التوبة ١٠٧

وَ الَّذِينَ‌ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِرَاراً وَ کُفْراً وَ تَفْرِيقاً بَيْنَ‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ وَ إِرْصَاداً لِمَنْ‌ حَارَبَ‌ اللَّهَ‌ وَ رَسُولَهُ‌ مِنْ‌ قَبْلُ‌ وَ لَيَحْلِفُنَ‌ إِنْ‌ أَرَدْنَا إِلاَّ الْحُسْنَى‌ وَ اللَّهُ‌ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ‌ لَکَاذِبُونَ‌

ترجمه

(گروهی دیگر از آنها) کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان (به مسلمانان)، و (تقوّیت) کفر، و تفرقه‌افکنی میان مؤمنان، و کمینگاه برای کسی که از پیش با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بود؛ آنها سوگند یاد می‌کنند که: «جز نیکی (و خدمت)، نظری نداشته‌ایم!» امّا خداوند گواهی می‌دهد که آنها دروغگو هستند!

و كسانى [هستند] كه مسجدى اختيار كردند كه باعث زيان زدن و كفر و پراكندگى ميان مؤمنان است، و نيز كمينگاهى براى كسانى كه با خدا و پيامبر او از پيش در جنگ بودند مى‌باشد و [اكنون‌] سخت سوگند مى‌خورند كه جز نيكى قصدى نداشتيم، ولى خدا گواهى مى‌دهد كه آنها

و آنهايى كه مسجدى اختيار كردند كه مايه زيان و كفر و پراكندگى ميان مؤمنان است، و [نيز] كمينگاهى است براى كسى كه قبلاً با خدا و پيامبر او به جنگ برخاسته بود، و سخت سوگند ياد مى‌كنند كه جز نيكى قصدى نداشتيم. و[لى‌] خدا گواهى مى‌دهد كه آنان قطعاً دروغگو هستند.

و (گروهی دیگر از منافقانند) آنان که مسجدی برای زیان به اسلام برپا کردند و مقصودشان کفر و عناد و تفرقه کلمه بین مسلمین و ساختن کمینگاهی برای دشمنان دیرینه خدا و رسول بود، و با این همه قسم‌های مؤکّد یاد می‌کنند که ما جز قصد خیر غرضی نداریم، و خدا گواهی می‌دهد که محققا دروغ می‌گویند.

و [از منافقان] کسانی هستند که بر پایه دورویی و نفاق، مسجدی ساختند برای آسیب رساندن و ترویج کفر و تفرقه افکنی میان مؤمنان و کمین گاهی برای [گردآمدن] کسانی که پیش از این با خدا و پیامبرش جنگیده بودند، سوگند سخت می خورند که ما با ساختن این مسجد جز خوبی [و خدمت] قصدی نداشتیم، ولی خدا گواهی می دهد که بی تردید آنان دروغگویند.

خدا شهادت مى‌دهد: آنهايى كه مسجدى مى‌سازند تا به مؤمنان زيان رسانند و ميانشان كفر و تفرقه اندازند و تا براى كسانى كه مى‌خواهند با خدا و پيامبرش جنگ كنند كمينگاهى باشد، آنگاه سوگند مى‌خورند كه ما را قصدى جز نيكوكارى نبوده است؛ دروغ مى‌گويند.

و کسانی هستند که مسجد را دستاویز زیان رساندن و کفر و تفرقه‌اندازی بین مؤمنان، و نیز کمینگاهی برای کسانی که پیش از آن با خداوند و پیامبر او به محاربه برخاسته بودند، ساختند، و سوگند می‌خورند که هدفی جز خیر و خدمت نداریم، و خداوند گواهی می‌دهد که ایشان دروغگو هستند

و [گروهى از منافقانند] آنان كه مسجدى گرفتند- ساختند- براى گزندرساندن و كفر ورزيدن و جدايى افكندن ميان مؤمنان و ساختن كمينگاهى براى كسانى كه با خدا و پيامبر او از پيش در جنگ بودند، و هر آينه سوگند مى‌خورند كه ما جز نيكى نخواستيم و خدا گواهى مى‌دهد كه آنان دروغگويند.

