التوبة ٤٩

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ مِنْهُمْ‌ مَنْ‌ يَقُولُ‌ ائْذَنْ‌ لِي‌ وَ لاَ تَفْتِنِّي‌ أَلاَ فِي‌ الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَ‌ جَهَنَّمَ‌ لَمُحِيطَةٌ بِالْکَافِرِينَ‌

ترجمه

بعضی از آنها می‌گویند: «به ما اجازه ده (تا در جهاد شرکت نکنیم)، و ما را به گناه نیفکن»! آگاه باشید آنها (هم اکنون) در گناه سقوط کرده‌اند؛ و جهنم، کافران را احاطه کرده است!

ترتیل:
ترجمه:
التوبة ٤٨ آیه ٤٩ التوبة ٥٠
سوره : سوره التوبة
نزول : ٤ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٨
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لا تَفْتِنِّی»: مرا دچار فتنه و آشوب مساز. مرا شیدا و مفتون زیبارویان رومی مساز و گناه‌آلودم مکن.


نزول

«شیخ طوسی» گوید: ابن عباس و مجاهد و ابن زید گویند: این آیه درباره جد بن قیس نازل گردید بدین شرح وقتى که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم به مردم فرمان خروج به سوى غزوه تبوک براى جنگ با رومیان را صادر فرمود، جد بن قیس گفت: یا رسول الله مردى هستم که مفتون و دلباخته زنان رومى مى شوم مرا به فتنه زنان زرد فام[۱] رومى میفکن.[۲]

تفسیر


نکات آیه

۱ - اذن طلبى برخى منافقان براى نرفتن به جنگ تبوک، به بهانه گرفتار شدن به فتنه و گناه (و منهم من یقول ائذن لى و لاتفتنى) در شأن نزول آیه آورده اند که: یکى از منافقان به پیامبر اکرم (ص) گفت: «یا رسول اللّه ائذن لى و لاتفتنى ببنات الأصغر فإنى أخاف أن أفتتن بهن»; یعنى، اى رسول خدا! به من اذن بده تا در جنگ شرکت نکنم ... چون، مى ترسم مفتون دخترکان رومى گردم و به گناه بیفتم. (مجمع البیان، ذیل آیه)

۲ - بى ادبى و بى پروایى منافقان، در سخن گفتن با پیامبر (ص) (و منهم من یقول ائذن لى و لاتفتنى) اینکه منافقان پیامبر (ص) را عامل فتنه و گناه خود معرفى کردند (و لاتفتنى)، نشانگر نهایت بى ادبى آنان نسبت به ساحت مقدس پیامبر اسلام (ص) است.

۳ - تمسک برخى از منافقان براى فرار از مسؤولیتهاى سنگین، به حیله هاى فریبنده و به ظاهر شرعى (و منهم من یقول ائذن لى و لاتفتنى) با توجّه به آنچه در شأن نزول نقل شده است که برخى از منافقان، مفتون شدن به زنان رومى را بهانه عدم شرکت در جنگ قرار دادند، برداشت فوق استفاده مى شود.

۴ - فرماندهى جنگ و نیروهاى رزمنده، از مسؤولیتهاى پیامبر(ص) (و منهم من یقول ائذن لى)

۵ - در بینش منافقان جهاد در راه خدا، بلا و گرفتارى است. (ائذن لى و لاتفتنى) یکى از معانى «فتنه» در لغت بلا و گرفتارى است; یعنى، مرا در ماندن اذن بده وگرفتار بلا و مصیبت جنگ نساز.

۶ - فرماندهى کل قوا، از مسؤولیتهاى رهبر جامعه اسلامى (و منهم من یقول ائذن لى)

۷ - متخلفان از جنگ، به بهانه مصون ماندن از فتنه و گناه، خود در منجلاب فتنه و گناه بودند. (ائذن لى و لاتفتنى ألا فى الفتنة سقطوا)

۸ - زیان ناشى از شرکت نکردن در جهاد، بسى افزون تر از خطرات شرکت در آن است. (و منهم من یقول ائذن لى و لاتفتنى ألا فى الفتنة سقطوا)

۹ - احاطه همه جانبه آتش دوزخ بر کافران (و إن جهنم لمحیطة بالکفرین)

۱۰ - کافران در همین دنیا، به گونه اى در احاطه آتش دوزخند. (و إن جهنم لمحیطة بالکفرین) برداشت فوق بر این اساس است که مراد از «احاطه» در «محیطة»، احاطه فعلى باشد.

۱۱ - دوزخ، هم اکنون موجود است. (و إن جهنم لمحیطة بالکفرین) برداشت فوق مبتنى بر این است که مقصود از احاطه جهنم، احاطه فعلى باشد; بنابراین لازمه آن وجود فعلى جهنم است.

۱۲ - منافقان، گروهى کفرپیشه اند. (و منهم من یقول ائذن لى ... ألا فى الفتنة سقطوا و إن جهنم لمحیطة بالکفرین)

۱۳ - منافقان، اهل دوزخند. (ألا فى الفتنة سقطوا و إن جهنم لمحیطة بالکفرین)

موضوعات مرتبط

  • اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱
  • جنگ: فرماندهى جنگ ۶
  • جهاد: اذن ترک جهاد ۱; بهانه جویى متخلفان از جهاد ۷; زیان ترک جهاد ۸; گناه متخلفان از جهاد ۷
  • جهنم: احاطه آتش جهنم ۹; فعلیت جهنم ۱۰، ۱۱
  • جهنمیان: ۹، ۱۳
  • رهبران دینى: اختیارات رهبران دینى ۶
  • غزوه تبوک: قصه غزوه تبوک ۱
  • کافران: ۱۲ کافران در جهنم ۹، ۱۰
  • محمّد (ص): اختیارات محمّد (ص) ۴; فرماندهى محمّد (ص) ۴
  • مسؤولیت: فرار از مسؤولیت ۳
  • منافقان: استیذان منافقان از محمّد (ص) ۱; بهانه جویى منافقان ۱; بى ادبى منافقان ۲; بینش منافقان ۵; تظاهر منافقان ۳; حیله هاى شرعى منافقان ۳; روش برخورد منافقان ۲; کفر منافقان ۱۲; منافقان در جهنم ۱۳; منافقان و جهاد ۵; منافقان و غزوه تبوک ۱; منافقان و محمّد (ص) ۲

منابع

  1. فراء گوید: رومیان از آن جهت زردرنگ بودند که وقتى که حبشیان سیاه‌رنگ بر روم غلبه کردند با دختران سفیدرنگ رومى درآمیختند و آمیختن سیاه حبشى با سفید رومى زرد فامى را در رومیان ایجاد نمود.
  2. ابن مردویه در تفسیر خود و نیز طبرانى و ابونعیم از ابن عباس و همچنین ابن ابى‌حاتم و ابن مردویه در تفاسیر خود از جابر بن عبدالله این روایت را نیز نقل نموده اند و نیز طبرانى از ابن عباس چنین افزوده که پیامبر فرمود: جنگ کنید و دختران زردفام رومى را به غنیمت برگیرید. عده اى از منافقین گفتند: محمد می‌خواهد مردم را به وسیله زنان رومى بیازماید.