آل عمران ١٤٥
ترجمه
آل عمران ١٤٤ | آیه ١٤٥ | آل عمران ١٤٦ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«أَن تَمُوتَ»: اسم (کانَ) است و (إِلاّ بِإِذْنِ اللهِ) خبر آن. «کِتَاباً مُّؤَجَّلاً»: در کتابی نوشته است که مشتمل بر مرگ و میرها است. (نگا: تفسیرالمنتخب / و انعام / ). وقت آن را دقیقاً در وقت مشخّص و محدودی تعیین کرده است (نگا: فاطر / ، انعام / هود / . (کِتَاباً): منصوب به نزع خافض یا مفعول مطلق است. تقدیر چنین میشود: کَتَبَ اللهُ ذلِکَ فِی کِتَابٍ مُّشْتَمِلٍ عَلَی اْلآجَالِ، یا: کَتَبَ اللهُ ذلِکَ کِتَاباً مُّوَقَّتاً بِوَقْتٍ مَّعْلُومٍ. «مُؤَجَّلاً»: مشتمل بر مرگ و میرها. دارای وقت معیّن و محدود.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
مَنْ کَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ... (۳) وَ مَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَ سَعَى... (۵) وَ اللَّهُ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرَابٍ... (۱)
هُوَ الَّذِي خَلَقَکُمْ مِنْ طِينٍ... (۱) مَنْ کَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ... (۷)
تفسیر
نکات آیه
۱- هیچ کس، جز به فرمان خدا نمى میرد. (و ما کان لنفس ان تموت الّا باذن اللّه)
۲- تمام انسانها داراى عمرى معیّن و زمان مرگشان در علم الهى، مشخّص است. (و ما کان لنفس ان تموت ... کتاباً مؤجّلا)
۳- مرگ انسان، سنّت تغییرناپذیر الهى (و ما کان لنفس ان تموت ... کتاباً مؤجّلا)
۴- نه جهاد و پایدارى در راه خدا مرگ آور است و نه گریز و رویگردان از آن زندگى بخش (و ما کان لنفس ان تموت الّا باذن اللّه کتاباً مؤجّلا) چون آیات قبل و بعد درباره جهاد و مبارزه است، این آیه اشاره دارد به نفى پندار کسانى که جنگ را عامل کشته شدن و ترک حضور در صحنه پیکار را باعث ادامه حیات مى دانستند. بنابراین، جنگ، تعیین کننده مرگ و زندگى نخواهد بود.
۵- ایمان به مقدّر بودن اجل و معین بودن عمر نزد خداوند، از عوامل تقویت روحیه پاسداران رسالت انبیا (و ما کان لنفس ان تموت الّا باذن اللّه کتاباً مؤجّلا) چون آیات قبل درباره جهاد و ترس از مرگ و شهادت بود، به نظر مى رسد از اهداف این آیه، تقویت روحیه و رفع اضطراب از مسلمانان پیکارجو باشد.
۶- قوانین حاکم بر حیات و مرگ موجودات، برخاسته از اراده و حاکمیّت خداوند (و ما کان لنفس ان تموت الّا باذن اللّه کتاباً مؤجّلا) چون عوامل و اسبابى براى مرگ و حیات در جریان است، و این آیه مرگ را به اذن الهى مى داند، بنابراین به این نتیجه مى رسیم که عوامل و اسبابِ مرگ و حیات، در تحت اراده الهى است و به اذن او عمل مى کند.
۷- تلاشگران براى پاداشهاى دنیوى، از نعمت دنیا بهره مند خواهند شد. (و من یرد ثواب الدّنیا نؤته منها)
۸- تلاشگران براى پاداشهاى اخروى، از مواهب آخرت بهره مند خواهند شد. (و من یرد ثواب الاخرة نؤته منها)
۹- قصد و نیّت عمل کننده کردارهاى نیک، تعیین کننده برخوردارى وى از نعمتهاى دنیا یا مواهب آخرت (و من یرد ثواب الدّنیا نؤته منها و من یرد ثواب الاخرة نؤته منها)
۱۰- دنیا، میدان عمل براى آخرت (و من یرد ثواب الاخرة نؤته منها)
۱۱- خداوند، پاداش دهنده اعمال در دنیا و آخرت (و من یرد ثواب الدّنیا نؤته منها و من یرد ثواب الاخرة نؤته منها) مراد از اراده پاداش، انجام عمل خیر، براى نیل به پاداش است.