و (از میان منافقان) کسانی هستند که مسجدی را بنا کردند و منظورشان از آن، زیان (به مؤمنان) و کفرورزی (در آن) و تفرقه‌اندازی میان مؤمنان (و درهم کوبیدن صفوف مسلمانان) و کمینگاه ساختن برای کسی بود که قبلاً با خدا و پیغمبرش جنگیده بود و (علم طغیان برافراشته بود) سوگند هم می‌خوردند که نظری جز نیکی نداشته‌اند (و تنها مرادشان خدمت به مردمان و اقامه‌ی نماز در آن بوده و بس) امّا خداوند گواهی می‌دهد که آنان (در سوگند خود) دروغ می‌گویند.

و کسانی که مسجدی را بر گرفتند در حالی که (این مسجد ضرار) زیان‌بار و کفر(آمیز) و (برای‌) جدایی افکندن میان مؤمنان است و (نیز) کمین‌نهادنی است برای کسی که قبلاً با خدا و پیامبرش به جنگ برخاسته بود و بسی سخت سوگند یاد می‌کنند که ما بجز نیکوترین (زندگی اسلامی) قصدی نداشتیم، در حالی‌که خدا گواهی می‌دهد که آنان بی‌گمان دروغگویانند.

و آنان که برگرفتند مسجدی تا بیازارند و کفر ورزند و جدائی نهند میان مؤمنان و کمینگاهی برای آنان که با خدا و پیمبرش نبرد نمودند از پیش و همانا سوگند آورند که نخواستیم ما جز نکوکاری و خدا گواهی دهد که آنانند دروغگویان‌

التوبة ١٠٦	آیه ١٠٧	التوبة ١٠٨
سوره : سوره التوبة نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الَّذِینَ ...»: عطف بر ماسبق است و تقدیر آن چنین است: وَ مِنْهُمُ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً. «ضِراراً»: زیان رساندن. مفعول‌له است. «إِرْصَاداً»: در کمین نشستن. «الْحُسْنَی»: کار نیک. علّت تأنیث آن این است که در اصل (ألْخَصْلَة الْحُسْنَی) بوده و موصوف حذف شده و صفت به جای آن نشسته است. آیه مذکور درباره گروهی از منافقان است که وقتی مسجد قبا در مدینه ساخته شد، ابوعامر نامی ایشان را بر آن داشت که منافقان برای چشم هم چشمی با کسانی که مسجد قباء را ساختند، و برای گردهمائی و رایزنی علیه اسلام و مؤمنان، مسجدی بسازند. بعد از اتمام آن از پیغمبر درخواست کردند که در چنین مسجدی که بعدها مسجد ضرار نام گرفت نماز بخواند. امّا وحی آسمان نقاب از چهره آنان برداشت و پیغمبر چه رسد به این که در آن نماز نخواند، دستور داد که آن را بسوزانند و زباله‌دانش نمایند.

تفسیر

• آيات ۱۱۰ - ۱۰۷، سوره توبه
• داستان بناى مسجد ضرار توسط منافقين و نهى خداوند پيامبر صلى الله عليه و آله را از نمازگزاردن در آن
• بيان تفاوت در اساس و پايه زندگى مؤ منين و منافقين در قالبمثل
• رواياتى در مورد بناى مسجد ضرار و نزول آيات مربوطه ، سازندگان آن مسجد و كسانى كه به دستور پيامبر (ص ) آن را ويران ساختند...

