الأنعام ٣٩

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ الَّذِينَ‌ کَذَّبُوا بِآيَاتِنَا صُمٌ‌ وَ بُکْمٌ‌ فِي‌ الظُّلُمَاتِ‌ مَنْ‌ يَشَأِ اللَّهُ‌ يُضْلِلْهُ‌ وَ مَنْ‌ يَشَأْ يَجْعَلْهُ‌ عَلَى‌ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ‌

ترجمه

آنها که آیات ما را تکذیب کردند، کرها و لالهایی هستند که در تاریکیها قرار دارند. هر کس را خدا بخواهد (و مستحق باشد،) گمراه می‌کند؛ و هر کس را بخواهد (و شایسته بداند،) بر راه راست قرار خواهد داد.

ترتیل:
ترجمه:
الأنعام ٣٨ آیه ٣٩ الأنعام ٤٠
سوره : سوره الأنعام
نزول : ٦ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢٠
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«صُمٌّ»: کران. «بُکْمٌ»: لالان. «مَن یَشَإِ اللهُ ...»: هر کس که دارای قصد بد و سوء نیّت باشد، خدا او را به حال خود رها می‌سازد تا سرگشته شود و سپس به دوزخ رود، و هر کس که دارای قصد خوب و نیّت پاک باشد، خدا او را هدایت می‌بخشد و در راه راست رهنمودش می‌نماید و سرانجام بهشت را بدو عطاء می‌فرماید.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

محل نزول:

این آیه در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]

شأن نزول:[۲]

ابوحمزه گوید: از امام باقر|امام محمدباقر علیه‌السلام درباره این آیه سؤال كردم، فرمود: منظور از «والذین كذّبوا» یعنى كسانى كه اوصیاء خدا را تكذیب نمایند و آیه درباره این گونه اشخاص نزول یافته است.[۳]

تفسیر


نکات آیه

۱- تکذیب کنندگان آیات الهى (قرآن)، کرها و لالهایى فرو رفته در ظلمتها هستند. (و الذین کذبوا بأیتنا صم و بکم فى الظلمت)

۲- درک نکردن و غوطهور بودن در تاریکى جهل و گمراهى، ریشه تکذیب آیات الهى است. (و الذین کذبوا بأیتنا صم و بکم فى الظلمت) «صم و بکم» (کرى و لالى)، علاوه بر بیان حقیقت حال تکذیب کنندگان، اشاره به ریشه تکذیب آیات نیز مى تواند باشد.

۳- درک نکردن و غوطهور شدن در تاریکیهاى جهل و گمراهى، پیامد تکذیب آیات الهى است. (و الذین کذبوا بأیتنا صم و بکم فى الظلمت من یشإاللّه یضللّه) کرى و لالى تکذیب کنندگان، کنایه از درک نکردن و سردرگمى آنان است. محتمل است این حالت کیفرى از جانب خداوند براى آنان باشد; چنانچه جمله «من یشإاللّه» شاهد بر آن است.

۴- محرومیت تکذیب کنندگان آیات الهى از راههاى تحصیل معرفت و شناخت (و الذین کذبوا بأیتنا صم و بکم)

۵- کسانى که نتوانند از جنبندگان و شکل زندگى آنها به توانمندى خداوند پى ببرند، مانند کر و لالهایى فرو رفته در تاریکى هستند. (و ما من دابة فى الأرض ... إلى ربهم یحشرون. و الذین کذبوا بأیتنا صم و بکم فى الظلمت) مقتضاى ارتباط بین آیه مورد بحث با آیه قبل مى تواند این مضمون باشد که همین آیات موجود در طبیعت براى هدایت کافى است و کسانى که نتوانند از همین آیات توانمندى خداوند را (إن اللّه قادر على ان ینزل) دریابند، کر و لالهایى ظلمت زده هستند.

۶- هدایت و ضلالت در گرو مشیت خداوند است. (من یشإاللّه یضللّه و من یشأ یجعله على صرط مستقیم)

۷- تکذیب آیات الهى زمینه تعلق مشیت الهى به گمراه کردن انسان (و الذین کذبوا بأیتنا ... من یشإاللّه یضللّه) طرح مشیت الهى پس از سخن از تکذیب آیات و آثار آن، بیانگر زمینه هاى تعلق مشیت الهى به گمراه کردن برخى از آدمیان است.

