۱۶٬۸۸۴
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۷ بخش۴۱: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←بيان حال مجادله كنندگان در آيات خدا و سرانجام سختى كه در جهنم خواهند داشت
| خط ۱۷۶: | خط ۱۷۶: | ||
==بيان حال مجادله كنندگان در آيات خدا و سرانجام سختى كه در جهنم خواهند داشت == | ==بيان حال مجادله كنندگان در آيات خدا و سرانجام سختى كه در جهنم خواهند داشت == | ||
أَ لَمْ تَرَ إِلى الَّذِينَ يجَدِلُونَ فى ءَايَتِ اللَّهِ أَنى يُصرَفُونَ | «'''أَ لَمْ تَرَ إِلى الَّذِينَ يجَدِلُونَ فى ءَايَتِ اللَّهِ أَنى يُصرَفُونَ'''»: | ||
جمله ((الم :تر آيا نمى بينى (( تعجب را مى رساند. و كلمه ((انى (( به معناى ((كيف : چگونه (( است . و معناى آيه اين است كه : آيا تعجب نمى كنى - و يا - آيا تعجب نكردى از امر اين اشخاصى كه در آيات خدا مجادله مى كنند، چگونه از حق به سوى باطل و از هدايت به سوى ضلالت منحرف مى شوند؟ | جمله ((الم :تر آيا نمى بينى (( تعجب را مى رساند. و كلمه ((انى (( به معناى ((كيف : چگونه (( است . و معناى آيه اين است كه : آيا تعجب نمى كنى - و يا - آيا تعجب نكردى از امر اين اشخاصى كه در آيات خدا مجادله مى كنند، چگونه از حق به سوى باطل و از هدايت به سوى ضلالت منحرف مى شوند؟ | ||
و منظور از اينكه در اين آيه باز متعرض حال مجادلين شده ، اين است كه اشاره كند كه اين طايفه از حق و هدايت منحرف شده اند و اينكه سرانجام چه سرنوشتى خواهند داشت . ولى در آيه ((ان الّذين يجادلون فى آيات اللّه بغير سلطان اتيهم ان فى صدورهم الا كبر ما هم ببالغيه (( متعرض حال آنان شده ، از اين جهت كه چه عاملى باعث مى شود در مقابل حق جدال كنند، و آن را عبارت مى داند از كبر، و آنگاه مى فرمايد: به آن كبريايى كه در سر مى پرورانند نمى رسند. پس آيه مورد بحث تكرار آيه مزبور نيست ، بلكه هر يك از آن دو يك جهت را متعرضند. | و منظور از اينكه در اين آيه باز متعرض حال مجادلين شده ، اين است كه اشاره كند كه اين طايفه از حق و هدايت منحرف شده اند و اينكه سرانجام چه سرنوشتى خواهند داشت . ولى در آيه ((ان الّذين يجادلون فى آيات اللّه بغير سلطان اتيهم ان فى صدورهم الا كبر ما هم ببالغيه (( متعرض حال آنان شده ، از اين جهت كه چه عاملى باعث مى شود در مقابل حق جدال كنند، و آن را عبارت مى داند از كبر، و آنگاه مى فرمايد: به آن كبريايى كه در سر مى پرورانند نمى رسند. پس آيه مورد بحث تكرار آيه مزبور نيست ، بلكه هر يك از آن دو يك جهت را متعرضند. | ||
از اين بيان اشكالى كه در كلام بعضى از مفسرين هست روشن مى شود، مفسر نامبرده گفته است : تكرار كردن مساءله مجادله ، بايد محمل صحيحى داشته باشد، و آن اين است كه : بگوييم مجادلين متعدد بوده اند، آن مجادلينى كه آيه قبلى متعرض حالشان بود، غير از آن مجادلين هستند كه در آيه مورد بحث نامبرده شده اند. و يا بگوييم مورد مجادله متعدد بوده ، مثل اينكه مجادله در آيه سابق در مساءله معاد بوده ، و مجادله در آيه مورد بحث در مساءله توحيد بوده است . | از اين بيان اشكالى كه در كلام بعضى از مفسرين هست روشن مى شود، مفسر نامبرده گفته است : تكرار كردن مساءله مجادله ، بايد محمل صحيحى داشته باشد، و آن اين است كه : بگوييم مجادلين متعدد بوده اند، آن مجادلينى كه آيه قبلى متعرض حالشان بود، غير از آن مجادلين هستند كه در آيه مورد بحث نامبرده شده اند. و يا بگوييم مورد مجادله متعدد بوده ، مثل اينكه مجادله در آيه سابق در مساءله معاد بوده ، و مجادله در آيه مورد بحث در مساءله توحيد بوده است . | ||
