۱۶٬۳۴۰
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۸ بخش۳۵: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←وفاى به عهد نيز همچون ايمان و عمل صالح شرط مغفرت و اجر عظيم الهى است
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
==وفاى به عهد نيز همچون ايمان و عمل صالح شرط مغفرت و اجر عظيم الهى است == | ==وفاى به عهد نيز همچون ايمان و عمل صالح شرط مغفرت و اجر عظيم الهى است == | ||
و نظير اين اشتراط، يعنى شرط ايمان واقعى و عمل صالح ، اشتراط وفاء است ، كه در آيه شريفه ((ان الذين يبايعونك انما يبايعون اللّه يد اللّه فوق ايديهم فمن نكث فانما ينكث على نفسه و من اوفى بما عاهد عليه اللّه فسيوتيه اجرا عظيما(( گذشت . و ابن عباس هم در روايتى كه آن نيز گذشت از آيه ((فعلم ما فى قلوبهم فانزل السكينه عليهم (( اين طور فهميد و گفت : سكينت بر كسى نازل مى شود كه خدا در دل او وفائى سراغ داشته باشد. | و نظير اين اشتراط، يعنى شرط ايمان واقعى و عمل صالح ، اشتراط وفاء است ، كه در آيه شريفه ((ان الذين يبايعونك انما يبايعون اللّه يد اللّه فوق ايديهم فمن نكث فانما ينكث على نفسه و من اوفى بما عاهد عليه اللّه فسيوتيه اجرا عظيما(( گذشت . و ابن عباس هم در روايتى كه آن نيز گذشت از آيه ((فعلم ما فى قلوبهم فانزل السكينه عليهم (( اين طور فهميد و گفت : سكينت بر كسى نازل مى شود كه خدا در دل او وفائى سراغ داشته باشد. | ||
باز نظير آيه مورد بحث در اشتراط، شرايط مذكور در آيه ((وعد اللّه الذين امنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض ... و من كفر بعد ذلك فاولئك هم الفاسقون (( است كه مى فرمايد ((خداى تعالى به كسانى كه ايمان آورده ، و عمل صالح كردند، وعده داده كه ايشان را در زمين جانشين كند... و هر كس بعد از ايمان آوردن كفر بورزد، آنان فاسقانند((. | باز نظير آيه مورد بحث در اشتراط، شرايط مذكور در آيه ((وعد اللّه الذين امنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض ... و من كفر بعد ذلك فاولئك هم الفاسقون (( است كه مى فرمايد ((خداى تعالى به كسانى كه ايمان آورده ، و عمل صالح كردند، وعده داده كه ايشان را در زمين جانشين كند... و هر كس بعد از ايمان آوردن كفر بورزد، آنان فاسقانند((. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۴۵۰ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۴۵۰ </center> | ||
بعضى از مفسرين گفته اند: كلمه ((من (( در آيه شريفه بيانيه است ، نه تبعيضى ، و در نتيجه ((وعده (( در آيه يعنى وعده مغفرت و اجر عظيم ، شامل تمامى افرادى كه با پيامبر بودند، يعنى شامل تمامى صحابه آن جناب ، مى شود، هر چند كه منافق شناخته شده ، يا منافق شناخته نشده و يا فاقد عمل صالح و يا فاسق بوده باشند. | بعضى از مفسرين گفته اند: كلمه ((من (( در آيه شريفه بيانيه است ، نه تبعيضى ، و در نتيجه ((وعده (( در آيه يعنى وعده مغفرت و اجر عظيم ، شامل تمامى افرادى كه با پيامبر بودند، يعنى شامل تمامى صحابه آن جناب ، مى شود، هر چند كه منافق شناخته شده ، يا منافق شناخته نشده و يا فاقد عمل صالح و يا فاسق بوده باشند. | ||