۸- پذیرش آیات خداوند، زمینه تعلق مشیت وى بر هدایت انسان به راه مستقیم (و الذین کذبوا بأیتنا ... یجعله على صرط مستقیم)

۹- عنایت ویژه الهى به برخى هدایت یافتگان یا مستقر ساختن آنان بر راه مستقیم (یجعله على صرط مستقیم)

۱۰- ایمان به آیات الهى، نشانه سلامت درک و اندیشه (و الذین کذبوا بأیتنا صم و بکم فى الظلمت ... یجعله على صرط مستقیم)

۱۱- سلب قدرت بینش و برداشت صحیح از آیات الهى، نمودى از گمراه ساختن خداوند است. (و الذین کذبوا بأیتنا صم و بکم فى الظلمت من یشإاللّه یضللّه) جمله «من یشإاللّه» بیانگر این معنى است که کرى و لالى تکذیب کنندگان آیات الهى تحقق همان مشیت الهى در مورد گمراه ساختن تکذیب کنندگان است.

۱۲- ایمان به آیات الهى، صراط مستقیم است. (و الذین کذبوا ... من یشإاللّه یضللّه و من یشأ یجعله على صرط مستقیم) برداشت فوق از قرینه مقابله استفاده شده است. یعنى وقتى تکذیب آیات خداوند گمراه ساختن باشد، نقطه مقابل آن که ایمان به آیات است صراط مستقیم خواهد بود.

روایات و احادیث

۱۳- عن أبى جعفر (ع) فى قوله: «الذین کذبوا بایاتنا صم و بکم» یقول: «صم» عن الهدى و «بکم» لایتکلمون بخیر «فى الظلمات» یعنى ظلمات الکفر ... .[۴] از امام باقر(ع) درباره آیه «الذین کذبوا بایاتنا ...» روایت شده است: تکذیب کنندگان آیات الهى «کرانند» از (شنیدن آیات) هدایت، «لالند» از سخن خیر گفتن، «در تاریکیها قرار دارند» یعنى تاریکیهاى کفر ... .

۱۴- أبو حمزه قال: سألت أبا جعفر(ع) عن قول اللّه عزو جل: «الذین کذبوا بایاتنا صم و بکم فى الظلمات ...» فقال: نزلت فى الذین کذبوا بأوصیائهم ... .[۵] ابوحمزه گوید: از امام باقر (ع) درباره «الذین کذبوا ...» سؤال کردم فرمود: «این آیه درباره تکذیب کنندگان جانشینان پیامبرشان نازل شده است ... .

موضوعات مرتبط

  • آیات خدا: آثار تکذیب آیات خدا ۳، ۷; ظلمت مکذّبان آیات خدا ۱; عوامل تکذیب آیات خدا ۲; کرى مکذّبان آیات خدا ۱، ۱۳; لالى مکذّبان آیات خدا ۱، ۱۳; محرومیت مکذّبان آیات خدا ۴; موانع درک آیات خدا ۱۱
  • ادراک: آثار عدم ادراک ۲; موانع ادراک ۳; نشانه هاى سلامتى ادراک ۱۰
  • انبیا: مکذّبان اوصیاى انبیا ۱۴
  • ایمان: به آیات خدا ۸، ۱۰، ۱۲; زمینه ایمان ۵; متعلق ایمان ۸، ۱۰، ۱۲
  • بینش: سلب بینش صحیح ۱۱
  • تشبیهات: تشبیه به کران ۵; تشبیه به لالها ۵
  • جهل: آثار جهل ۲; ظلمت جهل ۳; عوامل جهل ۳
  • خدا: لطف خدا ۹; مشیّت خدا ۶، ۷، ۸; نشانه هاى اضلال خدا ۱۱; نشانه هاى قدرت خدا ۵
  • سخن: امتناع از سخن خیر ۱۳
  • شناخت: موانع شناخت ۴
  • صراط مستقیم:۱۲
  • ظلمت: آثار انغماس در ظلمت ۲; انغماس در ظلمت ۵; عوامل انغماس در ظلمت ۳
  • علم: محرومان از علم ۴
  • قرآن: تشبیهات قرآن ۵; ظلمت مکذّبان قرآن ۱; کرى مکذّبان قرآن ۱; لالى مکذّبان قرآن ۱
  • کفر: ظلمت کفر ۱۳
  • گمراهان:۵
  • گمراهى: آثار گمراهى ۲; زمینه گمراهى ۷; ظلمت گمراهى ۳; عوامل گمراهى ۳; منشأ گمراهى ۶، ۷
  • موجودات: عبرت از زندگى موجودات ۵
  • مهتدین: مقامات مهتدین ۹
  • هدایت: زمینه هدایت ۸; منشأ هدایت ۶، ۸; هدایت به صراط مستقیم ۸، ۹

منابع

  1. طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌۴، ص ۴۲۱.
  2. محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۳۳۱.
  3. تفاسیر على بن ابراهیم و برهان.
  4. تفسیر قمى، ج ۱، ص ۱۹۸; نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۱۶، ح ۷۴.
  5. تفسیر قمى، ج ۱، ص ۱۹۹; نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۱۶، ح ۷۵.