الأحزاب ١٨

از الکتاب
کپی متن آیه
قَدْ يَعْلَمُ‌ اللَّهُ‌ الْمُعَوِّقِينَ‌ مِنْکُمْ‌ وَ الْقَائِلِينَ‌ لِإِخْوَانِهِمْ‌ هَلُمَ‌ إِلَيْنَا وَ لاَ يَأْتُونَ‌ الْبَأْسَ‌ إِلاَّ قَلِيلاً

ترجمه

خداوند کسانی که مردم را از جنگ بازمی‌داشتند و کسانی را که به برادران خود می‌گفتند: «بسوی ما بیایید (و خود را از معرکه بیرون کشید)» بخوبی می‌شناسد؛ و آنها (مردمی ضعیفند و) جز اندکی پیکار نمی‌کنند!

ترتیل:
ترجمه:
الأحزاب ١٧ آیه ١٨ الأحزاب ١٩
سوره : سوره الأحزاب
نزول : ٥ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٦
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قَدْ یَعْلَمُ»: خدا قطعاً می‌داند. «الْمُعَوِّقِینَ»: منصرف کنندگان. بازدارندگان. «هَلُمَّ»: بیائید! این واژه برای مفرد و مثنّی و جمع به کار می‌رود (نگا: انعام / . «الْبَأْسَ»: جنگ. شدّت جنگ (نگا: بقره / . «لا یَأْتُونَ الْبَأْسَ»: دست به جنگ نمی‌یازند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

در جنگ خندق وقتى که قریش به اطراف مدینه رسیدند و خندق را مشاهده نمودند، متعجب شدند و گفتند: این کار جز مکر و حیله چیز دیگرى نیست و از فکر عرب برنخاسته است چون تا به حال از عرب چنین روشى در جنگ دیده نشده است به آن‌ها گفتند: که این روش جنگى از فکر یک نفر ایرانى تراوش نموده است.

عمرو بن عبدود و هبیرة بن وهب و ضرار بن الخطاب به نزدیکى خندق آمدند. در این موقع رسول خدا صلى الله علیه و آله در جلو صفوف اصحاب خود ایستاده بود. این سه نفر فریاد برآوردند و مبارز طلبیدند تمام اصحاب که پشت سر پیامبر ایستاده بودند ناظر این فریادها بودند و در عین حال مى ترسیدند تا این که یکى از آن میان که از مهاجرین بود به مردى که در نزدیک او ایستاده بود، گفت: این عمرو بن عبدود را که شیطان بزرگى است، مى بینى.

به خدا قسم از ما دست بردار نخواهد بود و کسى هم یاراى مقابله با او را نخواهد داشت مگر این که رسول خدا صلی الله علیه و آله را به طرف آن‌ها بفرستیم تا او را بکشند و ما به خانه هاى خود نزد طوائف خود برگردیم سپس در قبال گفته او این آیه نازل گردید[۱]

و جماعتى از مفسرین گویند: که این آیه درباره امام على مرتضى علیه‌السلام در روز جنگ احزاب نازل شده است.[۲]

تفسیر


نکات آیه

۱ - بازدارندگان مجاهدان از جهاد، مورد تهدید خداوندند. (قد یعلم اللّه المعوّقین منکم) «معوّق» از ریشه «عوق» به بازدارنده اطلاق مى شود (مفردات راغب). لازم به ذکر است که «قد یعلم...» کنایه از تهدید و هشدار است.

۲ - تلاش شدید منافقان مدینه، براى بازداشتن مسلمانان از جهاد در غزوه احزاب (و إذ قالت طائفة منهم ... لامقام لکم فارجعوا ... قد یعلم اللّه المعوّقین منکم) تضعیف «عوّق» براى بیان شدت و غلظت بازدارندگى، است.

۳ - در مدینه، مخالفانى وجود داشتند که درصدد جذب منافقان به سوى خود بودند. (و القائلین لإخونهم هلمّ إلینا) مراد از «القائلین» طبق گفته مفسران، یهودیان اطراف مدینه بوده اند. مرجع ضمیر در «إخوانهم» افراد منافق اند.