اين حرف صحيح نيست : زيرا به طورى كه ديگران هم گفته اند كلمه ((من (( اگر بيانيه باشد به هيچ وجه داخل بر ضمير نمى شود، و در كلام عرب چنين چيزى سابقه ندارد. و اگر اين مفسرين به آيه ((لو تزيلوا لعذبنا الذين كفروا منهم (( استشهاد كنند كه كلمه ((من (( با اينكه بيانيه است بر ضمير ((هم (( داخل شده ، جواب مى گوييم اين استشهاد وقتى درست است كه ضمير در ((تزيلوا(( تنها به مؤ منين برگردد، و ضمير ((منهم (( به كفار برگردد، و حال آنكه در تفسير آيه گفتيم هر دو ضمير به مجموع مؤ منين و كفار مكه برمى گردد، و در نتيجه كلمه ((من (( در آنجا نيز تبعيضى است ، نه بيانيه ، پس استشهاد درست نيست . | |||
اين حرف صحيح نيست : زيرا به طورى كه ديگران هم گفته اند كلمه ((من (( اگر بيانيه باشد به هيچ وجه داخل بر ضمير نمى شود، و در كلام عرب چنين چيزى سابقه ندارد. و اگر اين مفسرين به آيه ((لو تزيلوا لعذبنا الذين كفروا منهم (( استشهاد كنند كه كلمه ((من (( با اينكه بيانيه است بر ضمير ((هم (( داخل شده ، | |||
جواب مى گوييم اين استشهاد وقتى درست است كه ضمير در ((تزيلوا(( تنها به مؤ منين برگردد، و ضمير ((منهم (( به كفار برگردد، و حال آنكه در تفسير آيه گفتيم هر دو ضمير به مجموع مؤ منين و كفار مكه برمى گردد، و در نتيجه كلمه ((من (( در آنجا نيز تبعيضى است ، نه بيانيه ، پس استشهاد درست نيست . | |||
نقل و ردّ اين سخن كه وعده مغفرت و اجر عظيم در آيه : ((وعد الله الذين امنوا و عملواالصالحات منهم ...(( شامل همه صحابه است | نقل و ردّ اين سخن كه وعده مغفرت و اجر عظيم در آيه : ((وعد الله الذين امنوا و عملواالصالحات منهم ...(( شامل همه صحابه است | ||
و بعد از همه اين حرفها اگر وعده مغفرت يا خود مغفرت شامل همه نامبردگان ، به طور مطلق بشود و هيچ شرطى از ايمان و عمل صالح در كار نباشد، و همه آمرزيده باشند - چه ايمان داشته باشند، و چه مشرك باشند، چه عمل صالح كرده باشند و چه عمل فسق انجام داده باشند - بايد به طور قطع و به روشنى ملتزم شويم به اينكه تمامى تكاليف دينى در باره غير مؤ منين لغو و بيهوده بوده ، و اصلا تكليف از آنان برداشته شده . و اين مطلبى است كه قرآن و سنت آن را به شدت دفع مى كند. | و بعد از همه اين حرفها اگر وعده مغفرت يا خود مغفرت شامل همه نامبردگان ، به طور مطلق بشود و هيچ شرطى از ايمان و عمل صالح در كار نباشد، و همه آمرزيده باشند - چه ايمان داشته باشند، و چه مشرك باشند، چه عمل صالح كرده باشند و چه عمل فسق انجام داده باشند - بايد به طور قطع و به روشنى ملتزم شويم به اينكه تمامى تكاليف دينى در باره غير مؤ منين لغو و بيهوده بوده ، و اصلا تكليف از آنان برداشته شده . و اين مطلبى است كه قرآن و سنت آن را به شدت دفع مى كند. | ||
پس اشتراط مذكور اشتراطى است صحيح كه فى نفسه هر چند آيه و روايتى آن را نگفته باشد واقعيت دارد. خداى تعالى حتى در باره انبيايش فرموده : ((و لو اشركوا لحبط عنهم ما كانوا يعملون (( و اشتراط ايمان را حتى در مورد انبيايش با اينكه معصوم بودند اثبات كرده ، آن وقت چگونه مى توانيم در ديگران آن را معتبر نشماريم . | پس اشتراط مذكور اشتراطى است صحيح كه فى نفسه هر چند آيه و روايتى آن را نگفته باشد واقعيت دارد. خداى تعالى حتى در باره انبيايش فرموده : ((و لو اشركوا لحبط عنهم ما كانوا يعملون (( و اشتراط ايمان را حتى در مورد انبيايش با اينكه معصوم بودند اثبات كرده ، آن وقت چگونه مى توانيم در ديگران آن را معتبر نشماريم . | ||
