الإسراء ٦٦
| کپی متن آیه |
|---|
| رَبُّکُمُ الَّذِي يُزْجِي لَکُمُ الْفُلْکَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ کَانَ بِکُمْ رَحِيماً |
ترجمه
| الإسراء ٦٥ | آیه ٦٦ | الإسراء ٦٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یُزْجِی»: می‌راند. سوق می‌دهد. «الْفُلْکَ»: کشتیها (نگا: بقره / . «مِن فَضْلِهِ»: از خیر و خوبی او.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۶۶ - ۷۲ سوره إسراء
- انسان، همیشه به وسیله فطرتش، به سوی خدا هدایت می شود
- آيا در خشكى، تضمينى از گرفتارى ها داريد، كه از خدا اعراض مى كنيد؟
- معناى آيه: «وَ لَقَد كَرَّمنَا بَنِى آدَم...»
- فرق بين «تكريم» و «تفضيل» انسان، و نظر بعضى مفسران در اين باره
- آيه شريفه، ناظر به تفضيل انسان از حيث وجود مادى است
- گفتار در برترى انسان از ملائكه
- نقد كلام زمخشرى كه قول بر «تفضيل انسان بر مَلَك» را مردود دانسته است
- افضل بودن اطاعت، از جهت كشف صفاى باطن و حُسن سريره اوست
- مراد از «امام» در جمله: «يَومَ نَدعُوا كُلَّ أُنَاسٍ بِإمَامِهِم»
- اقوال مختلف درباره مراد از «امام»، در آیه فوق
- وجوهی که در معناى آیه «مَن كَانَ فِى هَذِهِ أعمَى فَهُوَ فِى الآخِرَةِ أعمَى» گفته شده
- بحث روايتى: (رواياتى درباه برخی از آیات گذشته)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
رَبُّكُمُ الَّذِي يُزْجِي لَكُمُ الْفُلْكَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ كانَ بِكُمْ رَحِيماً 66
پروردگار شما كسى است كه برايتان كشتى را در دريا به حركت درمى‌آورد، تا با تلاش خود از فضل و رحمتش بهره بريد. البتّه او همواره نسبت به شما مهربان است.
نکته ها
راههاى دريايى از نظرِ ارزانى، هميشگى و عمومى بودن، نقش خوبى در نقل و انتقال اشخاص و اجناس دارد و بركات كشتيرانى در حمل ونقل بار و مسافر و ماهيگيرى، فراوان است. سهم دريا در اكسيژن سازى، توليد بخار و ابر و باران، پرورش ماهى و تغذيه و شگفتى‌هاى جمادى و گياهى و حيوانى آن بسيار است. در دعاى جوشن كبير مى‌خوانيم:
«يا من فى البحر عجائبه»
پیام ها
1- تأمين نيازهاى مادّى انسان، نشانه‌ى قدرت خداوند بر كفايت انسان است.
كَفى بِرَبِّكَ وَكِيلًا رَبُّكُمُ الَّذِي ...
2- امكانات وفضل از سوى خداست و كار و تلاش از ما. «يُزْجِي لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ»
3- آنچه از نعمتهاى دريا به دست مى‌آوريم، تفضّل اوست. «مِنْ فَضْلِهِ»
4- ربوبيّت خداوند همراه رحمتِ دائمى اوست. رَبُّكُمُ ... كانَ بِكُمْ رَحِيماً
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
رَبُّكُمُ الَّذِي يُزْجِي لَكُمُ الْفُلْكَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ كانَ بِكُمْ رَحِيماً (66)
«1» حجر آيه 40.