۴ - منافقان مدینه، در صدد جذب مسلمان هاى ضعیف الایمان، به سوى باند خود بودند. (و القائلین لإخونهم هلمّ إلینا) احتمال دارد مرجع ضمیر در «القائلین» منافقان، و مرجع در «إخوانهم» مسلمان هایى باشد که در آیات پیش، از آنان به «الذین فى قلوبهم مرض» تعبیر شده است و منظور، مسلمان هایى بودند که ضعف عقیده داشتند.

۵ - مسلمان هاى ضعیف الایمان که خط مشى سیاسى منافقان را دارند، در صفوف آنان جا دارند. (و القائلین لإخونهم)

۶ - منافقان مدینه، در جبهه بندى سیاسى، در جبهه یهود بودند. (و القائلین لإخونهم) بنابراین احتمال که مراد از «القائلین» یهود و مرجع ضمیر در «إخوانهم» منافقان باشد، معلوم مى شود که منافقان، در جبهه یهود و برادران سیاسى آنان بودند.

۷ - مسلمانانى که شرکتشان در جهاد، اندک بود مورد تهدید خداوندند. (و لایأتون البأس إلاّ قلیلاً) جمله «و لایأتون...» احتمال دارد که مستقل باشد و احتمال دارد که حال براى «المعوّقین» و یا «القائلین» باشد. در صورت نخست، این فراز از آیه، سومین گروهى خواهند بود که متعلق «یعلم اللّه»اند. لازم به گفتن است که مراد از «البأس» - که به معناى «سختى و شدت» است - به قرینه مقام، جنگ است. «یعلم اللّه» کنایه از تهدید و هشدار است.

۸ - منافقان مدینه، علاوه بر بازداشتن دیگران از حضور در جبهه جهاد، خود نیز در آن، حضورى کم رنگ داشتند. (قد یعلم اللّه المعوّقین ... و القائلین لإخونهم ... و لایأتون البأس إلاّ قلیلاً) بنابراین احتمال که جمله «و لایأتون البأس...» حال براى «المعوّقین» و «القائلین» باشد، نکته یاد شده به دست مى آید.

۹ - حضور کم در جبهه جهاد، مادامى که جهاد با دشمن دایر است، امرنکوهیده اى است. (قد یعلم اللّه ... و لایأتون البأس إلاّ قلیلاً)

۱۰ - خداوند، بر بازدارندگان از جهاد و منافقان تلاش کننده در جذب مسلمان هاى ضعیف به سوى خود و کم حضوران در جهاد، آگاه است. (قد یعلم اللّه المعوّقین ... و لایأتون البأس إلاّ قلیلاً)

موضوعات مرتبط

  • جهاد: اعراض از جهاد ۹; تهدید مانعان از جهاد ۱; تهدید معرضان از جهاد ۷; مانعان از جهاد ۲، ۸، ۱۰; معرضان از جهاد ۱۰
  • خدا: احاطه علمى خدا ۱۰; تهدیدهاى خدا ۱، ۷
  • عمل: عمل ناپسند ۹
  • غزوه احزاب: تلاش منافقان مدینه در غزوه احزاب ۲; قصه غزوه احزاب ۲
  • مسلمانان: مسلمانان سست ایمان ۵; مسلمانان سست ایمان مدینه ۴
  • مسلمانان مدینه: مخالفان مسلمانان مدینه ۳
  • منافقان: آثار قبول خط مشى منافقان ۵
  • منافقان مدینه :۳، ۱۰ اتحاد منافقان مدینه ۳، ۱۰ با یهود ۶; تلاش منافقان مدینه ۳، ۱۰ ۴; منافقان مدینه ۳، ۱۰ و جهاد ۲، ۸

منابع

  1. تفاسیر على بن ابراهیم و برهان.
  2. البرهان فی تفسیر القرآن.