حال اگر بگويى : اشتراط وعده مغفرت و اجر عظيم به ايمان و عمل صالح ، اشتراطى است عقلى ، كه بيانش گذشت ، و نمى شود آن را انكار كرد، و ليكن سياق آيه ((وعد اللّه الذين امنوا و عملوا الصالحات منهم (( شهادت مى دهد به اينكه اصحاب رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) هم ايمان داشته اند و هم عمل صالح ، و خلاصه واجد شرط بوده اند. | حال اگر بگويى : اشتراط وعده مغفرت و اجر عظيم به ايمان و عمل صالح ، اشتراطى است عقلى ، كه بيانش گذشت ، و نمى شود آن را انكار كرد، و ليكن سياق آيه ((وعد اللّه الذين امنوا و عملوا الصالحات منهم (( شهادت مى دهد به اينكه اصحاب رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) هم ايمان داشته اند و هم عمل صالح ، و خلاصه واجد شرط بوده اند. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۴۵۱ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۴۵۱ </center> | ||
مخصوصا با در نظر گرفتن اينكه كلمه ((منهم (( را بعد از جمله ((الذين امنوا و عملوا الصالحات (( آورد كه مى فهماند عمل صالح . جداى از آنان نبوده ، بخلاف آيه ((وعد اللّه الذين امنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم (( كه به قول بعضى از مفسرين چنين دلالتى ندارد. باز مؤ يد اين حرف ، مدحى است كه از مؤ منين كرده ، و فرموده : ((تراهم ركعا سجدا يبتغون فضلا من اللّه و رضوانا(( چون از اين تعبير استمرار در ركوع و سجود استفاده مى شود. | مخصوصا با در نظر گرفتن اينكه كلمه ((منهم (( را بعد از جمله ((الذين امنوا و عملوا الصالحات (( آورد كه مى فهماند عمل صالح . جداى از آنان نبوده ، بخلاف آيه ((وعد اللّه الذين امنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم (( كه به قول بعضى از مفسرين چنين دلالتى ندارد. باز مؤ يد اين حرف ، مدحى است كه از مؤ منين كرده ، و فرموده : ((تراهم ركعا سجدا يبتغون فضلا من اللّه و رضوانا(( چون از اين تعبير استمرار در ركوع و سجود استفاده مى شود. | ||
<span id='link310'><span> | <span id='link310'><span> | ||
==سياق آيه دلالت بر عدم انفكاك عمل صالح از اصحابرسول خدا نمى كنند == | ==سياق آيه دلالت بر عدم انفكاك عمل صالح از اصحابرسول خدا نمى كنند == | ||
در پاسخ مى گوييم : اما اينكه كلمه ((منهم (( در آيه شريفه بعد از جمله ((الذين امنوا و عملوا الصالحات (( آمده ، براى اين نيست كه دلالت كند بر اينكه عمل صالح منفك از اصحاب رسول خدا نبوده ، بلكه براى اين است كه موضوع حكم مجموع دو طائفه ((الذين آمنوا و عملوا الصالحات (( بود، و اثر مغفرت و اجر بر صرف ايمان و بدون عمل صالح مترتب نمى شود، و كلمه ((منهم (( هم از آنجايى كه متعلق به مجموع موضوع است ، لذا جا دارد كه بعد از تمام شدن موضوع يعنى بعد از ذكر ((الذين آمنوا(( و نيز ((و عملوا الصالحات (( گفته شود. | در پاسخ مى گوييم : اما اينكه كلمه ((منهم (( در آيه شريفه بعد از جمله ((الذين امنوا و عملوا الصالحات (( آمده ، براى اين نيست كه دلالت كند بر اينكه عمل صالح منفك از اصحاب رسول خدا نبوده ، بلكه براى اين است كه موضوع حكم مجموع دو طائفه ((الذين آمنوا و عملوا الصالحات (( بود، و اثر مغفرت و اجر بر صرف ايمان و بدون عمل صالح مترتب نمى شود، و كلمه ((منهم (( هم از آنجايى كه متعلق به مجموع موضوع است ، لذا جا دارد كه بعد از تمام شدن موضوع يعنى بعد از ذكر ((الذين آمنوا(( و نيز ((و عملوا الصالحات (( گفته شود. | ||