جلد 7 - صفحه 412
چون مقدم شد ذكر شيطان و مشركان و بت‌پرستان، سپس احتجاج فرمايد به دلايل توحيد بر ايشان و فرمايد:
رَبُّكُمُ الَّذِي يُزْجِي لَكُمُ الْفُلْكَ: پروردگار شما ذاتى است كه جريان دهد براى فايده شما كشتى را. فِي الْبَحْرِ: در دريا لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ: تا طلب كنيد از فضل الهى به سوارى در كشتيها بر روى آب در آنچه صلاح دنياى شما باشد از تجارت و آنچه صلاح دين شما باشد از جهاد و غير آن. إِنَّهُ كانَ بِكُمْ رَحِيماً: به درستى كه خداى تعالى به شما مهربان است از جهت آنكه انعام فرموده به شما اين نعم را و اسباب آسايش شما را از تمام حيثيات فراهم نموده.
تذكره: يكى از شواهد الطاف ذات احديت، جريان كشتى است در دريا به سبب خلق بادها و به قرار دادن آن را بر وجهى كه ممكن باشد حركت كشتى در آنكه محملى است براى تجارت و رفاهيت بشر، چه بسا امتعه و عقاقير و ادويه و غير آن در بلاد خود مى‌ماند و سايرين انتفاع نمى‌بردند و فاسد مى‌شد. زيرا اجرت حملش از قيمتش زيادتر مى‌بود. و دو مفسده بزرگ را داشت: يكى ناياب شدن چيزهاى زيادى در بسيارى شهرها با شدت احتياج مردم به آنها، و ديگر منقطع شدن معشيت تجارتى كه اين امتعه را نقل و از ربح آنها زندگانى نمايد. حضرت منّان، موجبات رواج امتعه و رفع احتياج جامعه را بوسيله كشتى فرمود.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
رَبُّكُمُ الَّذِي يُزْجِي لَكُمُ الْفُلْكَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ كانَ بِكُمْ رَحِيماً (66) وَ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلاَّ إِيَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَ كانَ الْإِنْسانُ كَفُوراً (67) أَ فَأَمِنْتُمْ أَنْ يَخْسِفَ بِكُمْ جانِبَ الْبَرِّ أَوْ يُرْسِلَ عَلَيْكُمْ حاصِباً ثُمَّ لا تَجِدُوا لَكُمْ وَكِيلاً (68) أَمْ أَمِنْتُمْ أَنْ يُعِيدَكُمْ فِيهِ تارَةً أُخْرى فَيُرْسِلَ عَلَيْكُمْ قاصِفاً مِنَ الرِّيحِ فَيُغْرِقَكُمْ بِما كَفَرْتُمْ ثُمَّ لا تَجِدُوا لَكُمْ عَلَيْنا بِهِ تَبِيعاً (69)
ترجمه
پروردگار شما است آنكه ميراند براى شما كشتى را در دريا تا بجوئيد از فضلش همانا او باشد بشما مهربان
و چون برسد بشما سختيى در دريا برود از خاطرها هر كس كه ميخوانيد جز او پس چون نجات داد شما را و رساند بخشكى رو گردان شديد و باشد انسان ناسپاس
آيا پس ايمن شديد كه فرو برد با شما جانبى از خشكى را يا فرستد بر شما باد سنگ ريزه پاشى را پس نيابيد براى خودتان نگهدارى
يا ايمن شديد كه باز گرداند شما را در آن بار ديگر پس فرستد بر شما درهم شكننده‌اى را از باد پس غرق كند شما را براى آنكه ناسپاسى كرديد پس نيابيد براى خودتان بر ما بسبب آن باز خواست كننده‌اى.
