تفسیر:المیزان جلد۱ بخش۲: تفاوت میان نسخه‌ها

خواهيد پرسيد كه دليل قرآنى اين معنا چيست؟ در پاسخ مى گویيم: دليل آن اين است كه خداي تعالى در چند جا از كلام خود بيان فرموده كه: آنچه براى رضاى او و به خاطر او و به احترام او انجام نشود باطل و بى اثر خواهد بود. و نيز فرموده: به زودى به يك يك اعمالى كه بندگانش انجام داده مى پردازد، و آنچه به احترام او و به خاطر او انجام نداده اند نابود و هباء منثورا مى كند، و آنچه به غير اين منظور انجام داده اند، حبط و بى اثر و باطل مى كند، و نيز فرموده: هيچ چيزى جز وجه كريم او بقاء ندارد. در نتيجه هرچه به احترام او و وجه كريمش و به خاطر رضاى او انجام شود، و به نام او درست شود باقى مى ماند، چون خود او باقى و فناناپذير است، و هر امرى از امور از بقاء، آن مقدار نصيب دارد كه خدا از آن امر نصيب داشته باشد.

و نيز اين معنا همان است كه حديث مورد اتفاق شيعه و سنى آن را افاده مى كند، و آن اين است كه رسول خدا(ص) فرمود: «هر امرى از امور كه اهميتى داشته باشد، اگر به نام خدا آغاز نشود، ناقص و ابتر مى ماند، و به نتيجه نمى رسد». و كلمه «ابتر» به معناى چيزي است كه آخرش بريده باشد.

حال آن معناى واحدى كه غرض از كلام خدای تعالى است، چيست؟ از آيه: «'''قد جاءكم من الله نور و كتاب مبين، يهدى به الله '''»، (از سوى خدا به سوى شما نورى و كتابى آشكار آمد، كه به سوى خدا راه مى نمايد)...، و آياتى ديگر، كه خاصيت و نتيجه از كتاب و كلام خود را هدايت بندگان دانسته، فهميده مي شود كه: آن غرض واحد هدايت خلق است. پس در حقيقت هدايت خلق با نام خدا آغاز شده، خدایى كه مرجع همه بندگان است. خدایى كه رحمان است، و به همين جهت سبيل رحمتش را براى عموم بندگانش، چه مؤمن و چه كافر بيان مى كند. آن سبيلى كه خير هستى و زندگى آنان در پيمودن آن سبيل است، و خدایى كه رحيم است، و به همين جهت سبيل رحمت خاصه اش را براى خصوص مؤمنين بيان مى كند. آن سبيلى كه سعادت آخرت آنان را تأمين نموده، و به ديدار پروردگارشان منتهى مى شود. و در جاى ديگر از اين دو قسم رحمتش، يعنى رحمت عامه و خاصه اش خبر داده، فرمود: «'''و رحمتى وسعت كلشىء، فسأكتبها للذين يتقون '''»، (رحمتم همه چيز را فرا گرفته، و به زودى همه آن را به كسانى كه تقوا پيشه كنند اختصاص مى دهم). اين ابتداء به نام خدا نسبت به تمامى قرآن بود، كه گفتيم غرض از سراسر قرآن يك امر است، و آن هدايت است كه در آغاز قرآن اين يك عمل با نام خدا آغاز شده است.