ره از امام باقر عليه السّلام روايت نموده كه يافتيم در كتاب على بن الحسين عليهما السلام آگاه باشيد دوستان خدا نيست بيمى برايشان و نه آنان محزون ميشوند وقتى كه ادا نمايند واجبات خدا را و بجا آورند سنّتهاى پيغمبر او را و از محرّمات الهى اجتناب نمايند و زهد در دنيا و رغبت بثواب خدا داشته باشند و كسب روزى حلال نمايند و طالب افتخار و جمع مال نباشند و حقوق واجبه الهيّه را باهلش برسانند پس آنان كسانى هستند كه خداوند بكسب آنها بركت و
جلد 3 صفحه 31
بعملشان ثواب عطا ميفرمايد و در مجمع اين مضمون را از حضرت سجّاد عليه السّلام مرسلا نقل نموده و در بعضى روايات بشيعيان امير المؤمنين و امام زمان كه منتظر ظهور و مطيع فرمان امامند تفسير شده و نتيجه همه يك معنى است چون لازمه دوستى و و داد اطاعت و انقياد است و كلمه جامعه همان ايمان و پرهيزكارى است كه در كلام الهى ذكر شده است و در آيه سوّم بايشان بشارت داده شده است بنظر حقير چون حذف متعلّق مفيد عموم است در دنيا بكلّيه خيرات و سعادات از عزّت و سلامت و امنيّت و رفاهيت و فتح و ظفر و نصرت و فراغت بال و خوشى احوال چون كسيرا كه تقوى شعار باشد از آفات و اسقام دهر بر كنار باشد و در آخرت بنعيم جنان و حيات جاودان ولى در كافى و فقيه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده و قمّى ره فرموده بشارت در دنيا خواب خوب است كه مؤمن ميبيند و خوشحال ميشود بآن در دنياى خود و در فقيه اضافه فرموده كه امّا در آخرت آن بشارت مؤمن است در وقت مرگ بمغفرت او و كسانيكه جنازه او را برداشته‌اند و قمّى ره بشارت آخرت را بسلام ملائكه در وقت قبض روح و اذن دخول در بهشت تفسير فرموده و در جوامع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه بشارت در دنيا خواب خوب است كه مؤمن براى خود مى‌بيند يا براى او ديده ميشود و در آخرت بهشت است و در كافى از امام باقر عليه السّلام در تفسير اين آيه نقل نموده كه بشارت بقيام قائم و ظهور او و قتل دشمنان ايشان و نجات در آخرت و ورود بر محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و آل اطهار او است در لب حوض كوثر و از امام صادق عليه السّلام روايت شده است كه چون جان بسينه محتضر رسد پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را ميبيند و باو بشارت ميدهد و امير المؤمنين عليه السّلام را ميبيند و باو ميفرمايد من همانم كه دوستم داشتى امروز بدرد تو خوردم و اين در قرآن است كه ميفرمايد الّذين آمنوا و كانوا يتّقون لهم البشرى فى الحيوة الدّنيا و فى الاخرة و باين مضمون روايات ديگرى هم نقل شده است و آنكه چون ملك الموت ببالين يكى از شيعيان حاضر شود او را بشارت ببهشت و امان از دوزخ دهد و درى از منزل او در بهشت برويش باز شود و باو گويد به بين اين جايگاه تو است در بهشت و اين پيغمبر و امير المؤمنين و حسنين عليهم السلام رفقاء تو هستند و اين معناى آيه شريفه است و در اقوال و مواعيد و ارادات الهيّه تغيير و تبديلى نيست و بشارت باهل ايمان و تقوى منجز است و قطعا به انجاز خواهد رسيد و اين فوز عظيم است كه فوق آن متصوّر نيست
جلد 3 صفحه 32
و در آيه آخر خداوند براى تسليت خاطر نبى اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرموده كه از گفتار ناهنجار كفّار آزرده و ملول مشو قوّت و قدرت و عزّت و نصرت تماما در دست خدا است بهر كس خواسته باشد عنايت خواهد فرمود و تو را خواسته و بتو وعده ظفر داده و بالاخره اولياء خود را بر اعداء غالب خواهد فرمود شنوا است اقوال آنها را و دانا است اعمال آنها را و غافل نيست از احوال آنها و بزودى بجزاى خودشان خواهد رساند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
أَلا إِنَّ أَولِياءَ اللّهِ لا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنُون‌َ (62)
آگاه باشيد محققا اولياء خدا هيچگونه خوفي بر آنها نيست و نيستند آنها محزون و غمناك.