تفسير
باد بفرمان الهى كشتى را در دريا سير ميدهد و منافعى كه مردم و تجّار از سفر دريا ميبرند بفضل و كرم الهى است و يكى از ادلّه قويّه بر توحيد صانع عالم آنستكه تمام عقلاء دنيا اهل هر دين و مذهبى كه باشند بر حسب ظاهر باطنا و در كمون قلب اعتقاد بوجود خداوند عالم قادر حىّ خبير بصير سميع توانائى دارند لذا در موقع اضطرار بالطّبع و بالفطره پناه باو مى‌برند و غير او را فراموش ميكنند يعنى قهرا جز خدا وقتى كه انسان در گرداب بلا افتاده از نظرش محو ميشود و نجات خود را از او ميخواهد و چون خداوند از او دستگيرى كرد و بساحل مراد رساند باز دچار غفلت و وساوس ميشود و بعقائد فاسده ملتزم ميگردد و كفران نعمت خدا را شعار خود ميسازد لذا خداوند آنها را متنبه باين اقرار عملى كه كاشف از اعتقاد قلبى است فرموده و ضمنا گوشزدشان نموده كه دريا و صحرا و ساير موجودات همه در تحت قدرت و اختيار خداوند است شما همينكه بساحل رسيديد نبايد ايمن از غضب الهى شويد چون در صورت استحقاق و اصرار بر كفر و كفران ممكن است خداوند همان ساحل را كه جانبى از خشكى است خسف كند و شما بزمين فرو رويد و هلاك شويد چنانچه نسبت بامم سابقه اين معامله را فرمود و مبتلا بخسف شدند و آثارش را شما مشاهده كرديد اين در صورتى است كه مراد از جانب البرّ اراضى كناره باشد براى اشاره بحصول غفلت براى بندگان غافل بمجرد خروج از دريا و محتمل است مراد قطعه زير پاى آنها باشد كه آن لابدّ در جانبى از جوانب زمين
جلد 3 صفحه 376
خواهد بود در هر حال مراد از برّ مطلق زمين و خشكى است نه خصوص بيابان كه از لفظ برّ بدوا بنظر ميرسد بقرينه مقابله آن با بحر كه معلوم ميشود مراد غير دريا است و نيز ممكن است خداوند تند بادى را كه حامل سنگ ريزه باشد براى سركوبى بفرستد و شما چاره و مفرّى نداشته باشيد چون كسى قادر نيست از قضاء الهى جلوگيرى نمايد و نبايد ايمن شويد از آنكه خداوند بار ديگر در شما ايجاد شوق و حاجت بمسافرت دريا نمايد و چون بكشتى نشستيد بفرستد بر شما باد شديد مهلك شكننده اركان كشتى را پس غرق كند شما را بپاداش كفر يا كفرانتان از نعم الهى پس كسى را نيابيد كه در پى مطالبه و خون خواهى بر آيد و براى شما از ما باز خواستى كند يا نگذارد كه قضاى ما در باره شما جارى شود چون تبيع بمعناى تابع و پيرو و طلبكار و خونخواه و مددكار است ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
رَبُّكُمُ الَّذِي يُزجِي لَكُمُ الفُلك‌َ فِي البَحرِ لِتَبتَغُوا مِن فَضلِه‌ِ إِنَّهُ كانَ بِكُم رَحِيماً (66)
جلد 12 - صفحه 281
پروردگار شما خداونديست که ميراند از براي شما كشتيها را در دريا براي اينكه طلب كنيد از فضل الهي محققا او ميباشد بشما رحم كننده رَبُّكُمُ الَّذِي يُزجِي لَكُمُ الفُلك‌َ فِي البَحرِ يكي از ادله توحيد و خداشناسي اينست که بقدرة كامله خود درياها را که مملو از آب است نحوي قرار داده که اخشاب روي آب نگاهداده شود و فرو نرود و از آنها كشتيها بسازيد و در آنها برويد که از غرق شدن محفوظ مانيد و اينکه كشتيها بتوسط باد يا مكينه از بندر ببندر حركت كند و بسا از درياها بسيار عميق و بسيار طولاني شما را بممالك بعيده مثل امريكا برساند و بارهاي سنگين را شما بآن طرف دريا بتوسط كشتي ببريد لِتَبتَغُوا مِن فَضلِه‌ِ که استفاده كنيد اجناس اينکه مملكت را بآن مملكت برسانيد و اجناس آنها را باين مملكت وارد كنيد و فوايد بسياري ديگر در اينکه مسافرت دريا بهره‌برداري كنيد و اينکه تفضل براي اينست که إِنَّهُ كانَ بِكُم رَحِيماً رحمت الهي توسعه دارد وَ رَحمَتِي وَسِعَت كُلَّ شَي‌ءٍ اعراف آيه 155.