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - اقدام منافقان به ساختن مسجدى براى هدفهاى زیانبار و کفرآمیز و تفرقه افکن میان مؤمنان (اتخذوا مسجداً ضراراً و کفراً و تفریقاً بین المؤمنین)

۲ - اقدام منافقان به ساختن پایگاهى تحت عنوان «مسجد» براى دشمنان دیرینه خدا و رسول خدا (و الذین اتخذوا مسجداً ... إرصاداً لمن حارب اللّه و رسوله)

۳ - به کارگیرى خانه خدا علیه دین خدا، توسط منافقان (و الذین اتخذوا مسجداً ... إرصاداً لمن حارب اللّه و رسوله)

۴ - انگیزه و هدف انسانها، تعیین کننده ارزش اعمال و دستاوردهاى آنان (و الذین اتخذوا مسجداً ضراراً و کفراً و تفریقاً ... و لیحلفن إن أردنا إلا الحسنى) برداشت فوق بر این اساس است که منافقان گر چه مسجد ساختند ; ولى چون انگیزه غلطى داشتند، هم عملشان و هم نتیجه عملشان (مسجدشان) فاقد ارزش و تقدس بود.

۵ - کفر درونى منافقان انگیزه ساختن مسجد ضرار (مسجداً ضراراً و کفراً) «کفراً» مى تواند به معناى ترویج کفر نباشد ; بلکه به این معنا باشد که عمل منافقان و سازندگان مسجد ضرار، نشأت یافته از کفرشان بوده است.

۶ - ترویج کفر، تفرقه افکنى و تجمع بخشیدن به دشمنان خدا و رسول، مهمترین اهداف زیانبار منافقان از ساختن مسجد ضرار (مسجداً ضراراً و کفراً و تفریقاً بین المؤمنین و إرصاداً) قید «ضراراً» مى تواند هدف کلى و عام منافقان و «کفراً و تفریقاً ... إرصاداً» بیانگر بارزترین نمودهاى آن هدف کلى باشد.

۷ - آسیب رساندن به جامعه اسلامى، در رأس آرمانها و اهداف منافقان و کافران (اتخذوا مسجداً ضراراً و کفراً) برداشت فوق با توجّه به این است که در رأس همه اهداف «ضراراً» مطرح شده است.

۸ - وحدت جامعه اسلامى، سدى مستحکم در برابر نفوذ دشمنان و خیانت پیشگان منافق (اتخذوا مسجداً ... تفریقاً بین المؤمنین) از اهتمام منافقان به شکستن وحدت مؤمنان، اهمیّت و جایگاه وحدت جامعه اسلامى در برابر دشمنان، استفاده مى شود.

۹ - مسجد، باید تأمین کننده منافع مسلمانان و مایه تحکیم ایمان و وحدت مؤمنان و نیز سنگرى علیه دشمنان خدا و رسول باشد. (و الذین اتخذوا مسجداً ضراراً و کفراً و تفریقاً بین المؤمنین و إرصاداً لمن حارب اللّه) اینکه خداوند، سازندگان مسجد ضرار را از آن جهت که آن را مرکزى براى آسیب رساندن به جامعه اسلامى، ایجاد تفرقه میان مسلمانان، نشر کفر و کمینگاهى براى دشمنان محارب خدا و رسول قرار داده بودند مورد تقبیح و توبیخ قرار داده، استفاده مى شود که مسجد باید تأمین کننده منافع مسلمانان و ... باشد.

۱۰ - ارزشمندى ساختن مسجد، در گرو حسن نیت و انگیزه الهى داشتن آن است. (و الذین اتخذوا مسجداً ... و لیحلفن إن أردنا إلا الحسنى و اللّه یشهد إنهم لکذبون)

۱۱ - تمسک منافقان به سوگند دروغ براى اثبات حسن نیت خویش در ساختن مسجد (مسجد ضرار) (و لیحلفن إن أردنا إلا الحسنى)

۱۲ - سوء استفاده منافقان از ارزشها و مقدسات مؤمنان در جهت اهداف خائنانه خویش (اتخذوا مسجداً ... و لیحلفن)

۱۳ - ساختن مسجدى که موجب زیان مؤمنان و تفرقه در بین ایشان و ترویج افکار و اندیشه هاى ضد الهى شود، جایز نیست. (اتخذوا مسجداً ضراراً ... و تفریقاً بین المؤمنین)

