تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۴۷: تفاوت میان نسخه‌ها

وقتى اين سوره بر رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» نازل شد، از جبرئيل پرسيد: اين «'''نحيرة '''» كه خداى عزّوجلّ، مرا بدان مأمور فرموده، چيست؟ گفت: منظور نحيرة نيست، بلكه خداى تعالى مأمورت كرده وقتى مى خواهى احرام نماز ببندى، دستهايت را بلند كنى. هم در تكبيرة الإحرام و هم در هنگام ركوع رفتن و هم در موقع سر از ركوع برداشتن، كه اين نماز ما و نماز فرشتگانى است كه در هفت آسمان هستند، و براى هر چيزى زينتى است، و زينت نماز، دست بلند كردن در هر تكبير است.

و رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» فرمود: دست بلند كردن، يكى از مظاهر استكانت و التماس است كه خداى تعالى «در مذمّت كفار» فرموده: «'''فما استكانوا لربّهم و ما يتضرّعون: براى پروردگار خود، نه استكانت دارند و نه تضرّع و زارى '''».

و نيز، در الدر المنثور است كه: ابن جرير، از ابى جعفر روايت كرده كه در ذيل آيه «'''فصلّ لِربِّكَ '''» گفته است: يعنى نماز بخوان، و در معناى كلمۀ «'''وانحر'''» گفته: يعنى دستها را، در آغاز نماز و هنگام گفتن تكبير افتتاح، بلند كن.

و نيز، در همان كتاب است كه ابن مردويه، از ابن عبّاس روايت كرده كه در تفسير آيۀ «'''فصلّ لربّك و انحر'''» گفته: خداى تعالى، به رسول گراميش وحى فرستاد كه وقتى تكبير اول نماز را مى گويى، دستها را تا برابر نحرت - گودى زير گلويت - بلند كن. اين است معناى نحر.

و در مجمع البيان، در ذيل آيه، از عُمَر بن يزيد روايت كرده كه گفت: من از امام صادق «عليه السلام» شنيدم كه در تفسير آيۀ «'''فصلّ لربّك و انحر'''» مى فرمود: اين نحر، عبارت است از: بلند كردن دستهايت تا برابر صورت.

و در الدرّ المنثور است كه: ابن سعد و ابن عساكر، از طريق كلبى، از ابى صالح، از ابن عبّاس روايت كرده اند كه گفت: بزرگترين فرزند رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» «قاسم»، سپس «زينب»، و آنگاه «عبد الله»، و پس ‍ از او «أمّ كلثوم»، و آنگاه «فاطمه» و در آخر «رقيّه» بود. قاسم از دنيا رفت و اولين كس از فرزندان آن جناب بود كه در مكّه از دنيا رفت، و بعد از او، عبد اللّه از دنيا رفت. و «عاص بن وائل سهمى» گفت: نسل او قطع شد، پس او ابتر و بى عقب است.

و در همان كتاب است كه: زبير بن بكار و ابن عساكر، از جعفر بن محمّد، از پدرش روايت كرده اند كه فرمود: قاسم، پسر رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» در مكّه از دنيا رفت و بعد از دفن جنازه آن جناب، رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلّم» به عاص بن وائل و پسرش عَمرو برخورد. عاص، وقتى رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» را از دور ديد، گفت: الآن زخم زبانى به او مى زنم. همين كه آن جناب نزديك شد، گفت: «چه خوب شد كه اجاقش كور شد». در پاسخ او، اين آيه نازل شد: «'''إنّ شانئك هو الأبتر'''».

و نيز، در همان كتاب است كه ابن ابى حاتم، از سدى روايت كرده كه گفت: قريش را رسم چنين بود كه وقتى فرزند ذكور كسى مى مُرد، مى گفتند: «'''بتر فلان '''». و چون فرزند رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» از دنيا رفت، عاص بن وائل گفت: «'''بتر'''»؛ يعنى فرزند ذكورش مُرد، و اين فرد (رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم»)، از همه بيشتر «بتر» شد. (چون هيچ فرزند ذكور برايش نماند).

مؤلّف: و در بعضى از تواريخ آمده كه: شماتت كننده «وليد بن مغيره» بوده. و در بعضى ديگر آمده كه «ابو جهل» بوده. و در بعضى ديگر آمده كه «عقبة بن ابى معيط» بوده. و در بعضى آمده كه «كعب بن اشرف» بوده؛ ولى معتبر همان است كه مى گفت «عاص بن وائل» بوده است.

این منم كه محمّد را زخم زبان مى زنم، و عاص بن وائل گفت: محمّد، مردى ابتر است. يعنى اولاد ذكورى ندارد. اگر از دنيا برود، نامش از صفحۀ روزگار محو مى شود و خداى تعالى، در پاسخش فرمود: «'''إنّ شانئك هو الأبتر'''» - تا آخر حديث.

و در تفسير قمى، در ذيل آيه: «'''إنّا أعطيناك الكوثر'''» آمده كه: كوثر نهرى است در بهشت، كه خدا آن را به محمّد «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» داده، تا عوض از پسرش ابراهيم باشد.