۱۲- جهاد و مقاومت در جنگ، موجب برخوردارى از پاداش دنیوى و اخروى (و لمّا یعلم اللّه الّذین جاهدوا منکم و یعلم الصّابرین ... و من یرد ثواب الدّنیا نؤته منها و من یرد ثواب الاخرة نؤته منها) با توجّه به آیات قبل، از مصادیق مورد نظر براى اعمال خیر، جهاد و مبارزه است.
۱۳- پیکار اهل ایمان با دشمنان دین و پایدارى در هنگامه هاى دشوار، سپاسگزارى از نعمتهاى الهى است. (و لمّا یعلم اللّه الّذین جاهدوا منکم و یعلم الصّابرین ... و سنجزى الشّاکرین)
۱۴- جهاد براى سپاسگزارى از نعمتهاى الهى، بدون چشمداشت پاداش در دنیا و آخرت از مقدسترین نوع جهاد و مبارزه (و لمّا یعلم اللّه الّذین جاهدوا ... من یرد ثواب الدّنیا ... ثواب الاخرة ... و سنجزى الشّاکرین) از تعبیر «سنجزى» براى شاکران و تعبیر به «نؤته» براى خواستاران ثواب دنیا و آخرت به دست مى آید که پاداش شاکران، جزاى شکر آنان است نه اینکه مجرد اعطا باشد. اضافه بر این، کلمه «منها» دلالت مى کند بر اینکه دو طایفه پیش تنها به برخى از خواسته خود دست مى یابند، ولى شاکران جزاى کامل دریافت مى دارند.
۱۵- سپاسگزارى نعمتهاى الهى، برانگیزنده آدمى به جهاد و انجام تکالیف دینى (و من یرد ثواب الدّنیا ... و من یرد ثواب الاخرة ... و سنجزى الشّاکرین) به نظر مى رسد خداوند مجاهدان را به سه دسته تقسیم کرده است و جمله «سنجزى الشّاکرین»، بیانگر دسته سوم مى باشد. یعنى آنان که نه ثواب دنیا انگیزه جهاد آنهاست و نه ثواب آخرت، بلکه انگیزه آنان از جهاد تنها سپاسگزارى است.
۱۶- سپاسگزاران نعمتهاى خداوند، بهره مند از پاداشهاى مخصوص او (و من یرد ثواب الدّنیا ... و من یرد ثواب الاخرة ... و سنجزى الشّاکرین)
موضوعات مرتبط
- آخرت: تلاش براى آخرت ۸ ; رابطه دنیا و آخرت ۱۰
- اجل مقدر:۵
- استقامت:۱۲ آثار استقامت ۱۲ ۱۲ ; استقامت ۱۲ در سختیها ۱۳
- اللّه: اذن اللّه ۱ ; اراده اللّه ۶ ; پاداش اللّه ۱۱، ۱۶ ; حاکمیت اللّه ۶ ; سنتهاى اللّه ۳، ۵، ۶ ; علم اللّه ۲، ۵ ; نعمتهاى اللّه ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶
- انسان: عمر انسان ۲ ; مرگ انسان ۱، ۲، ۳
- انگیزش: عوامل انگیزش ۱۴، ۱۵
- بر: پاداش اخروى برّ ۹ ; پاداش دنیوى برّ ۹
- پاداش: اخروى ۸، ۱۱، ۱۲ ; پاداش دنیوى ۷، ۱۱، ۱۲
- تقویت روحیه: عوامل تقویت روحیه ۵
- تکلیف: زمینههاى عمل به تکلیف ۱۵
- حیات:۴، ۶
- جنگ: استقامت در جنگ ۱۲ ; فرار از جنگ ۴
- جهاد: اهمیّت جهاد ۱۴، ۱۵
- دنیا:۱۰ تلاش براى دنیا ۱۰ ۷
- دین: پاسدارى دین ۵
- سختیها:۱۳
- شکر:۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶
- صبر: آثار صبر ۱۲
- عمل:۱۵ در دنیا ۱۰ ; پاداش عمل ۱۵ ۹، ۱۱
- مرگ:۱، ۲، ۳، ۴، ۶
- نعمت: شکر نعمت ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶
- نیّت: اهمیّت نیّت ۹