و خواننده از بيان سابق ، متوجه اشكالى كه بر اين مفسر وارد است مى باشد. علاوه بر اين ، از گفتار او پيداست كه اصلا متوجه غرض اين سوره نبوده است . | و خواننده از بيان سابق ، متوجه اشكالى كه بر اين مفسر وارد است مى باشد. علاوه بر اين ، از گفتار او پيداست كه اصلا متوجه غرض اين سوره نبوده است . | ||
الَّذِينَ كذَّبُوا | |||
«'''الَّذِينَ كذَّبُوا بِالْكتَابِ وَ بِمَا أَرْسلْنَا بِهِ رُسلَنَا فَسوْف يَعْلَمُونَ'''»: | |||
آنچه از سياق آيات بعدى برمى آيد اين است كه مراد از اين مجادلين تنها مجادلين با پيامبر است بنابراين مناسبتر اين مى باشد كه بگوييم : مراد از ((كتاب (( هم قرآن كريم است ، و مراد از جمله ((بما ارسلنا به رسلنا(( كتابها و اديانى است كه ساير انبياء (عليهم السلام ) آورده اند، در نتيجه وثنيت كه قرآن و ساير كتابهاى آسمانى را منكرند در حقيقت مساءله نبوت را منكرند. | آنچه از سياق آيات بعدى برمى آيد اين است كه مراد از اين مجادلين تنها مجادلين با پيامبر است بنابراين مناسبتر اين مى باشد كه بگوييم : مراد از ((كتاب (( هم قرآن كريم است ، و مراد از جمله ((بما ارسلنا به رسلنا(( كتابها و اديانى است كه ساير انبياء (عليهم السلام ) آورده اند، در نتيجه وثنيت كه قرآن و ساير كتابهاى آسمانى را منكرند در حقيقت مساءله نبوت را منكرند. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۳۱ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۳۱ </center> | ||
«'''فسوف يعلمون'''» - اين جمله تفريع است بر مجادله و تكذيب كفار و هم تهديد ايشان است به اينكه به زودى به حقيقت اين مجادله در آيات خدا، و تكذيب كتاب و رسولان الهى پى خواهند برد. | |||
إِذِ | |||
«'''إِذِ الاَغْلَالُ فى أَعْنَاقِهِمْ وَ السلَسِلُ يُسحَبُونَ فى الحَْمِيمِ ثُمَّ فى النَّارِ يُسجَرُونَ'''»: | |||
در مجمع البيان مى گويد: كلمه ((اغلال (( جمع ((غل (( است ، و آن عبارت است از طوقى كه به گردن اشخاص مى اندازند، تا خوارى و ذلت او را بنمايانند. و كلمه ((غل (( در اصل به معناى داخل شدن است . و نيز گفته : كلمه ((سلاسل (( جمع ((سلسله (( و آن عبارت است از حلقه هايى كه از جهت طول پشت سر هم قرار مى گيرد. (كه در فارسى بدان زنجير مى گويند). | در مجمع البيان مى گويد: كلمه ((اغلال (( جمع ((غل (( است ، و آن عبارت است از طوقى كه به گردن اشخاص مى اندازند، تا خوارى و ذلت او را بنمايانند. و كلمه ((غل (( در اصل به معناى داخل شدن است . و نيز گفته : كلمه ((سلاسل (( جمع ((سلسله (( و آن عبارت است از حلقه هايى كه از جهت طول پشت سر هم قرار مى گيرد. (كه در فارسى بدان زنجير مى گويند). | ||