وَسِعت‌َ كُلَّ شَي‌ءٍ رَحمَةً وَ عِلماً مؤمن آيه 7 غاية الامر رحمت الهي در دنيا شامل مؤمن و كافر صالح و طالح نيك و بد ميشود. زيرا احتياج بيكديگر دارند و براي مؤمن نعمت است و براي كافر بلاء است ولي در آخرت مخصوص بمؤمن است چنانچه در آيه مذكوره در سوره اعراف ميفرمايد:
فَسَأَكتُبُها لِلَّذِين‌َ يَتَّقُون‌َ وَ يُؤتُون‌َ الزَّكاةَ وَ الَّذِين‌َ هُم بِآياتِنا يُؤمِنُون‌َ الَّذِين‌َ يَتَّبِعُون‌َ الرَّسُول‌َ النَّبِي‌َّ الأُمِّي‌َّ الَّذِي يَجِدُونَه‌ُ مَكتُوباً عِندَهُم فِي التَّوراةِ وَ الإِنجِيل‌ِ يَأمُرُهُم بِالمَعرُوف‌ِ وَ يَنهاهُم عَن‌ِ المُنكَرِ وَ يُحِل‌ُّ لَهُم‌ُ الطَّيِّبات‌ِ وَ يُحَرِّم‌ُ عَلَيهِم‌ُ الخَبائِث‌َ وَ يَضَع‌ُ عَنهُم إِصرَهُم وَ الأَغلال‌َ الَّتِي كانَت عَلَيهِم فَالَّذِين‌َ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوه‌ُ وَ نَصَرُوه‌ُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنزِل‌َ مَعَه‌ُ أُولئِك‌َ هُم‌ُ المُفلِحُون‌َ.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 66)- با این همه نعمت این همه کفران چرا؟! بحثهایی را که در زمینه توحید و مبارزه با شرک در گذشته داشتیم در اینجا نیز آن را تعقیب می‌کند، و از دو راه مختلف (راه استدلال و برهان- و راه وجدان و درون) در این موضوع وارد بحث می‌شود.
نخست به توحید استدلالی اشاره کرده، می‌گوید: «پروردگار شما کسی است که کشتی را در دریا به حرکت در می‌آورد، حرکتی مداوم و مستمر»! (رَبُّکُمُ الَّذِی یُزْجِی لَکُمُ الْفُلْکَ فِی الْبَحْرِ).
ج2، ص654
بدیهی است برای حرکت کشتیها در دریا، نظاماتی دست به دست هم داده تا این امر فراهم گردد.
البته می‌دانید کشتیها همیشه بزرگترین وسیله نقلیه انسانها بوده و هستند، هم اکنون کشتیهای غول پیکری داریم که به اندازه یک شهر کوچک وسعت و سرنشین دارند.
سپس اضافه می‌کند: هدف از این برنامه آن است «تا از نعمت او بهره‌مند شوید» (لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ). برای مسافرتهای خودتان، برای نقل و انتقال مال التجاره‌ها، و برای آنچه به دین و دنیای شما کمک می‌کند.
چرا که: «خدا نسبت به شما مهربان است» (إِنَّهُ کانَ بِکُمْ رَحِیماً).
نکات آیه
۱- حرکت پیوسته کشتیها و قوانین حاکم بر آن، در جهت منافع انسان و جلوه اى از ربوبیت خداوند است. (ربّکم الذى یزجى لکم الفلک فى البحر لتبتغوا من فضله)
۲- تأمین نیازهاى مادى انسان در زمین، دلیل قدرت و کفایت خدا در حمایت همه جانبه از انسان است. (و کفى بربّک وکیلاً. ربّکم الذى یزجى لکم الفلک فى البحر لتبتغوا من فضله) از اینکه خداوند، پس از تذکر کفایت و وکالت خود، این نکته را که کشتیها را به منظور برآوردن منافع انسانها به حرکت درمى آورد، یادآورى کرده است مى تواند براى بیان نکته یاد شده باشد.
