تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۳۵: تفاوت میان نسخه‌ها

اگر در خلقت انسان و انقسامش به دو قسم نر و ماده و نيز به جهازات و ادواتى كه هر يك از اين دو صنف مجهز به آن هستند و همچنين به خلقت خاص هر يك دقت كنيم ، جاى هيچ ترديد باقى نمى ماند كه غرض صنع و ايجاد، از اين صورتگرى مختلف و از اين غريزه شهوتى كه آن هم مختلف است ، در يك صنف از مقوله فعل و در ديگرى از مقوله انفعال است ، اين است كه دو صنف را با هم جمع كند و بدين وسيله عمل تناسل كه حافظ بقاء نوع انسانى تاكنون بوده انجام پذيرد.

پس يك فرد از انسان نر، كه او را مرد مى خوانيم ، بدين جهت كه مرد خلق شده است براى يك فرد ماده از اين نوع نه براى يك فرد نر ديگر، و يك فرد از انسان ماده كه او را زن مى ناميم براى نر از اين نوع خلق شده نه براى يك فرد ماده ديگر، آنچه مرد را در خلقتش مرد كرده براى زن خلق شده و آنچه كه در زن است و در خلقت او را زن كرده براى مرد است و اين زوجيت طبيعى است ، كه صنع و ايجاد عالم ميان مرد و زن يعنى نر و ماده آدمى بر قرار كرده و اين جنبنده را زوج كرده است .

از سوى ديگر اغراض و نتايجى كه اجتماع و يا دين در نظر دارد اين زوجيت را تحديد كرده و برايش مرزى ساخته به نام نكاح ، كه يك جفت گيرى اجتماعى و اعتبارى است ، به اين معنا كه اجتماع ميان دو فرد - نر و ماده - از انسان كه با هم ازدواج كرده اند، نوعى اختصاص ‍ قائل شده ، كه اين اختصاص مساءله زوجيت طبيعى را تحديد مى كند، يعنى به ديگران اجازه نمى دهد كه در اين ازدواج شركت كنند.

پس فطرت انسانى و خلقت مخصوص به او، او را به سوى ازدواج با زنان هدايت مى كند، نه ازدواج با مردان . و نيز زنان را به سوى ازدواج با مردان هدايت مى كند، نه ازدواج با زنى مثل خود. و نيز فطرت انسانى حكم مى كند كه ازدواج مبنى بر اصل توالد و تناسل است ، نه اشتراك در مطلق زندگى .

است كه مراد از آن عضوى است از زنان كه با ازدواج براى مردان مباح مى شود، و لام در «'''لكم '''» لام ملك است ، آن هم ملك طبيعى ، و نيز كلمه «'''من '''» در جمله «'''من ازواجكم '''» تبعيضى است و مراد از زوجيت ، زوجيت طبيعى است ، هر چند به وجهى كه ممكن است مراد از آن زوجيت اجتماعى و اعتبارى باشد.

و اما اينكه بعضى از مفسرين احتمال داده اند كه مراد از لفظ «'''ما'''» زنان ، و جمله «'''من ازواجكم '''» بيان آن باشد، احتمالى است بعيد.

«'''بل انتم قوم عادون '''» - يعنى بلكه شما مردمى متجاوز و خارج از آن حدى هستيد كه فطرت و خلقت برايتان ترسيم كرده . پس اين جمله در معناى آيه «'''انكم لتاتون الرجال و تقطعون السبيل '''» مى باشد.

پس ، از همه مطالب گذشته روشن شد كه كلام خداى تعالى بر اساس ‍ حجتى برهانى است كه به آن حجت اشاره فرموده است .

يعنى اگر دست بر ندارى ، از كسانى خواهى شد كه تبعيد مى شوند و از قريه نفى بلد مى گردند، همچنان كه اين معنا را در جاى ديگر از قوم لوط نقل فرموده كه گفتند: «'''اخرجوا آل لوط من قريتكم '''»

«'''قَالَ إِنى لِعَمَلِكم مِّنَ الْقَالِينَ'''»:

مراد از «'''عمل '''» ايشان به طورى كه از سياق بر مى آيد همان جمع شدن مردان با يكديگر و ترك زنان است ، و كلمه «'''قالى '''» به معناى مبغض و دشمن است و مقابله تهديد قوم كه گفتند: تو را تبعيد مى كنيم به مثل چنين كلامى كه «'''من دشمن عمل شمايم '''» و اينكه اصلا متعرض جواب از تهديد ايشان نشد، معنا را چنين مى كند كه : من از تبعيد شما هيچ بيم ندارم و ابدا در فكر و انديشه آن نيستم ، بلكه همه غصه من در اين است كه چرا شما چنينيد، و عملتان را دشمن مى دارم و بسيار علاقه مند به نجات شما هستم ، نجات از و بال اين عمل كه خواه ناخواه روزى گريبانتان را مى گيرد و به همين جهت دنبال آن فرمود: «'''رب نجنى و اهلى مما يعملون '''»

«'''رَب نجِّنى وَ أَهْلى مِمَّا يَعْمَلُونَ'''»:

يعنى پروردگارا مرا و اهلم را از اينكه پيش رويم و بيخ گوشم لواط مى كنند و يا از اينكه و بال عملشان و عذابى كه خواه ناخواه به ايشان مى رسد، نجاتم بده .

و اگر در اينجا تنها خودش و اهلش را ذكر كرد، براى اين بود كه كسى از اهالى قريه به وى ايمان نياورده بود، همچنان كه خداى تعالى درباره آنان فرمود: «'''فما وجدنا فيها غير بيت من المسلمين '''»

«'''فَنَجَّيْنَاهُ وَ أَهْلَهُ أَجْمَعِينَ إِلا عَجُوزاً فى الْغَابرِينَ ثمَّ دَمَّرْنَا الاَخَرِينَ'''»:

كلمه «'''غابر'''» - به طورى كه گفته اند - به معناى كسى است كه بعد از رفتن همراهانش در جاى خود بماند، و كلمه «'''تدمير'''» به معناى هلاك كردن است ، و بقيه الفاظ آيه روشن است .

اين مطر و باران همان سجيل است ، كه در سوره حجر در باره اش ‍ فرموده : «'''و امطرنا عليهم حجارة من سجيل '''»

كه تفسيرش گذشت .