و نيز گفته است : كلمه ((سحب (( به معناى كشاندن چيزى است بر روى زمين ، اين معناى اصلى كلمه است . و نيز گفته است : كلمه ((سجر(( در اصل به معناى افكندن هيزم است در آتشى كه زياد باشد، مانند آتش تنور كه با هيزم افروخته شود. | و نيز گفته است : كلمه ((سحب (( به معناى كشاندن چيزى است بر روى زمين ، اين معناى اصلى كلمه است . و نيز گفته است : كلمه ((سجر(( در اصل به معناى افكندن هيزم است در آتشى كه زياد باشد، مانند آتش تنور كه با هيزم افروخته شود. | ||
كلمه ((اذ(( ظرف است براى جمله ((فسوف يعلمون (( و بعضى گفته اند آوردن اين كلمه با اينكه مخصوص گذشته است براى اين بوده كه تحقق وقوع را برساند هر چند كه جريان در آينده واقع شود و بنابراين جمع بين ((اذ(( و ((سوف (( منافات ندارد. | كلمه ((اذ(( ظرف است براى جمله ((فسوف يعلمون (( و بعضى گفته اند آوردن اين كلمه با اينكه مخصوص گذشته است براى اين بوده كه تحقق وقوع را برساند هر چند كه جريان در آينده واقع شود و بنابراين جمع بين ((اذ(( و ((سوف (( منافات ندارد. | ||
((اذ الاغلال فى اعناقهم (( جمله اى است مركب از مبتدا و خبر، و كلمه ((سلاسل (( عطف است بر اغلال و جمله ((يسحبون فى الحميم (( نيز خبرى است بعد از آن خبر ديگر. و جمله ((ثم فى النار يسجرون (( عطف است بر جمله ((يسحبون ((. و معناى آيه اين است كه : به زودى حقيقت عمل خود را خواهند فهميد، آن وقتى كه غلها و زنجيرها در گردنشان باشد و در آبى سوزان كشيده شوند و سپس در آتش افكنده گردند. و بعضى گفته اند: معناى جمله ((ثم فى النار يسجرون (( اين است كه به زودى در آتش افروخته خواهند شد و آتشگيره آن خواهند گشت ، مؤ يد اين معنا آيه ديگرى است كه در وصف جهنم مى فرمايد: وقودها الناس و الحجارة و نيز مى فرمايد: ((انكم و ما تعبدون من دون اللّه حصب جهنم ((. | ((اذ الاغلال فى اعناقهم (( جمله اى است مركب از مبتدا و خبر، و كلمه ((سلاسل (( عطف است بر اغلال و جمله ((يسحبون فى الحميم (( نيز خبرى است بعد از آن خبر ديگر. و جمله ((ثم فى النار يسجرون (( عطف است بر جمله ((يسحبون ((. و معناى آيه اين است كه : به زودى حقيقت عمل خود را خواهند فهميد، آن وقتى كه غلها و زنجيرها در گردنشان باشد و در آبى سوزان كشيده شوند و سپس در آتش افكنده گردند. و بعضى گفته اند: معناى جمله ((ثم فى النار يسجرون (( اين است كه به زودى در آتش افروخته خواهند شد و آتشگيره آن خواهند گشت ، مؤ يد اين معنا آيه ديگرى است كه در وصف جهنم مى فرمايد: وقودها الناس و الحجارة و نيز مى فرمايد: ((انكم و ما تعبدون من دون اللّه حصب جهنم ((. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۳۲ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۳۲ </center> | ||
ثمَّ قِيلَ لهَُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ تُشرِكُونَ مِن دُونِ اللَّهِ قَالُوا ضلُّوا عَنَّا... | «'''ثمَّ قِيلَ لهَُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ تُشرِكُونَ مِن دُونِ اللَّهِ قَالُوا ضلُّوا عَنَّا...'''»: | ||