۳- دریاها و کشتیها، در دستیابى انسان به موهبتهاى طبیعت و نعمتهاى خداوندى، نقش بس مهم و مؤثر دارند. (ربّکم الذى یزجى لکم الفلک فى البحر لتبتغوا من فضله)
۴- موهبتهاى طبیعى نهفته در درون دریاها، فضل الهى براى آدمیان است. (ربّکم الذى یزجى لکم الفلک فى البحر لتبتغوا من فضله)
۵- مطالعه در پدیده هاى نهفته در طبیعت، هدایت کننده انسان به ربوبیت خداى یگانه (ربّکم الذى یزجى لکم الفلک فى البحر لتبتغوا من فضله) از اینکه خداوند براى گرایش دادن انسانها به ربوبیت خویش، آنها را به مواهب طبیعت توجه داده است، برداشت فوق استفاده مى شود.
۶- نعمتهاى خداوند براى بشر، نشأت یافته از فضل و بخشش خداوند است. (ربّکم الذى یزجى ... لتبتغوا من فضله)
۷- بهرهورى از نعمتها و امکانات خدادادى، در پرتو سعى و تلاش امکان پذیر است. (ربّکم الذى یزجى ... لتبتغوا من فضله) خداوند، بهره گرفتن از فضل خود و امکانات موجود در دریاها را با کلمه «ابتغاء» (=تلاش براى دستیابى به مطلوب) آورده است و این نشان دهنده آن است که براى بهرهورى از امکانات، تلاش و کوشش لازم است.
۸- خداوند، خواهان سعى و تلاش انسان در راه تأمین روزى خویش و برخوردارى از مظاهر طبیعت چون دریاهاست. (ربّکم الذى یزجى لکم الفلک فى البحر لتبتغوا من فضله)
۹- خداوند، به انسانها مهرورز و رحیم است. (إنه کان بکم رحیمًا)
۱۰- آماده شدن موهبتهاى طبیعى به منظور تأمین نیازهاى انسانها، برخاسته از رحمت گسترده خداوند به آنان است. (ربّکم الذى یزجى لکم ... إنه کان بکم رحیمًا)
۱۱- ربوبیت خداوند به انسانها، آمیخته با رحمتى گسترده و فراگیر است. (ربّکم ... إنه کان بکم رحیمًا)
موضوعات مرتبط
- آفرینش: آثار مطالعه آفرینش ۵
- اسماء و صفات: رحیم ۹
- امکانات مادى: زمینه امکانات مادى ۷; منشأ امکانات مادى ۱۰
- انسان: تأمین نیازهاى انسان ۲; حامى انسان ها ۲; حمایت از انسان ها ۲; منافع انسان ۱
- تلاش: آثار تلاش ۷
- خدا: آثار رحمت خدا ۱۰; آثار فضل خدا ۶; توصیه هاى خدا ۸; دلایل حمایتهاى خدا ۲; دلایل قدرت خدا ۲; دلایل کفایتهاى خدا ۲; ربوبیت خدا ۵; رحمت خدا ۹، ۱۱; فضل خدا ۴; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱; ویژگیهاى ربوبیت خدا ۱۱
- دریاها: استفاده از دریاها ۸; فواید دریاها ۳
- روزى: تلاش براى روزى ۸
- کشتیها: آثار حرکت کشتیها ۱; فواید کشتیها ۳
- معاش: اهمیت تأمین معاش ۸
- نعمت: استفاده از نعمت ۸; زمینه استفاده از نعمت ۷; زمینه تحصیل نعمت ۳; منشأ نعمت ۶، ۱۰; نعمت هاى دریایى ۴; نعمت هاى دنیوى ۴
- هدایت: عوامل هدایت ۵
منابع