كلام در اينکه آيه در سه جمله واقع ميشود: 1- در جمله أَلا إِنَّ أَولِياءَ اللّهِ كيانند اولياء الهي مقابل اعداء اللّه مراد دوستان خدا هستند مثل ملائكه و انبياء و اوصياء و صلحاء و اتقياء که ما تَشاؤُن‌َ إِلّا أَن يَشاءَ اللّه‌ُ و از علائم دوستي اينست که قدمي بر خلاف رضاي خدا برنميدارند و آنچه را که خدا دوست دارد آنها هم دوست دارند و آنچه را دشمن دارد آنها هم دشمن دارند، از خدا راضي خدا هم از آنها راضي، صاحب نفس مطمئنه هستند و قبلا در معاني ولي متذكر شده‌ايم 2- در جمله لا خَوفٌ عَلَيهِم است اشاره به اينكه در واردات دنيوي هر چه هست ميدانند عين صلاح است و راضي بقضاء الهي هستند و ميگويند
الهي رضا بقضائك صبرا علي بلائك لا معبود لي سواك
و در امور آخرت ايمن از عذاب
جلد 9 - صفحه 417
و سخت الهي که معني ايمانست و نفس مطمئنه هم از همين ماده است و اينکه منافات ندارد از حالت خوف که جلوگير از مخالفت باشد که معني عدالت و عصمت است چنانچه مكررا بيان شده.
3- وَ لا هُم يَحزَنُون‌َ غناء و فقر، عزت و ذات، صحت و مرض، حيات و موت نعمت و بلاء تمام نزد آنها مساويست و تمام از يك منشأ صحيح است و موافق حكمت و مصلحت است بلكه فوق اينها خوديتي در خود نمي بينند و بغير خدا حتي بخود توجهي ندارند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 62)- آرامش روح در سایه ایمان! چون در آیات گذشته قسمتهایی از حالات مشرکان و افراد بی‌ایمان مطرح شده بود. از این به بعد شرح حال مؤمنان مخلص و مجاهد و پرهیزکار که درست در نقطه مقابل هستند بیان گردیده، آیه می‌گوید: «آگاه باشید که اولیای خدا نه ترسی بر آنان است و نه غمی دارند» (أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ).
منظور غمهای مادی و ترسهای دنیوی است، و گر نه دوستان خدا وجودشان از خوف او مالامال است، ترس از عدم انجام وظایف و مسؤولیتها، و اندوه بر آنچه از موفقیتها از آنان فوت شده، که این ترس و اندوه جنبه معنوی دارد و مایه تکامل وجود انسان و ترقی اوست به عکس ترس و اندوه‌های مادی که مایه انحطاط و تنزّل است.
اولیاء خدا کسانی هستند، که میان آنان و خدا حائل و فاصله‌ای نیست، حجابها از قلبشان کنار رفته، و در پرتو نور معرفت و ایمان و عمل پاک، خدا را با چشم دل چنان می‌بینند که هیچ گونه شک و تردیدی به دلهایشان راه نمی‌یابد، و به خاطر همین آشنایی با خدا ماسوای خدا در نظرشان کوچک و کم ارزش و ناپایدار و بی‌مقدار است.
نکات آیه
۱ - اولیاى خدا، کسانى هستند که حوادث ناگوار روزگار در دیدگاه آنان، مکروه و ناخوشایند جلوه نمى کند. (ألا إن أولیاء اللّه لا خوف علیهم) «خوف» ; یعنى، انتظار وقوع امر ناخوشایندى را داشتن (مفردات راغب). برداشت فوق بر این اساس است که: چون زندگى در دنیا بىوقوع حوادث ناگوار - خصوصاً براى بندگان مقرب خدا - ممکن نیست، پس نفى خوف از آنان، قهراً به این معناست که حوادث دنیوى در ذائقه آنان، مکروه و ناخوشایند جلوه نمى کند.