يعنى به ايشان گفته مى شود - و در حالى كه بين كشيده شدن روى زمين و سوختن در آتش قرار دارند - پس كجايند آن خدايانى كه مى پرستيدند و شريك خدا مى پنداشتيد تا شما را يارى كنند و از اين عذاب نجات دهند. و يا همان طور كه معتقد بوديد در مقابل عبادتهايى كه براى آنها مى كرديد شفاعتتان كنند. | يعنى به ايشان گفته مى شود - و در حالى كه بين كشيده شدن روى زمين و سوختن در آتش قرار دارند - پس كجايند آن خدايانى كه مى پرستيدند و شريك خدا مى پنداشتيد تا شما را يارى كنند و از اين عذاب نجات دهند. و يا همان طور كه معتقد بوديد در مقابل عبادتهايى كه براى آنها مى كرديد شفاعتتان كنند. | ||
«'''قالوا اضلوا عنا'''» - يعنى مى گويند: آن آلهه از نظر ما غايبند، چون كلمه ((ضل (( به معناى غاب است ، مى گويند: ((ضلت الدابة (( يعنى حيوان ناپديد شده و مكانش معلوم نيست . اين جمله پاسخى است از آن ندايى كه به ايشان مى شود: ((اين ما كنتم تشركون من دون اللّه ((. | |||
«'''بل لم نكن ندعوا من قبل شيئا'''» - اين جمله تتمه جواب آنان و اعراض از جواب اولشان است ، چون متوجه مى شوند كه آن آلهه اى كه در دنيا شركاى خدا مى پنداشتند بجز اسمايى بدون مسمى نبودند. مفاهيمى بودند كه در سراسر عالم با هيچ چيز تطبيق نداشتند، و عبادتهايى كه براى آنها كردند همه بيهوده بود، و لذا منكر عبادت خود مى شوند و مى گويند: اصلا ما بت نمى پرستيديم . در مواردى ديگر به اين معنا اشاره نموده ، مى فرمايد: ((فزيلنا بينهم (( و نيز مى فرمايد: ((لقد تقطع بينكم و ضل عنكم ما كنتم تزعمون ((. | |||
بعضى هم گفته اند: جمله مورد بحث يكى از دروغهاى روز قيامت مشركين را حكايت مى كند، همچنان كه آيه ((و اللّه ربنا ما كنا(( مشركين دروغ ديگرى از آنهاست . | بعضى هم گفته اند: جمله مورد بحث يكى از دروغهاى روز قيامت مشركين را حكايت مى كند، همچنان كه آيه ((و اللّه ربنا ما كنا(( مشركين دروغ ديگرى از آنهاست . | ||
«'''كذلك يضل اللّه الكافرين'''» - يعنى در ساير مواردى كه خدا كافران را گمراه مى كند، به خاطر اينكه كافرند، يعنى حق را مى پوشانند، شبيه به اين مورد است كه باطل را حق مى بينند و به طلبش مى روند و بعدا مى فهمند كه هر چه كرده اند بيهوده بوده ، و سعيشان باطلى بوده در صورت حق ، و سرابى بوده در سيماى حقيقت . | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۳۳ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۷ صفحه ۵۳۳ </center> | ||
و معناى آيه بنا بر وجه دوم كه جمله ((بل لم نكن ندعوا من قبل شيئا(( دروغى باشد از مشركين ، اين مى شود: خداوند مثل اين ضلالت ، كافران را گمراه مى كند، آن وقت برگشت كارشان به اين مى شود كه ناگزير شوند به دروغ گفتن در موقعى كه يقين دارند كه اين دروغ گفتن سودى به حالشان ندارد. | و معناى آيه بنا بر وجه دوم كه جمله ((بل لم نكن ندعوا من قبل شيئا(( دروغى باشد از مشركين ، اين مى شود: خداوند مثل اين ضلالت ، كافران را گمراه مى كند، آن وقت برگشت كارشان به اين مى شود كه ناگزير شوند به دروغ گفتن در موقعى كه يقين دارند كه اين دروغ گفتن سودى به حالشان ندارد. | ||
البته جمله مورد بحث به معانى ديگرى نيز تفسير شده كه نزديك به يكديگرند و با تفسيرى هم كه ما كرديم نزديكترند. | البته جمله مورد بحث به معانى ديگرى نيز تفسير شده كه نزديك به يكديگرند و با تفسيرى هم كه ما كرديم نزديكترند. | ||