۱۴ - منافقان، در خدمت کفر و دشمنان خدا و رسول و هموارکننده راه آنان هستند. (اتخذوا مسجداً ... کفراً ... و إرصاداً لمن حارب اللّه و رسوله)

۱۵ - از میان رفتن حرمت و قداست مسجد، زمانى است که موجب زیان رسیدن به مؤمنان شود و پایگاهى علیه اسلام و وحدت مسلمین گردد. (و الذین اتخذوا مسجداً ... تفریقاً بین المؤمنین و إرصاداً لمن حارب اللّه و رسوله)

۱۶ - گواهى خداوند بر دروغ گویى منافقان در داشتن حسن نیت در ساختن مسجد (مسجد ضرار) (و اللّه یشهد إنهم لکذبون)

۱۷ - وحى الهى، کمک کننده پیامبر(ص) در افشاى چهره منافقانه و خیانت بار بانیان مسجد ضرار (و الذین اتخذوا مسجداً ... و اللّه یشهد إنهم لکذبون)

۱۸ - خداوند، از اسرار نهفته آدمیان، آگاه است. (و الذین ... و اللّه یشهد إنهم لکذبون)

۱۹ - دروغ گویى، خصلت منافقان است. (و اللّه یشهد إنهم لکذبون)

موضوعات مرتبط

• اتحاد: آثار اتحاد ۸
• احکام: ۱۳، ۱۵
• ارزشها: سوء استفاده از ارزشها ۱۲ ; ملاک ارزشها ۴، ۱۰
• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۳
• انگیزه: آثار انگیزه ۴
• جامعه اسلامى: اضرار به جامعه اسلامى ۷
• خدا: علم غیب خدا ۱۸ ; گواهى خدا ۱۶
• دشمنان: دشمنان خدا ۲، ۶
• دین: دشمنان دین ۳
• عمل: ملاک ارزش عمل ۴
• کافران: اسلام ستیزى کافران ۷ ; اهداف کافران ۷
• محمّد(ص): افشاگرى محمّد(ص) ۱۷ ; امداد به محمّد(ص) ۱۷ ; دشمنان محمّد(ص) ۲، ۶ ; محمّد(ص) و بانیان مسجد ضرار ۱۷
• مسجد: احترام مسجد ۱۵ ; احکام مسجد ۱۳، ۱۵ ; اهمیّت بناى مسجد ۱۰ ; منشأ فضیلت مسجد ۱۰ ; نیت در بناى مسجد ۱۰ ; نقش مسجد ۹
• مسجد ضرار: انگیزه بناى مسجد ضرار ۱، ۲، ۵، ۶ ; حرمت بناى مسجد ضرار ۱۳
• مقدسات: سوء استفاده از مقدسات ۱۲
• منافقان: آثار کفر منافقان صدر اسلام ۵ ; اختلاف افکنى منافقان ۱، ۶ ; اسلام ستیزى منافقان ۷ ; افشاى منافقان خائن ۱۷ ; اهداف منافقان ۶، ۷ ; توطئه منافقان ۲، ۳ ; دروغگویى منافقان ۱۱، ۱۹ ; دشمنى منافقان ۲، ۶ ; روش برخورد منافقان ۱، ۳ ; سوء استفاده منافقان ۱۲ ; سوء نیت منافقان ۱۶ ; سوگند منافقان صدر اسلام ۱۱ ; صفات منافقان ۱۹ ; کفر منافقان ۱۴ ; گواهان دروغگویى منافقان ۱۶ ; منافقان و دشمنان خدا ۱۴ ; منافقان و دشمنان محمّد(ص) ۱۴ ; منافقان و مؤمنان ۱۲ ; منافقان و مسجد ضرار ۱، ۲، ۳، ۵، ۱۱، ۱۶ ; موانع نفوذ منافقان ۸
• نیت: آثار نیت ۱۰
• وحى: نقش وحى ۱۷