۲ - اولیاى خدا، کسانى هستند که هر آنچه حوادث روزگار از کفشان برباید، غمى به دل راه نداده و غبار اندوه بر چهره شان نمى نشیند. (ألا إن أولیاء اللّه ... و لا هم یحزنون)
۳ - دوستى خدا، مایه رفع اندوه و ترس انسان است. (ألا إن أولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون)
۴ - اولیاى خدا، برخوردار از اطمینان، سکون و آرامش نفس (ألا إن أولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون)
روایات و احادیث
۵ - از امام باقر (ع) روایت شده که فرمود: «وجدنا فى کتاب على بن الحسین(ع) «ألا إن أولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» قال: إذا أدوا فرائض اللّه و أخذوا بسنن رسول اللّه(ص)، و تورّعوا عن محارم اللّه و زهدوا فى عاجل زهرة الدنیا و رغبوا فیما عند اللّه و اکتسبوا الطیب من رزق اللّه لا یریدون به التفاخر و التکاثر ثم انفقوا فیما یلزمهم من حقوق واجبة فأولئک الذین بارک اللّه لهم فیما اکتسبوا و یثابون على ما قدموا لأخرتهم ;[۱] در نوشته امام على بن الحسین (ع) یافتیم که به دنبال ذکر این آیه شریفه «ألا إن أولیاء اللّه ... » فرموده است: هر گاه [کسانى] واجبات خدا را انجام مى دهند و به سنّتهاى رسول خدا (ص) عمل کنند و از حرامهاى خدا پرهیز نمایند و به زرق و برق دنیا بى اعتنا باشند و به آنچه نزد خداست روى آورند و روزى حلال و پسندیده خدا را کسب کنند و آن را وسیله تفاخر و تکاثر قرار ندهند ; بلکه در مصارف لازمه و حقوق واجبه خود مصرف نمایند، اینانند که خداوند دستاوردهایشان را با برکت قرار مى دهد براى آنچه پیش فرستاده اند براى آخرتشان، پاداش مى گیرند».
۶ - ابن عباس گوید از رسول خدا(ص) سؤال شد: «یا رسول اللّه من اولیاء اللّه؟ قال: الذین اذا رُؤُوا ذُکِرَ اللّه ;[۲] اولیاء اللّه چه کسانى اند؟ فرمود: کسانى که دیدارشان خدا را به یاد مى آورد».
۷ - از رسول خدا(ص) روایت شده است: «قال اللّه تعالى: حقت محبّتى للمتحابین فىّ و حقت محبّتى للمتزاورین فىّ و حقت محبّتى للمتجالسین فىّ، الذین یعمرون مساجدى بذکرى و یعلمون الناس الخیر و یدعونهم إلى طاعتى أولئک اولیائى الذین أظلمهم فى ظل عرشى و أسکنهم فى جوارى و آمنهم من عذابى و أدخلهم الجنة قبل الناس بخمس مأة عام ... ثم قرء نبى اللّه: «ألا إن اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» ;[۳] خداى تعالى فرمود: محبّت من ثابت و حتمى است براى کسانى که در راه من، با یکدیگر دوستى مى کنند و به دیدن یکدیگر مى روند و با یکدیگر همنشینى دارند. کسانى که مساجد مرا به وسیله ذکر من آباد مى کنند و خوبیها را به مردم مى آموزند و آنان را به طاعت من دعوت مى کنند، اینانند اولیاى من که آنان را در سایه عرش خود جاى مى دهم و در جوار خود ساکن مى سازم و از عذاب خود ایمن مى کنم و پانصد سال قبل از مردم، آنان را وارد بهشت مى نمایم ... سپس پیغمبر (ص) این آیه را تلاوت فرمود: ألا إن أولیاء اللّه ... ».
موضوعات مرتبط
- اندوه: عوامل رفع اندوه ۳
- اولیاء اللّه: اطمینان اولیاء اللّه ۴ ; اولیاء اللّه و اندوه ۵ ; اولیاء اللّه و ترس ۵ ; اولیاء اللّه و سختیخها ۱، ۲ ; شخصیت اولیاء اللّه ۱، ۲ ; فضایل اولیاء اللّه ۴، ۵، ۷ ; مراد از اولیاء اللّه ۶
- ترس: عوامل رفع ترس ۳
- تکلیف: اهمیّت عمل به تکلیف ۵
- خدا: آثار دوستى خدا ۳
- محبوبان خدا: ۷
منابع
