البقرة ٢٨٥
ترجمه
البقرة ٢٨٤ | آیه ٢٨٥ | البقرة ٢٨٦ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«مَآ أُنزِلَ»: مراد قرآن است. «لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مُِن رُّسُلِهِ»: مراد آن است که ما مثل یهودیان و مسیحیان نیستیم و همه پیغمبران را از آدم تا خاتم فرستاده خدا میدانیم. «غُفْرَانَکَ»: از تو بخشش گناهانمان را خواستاریم و رحمت و لطف تو را چشم میداریم. واژه غفران، مفعول مطلق فعل محذوف (إِغْفِرْ) یا مفعولٌبه فعل محذوف (نَسْأَلُکَ) است. «رَبَّ»: منادا است به حذف حرف ندا. «مَصِیر»: رجوع. برگشت. مصدر میمی از (صَیْرُورَة) است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا... (۳)
لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا... (۲) وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ... (۶)
تفسیر
- آيات ۲۸۶ - ۲۸۵، سوره بقره
- توضيح معنايى كه اين دو آيه در صدد بيان آن هستند
- اين آيات در مقام نسخ آيه قبل نيستند
- يكى از زيباترين سبك هاى قرآنى (نقل قول بدون آوردن كلمه گفت يا گفتند)
- حق خدا بر بندگان و حق بندگان بر خداى سبحان
- تكليف نكردن به آنچه كه در قدر و اختيار انسان نيست سنت خداوند در بين بندگان است
- خطا و نسيان از اخيار آدمى خارج است ولى مقدمات خطا و نسيان اختيارى است
- دعوت عمومى به سوى دين توحيد و جهاد در راه اعلاى آن ، اولين وظيفه مومنين بعد از ايمان و اظهار عبوديت حق است
نکات آیه
۱ - ایمان پیامبر (ص) به آنچه از جانب پروردگارش بر وى نازل شده بود. (امن الرّسول بما انزل الیه من ربّه)
۲ - مُبلّغان و مروّجان دین، باید خود بدان باور داشته باشند. (امن الرّسول بما انزل الیه من ربّه) توجّه دادن خداوند به اینکه پیامبر (ص)، خود به قرآن و احکام نازل شده ایمان دارد، مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد.
۳ - نزول وحى و قرآن، ناشى از مقام ربوبیّت الهى (امن الرّسول بما انزل الیه من ربّه)
۴ - عظمت مقام پیامبر (ص) در پیشگاه خداوند (امن الرّسول بما انزل الیه من ربّه) اضافه «رب» به ضمیر، اضافه تشریفیه است که عظمت مقام آن حضرت استفاده مى شود.
۵ - تفاوت و برترى ایمان پیامبر (ص) نسبت به سایر مؤمنین* (امن الرّسول بما انزل الیه من ربّه و المؤمنون کلّ امن) با اینکه ایمان رسول اللّه (ص) مى توانست در جمله «و المؤمنون کلّ ... » تبیین شود و از ذکر او به صورت جداگانه خوددارى شود، ولى براى اشاره به برترى و ویژگى ایمان آن حضرت، او را جداگانه ذکر کرد.
۶ - ایمان، داراى مراتب* (امن الرّسول ... و المؤمنون کلّ امن باللّه) تکرار ایمان در «امن الرّسول» و «المؤمنون کلّ امن»، حکایت از مراتب ایمان دارد.
۷ - ایمان پیامبر (ص) و مؤمنان، به خدا، ملائکه، کتب آسمانى و پیامبران الهى (امن الرّسول ... و المؤمنون کلّ امن باللّه و ملئکته و کتبه و رسله) کلمه «کلّ» علاوه بر مؤمنان، شامل پیامبر (ص) نیز مى شود. یعنى پیامبر (ص) و مؤمنان، همگى ایمان به خدا و ... دارند.
۸ - ایمان مؤمنان به آنچه بر پیامبر (ص) از جانب پروردگار نازل شده است. (امن الرّسول بما انزل الیه من ربّه و المؤمنون) بنابراینکه کلمه «المؤمنون» عطف بر «الرّسول» باشد، نه اینکه مبتدا فرض شود. یعنى رسول خدا (ص) و مؤمنان به آنچه بر پیامبر (ص) نازل شده، ایمان دارند.
۹ - ایمان پیامبر (ص) و مؤمنان، به فرد فرد انبیا و انکار نکردن هیچ یک از آنان (لا نفرّق بین احد من رسله)
۱۰ - وحدت عقیدتى و آرمانى همه انبیاى الهى از دیدگاه مؤمنان (و المؤمنون کل امن باللّه ... و کتبه و رسله لا نفرّق بین احد من رسله)
۱۱ - لزوم ایمان به فرد فرد انبیا و کتب آسمانى (کلّ امن ... و کتبه و رسله لا نفرّق بین احد من رسله)
۱۲ - ایمان پیامبر (ص) به همه انبیاى گذشته و کتب آسمانى (کلّ امن ... لا نفرّق بین احد من رسله) بنابراینکه کلمه «کل» علاوه بر اینکه شامل همه مؤمنان است، شامل پیامبر (ص) نیز باشد. در نتیجه جمله «لا نفرّق ... » مقول قول پیامبر (ص) نیز هست.
۱۳ - لازمه ایمان، پذیرش و اطاعت و تسلیم است. (لا نفرّق بین احد من رسله و قالوا سمعنا و اطعنا) «سمعنا» از سمع به معناى شنیدن، کنایه از پذیرش است.
۱۴ - مؤمنان، خواستار مغفرت پروردگار (غفرانک ربّنا)
۱۵ - اطاعت از خدا و انبیا و طلب مغفرت، از ویژگیهاى مؤمنان (و قالوا سمعنا و اطعنا غفرانک ربّنا)
۱۶ - پذیرش و اطاعت فرامین الهى، زمینه غفران از جانب خداوند (و قالوا سمعنا و اطعنا غفرانک ربّنا) پیامبر (ص) و مؤمنان که در آیه به عنوان الگوى تمامى انسانها معرفى شده اند، امید به غفران را پس از پذیرش و اطاعت مطرح کرده اند. غفران الهى، مقتضاى ربوبیّت خداوند (غفرانک ربّنا)
۱۸ - احساس و اظهار عجز از جانب مؤمنان، نسبت به انجام وظایف خود در برابر پروردگار (و قالوا سمعنا و اطعنا غفرانک ربّنا) طلب آمرزش از سوى مؤمنان با وجود پذیرش دستورات الهى و اطاعت، حاکى از عجز ایشان نسبت به وظایف خویش در برابر خداوند است.
۱۹ - رسولان الهى، طالب و محتاج به مغفرت الهى (و قالوا سمعنا و اطعنا غفرانک ربّنا) بنابراینکه ضمیر «قالوا» علاوه بر مؤمنین، به «رسل» نیز ارجاع شود.
۲۰ - اعتقاد و یقین مؤمنان به معاد و بازگشت به سوى خداوند. (و الیک المصیر)
۲۱ - حرکت جهان آفرینش، تنها به سوى خداوند است. «ال» در «المصیر» براى جنس است; یعنى هر تحوّل و حرکتى تنها به سوى اوست و تمام جهان آفرینش داراى حرکت و تحول است. (و الیک المصیر)
موضوعات مرتبط
- آفرینش: حرکت آفرینش ۲۱ ; فرجام آفرینش ۲۱
- آمرزش: زمینه آمرزش ۱۶
- اطاعت: آثار اطاعت ۱۶ ; اطاعت از انبیا ۱۵ ; اطاعت از خدا ۱۳، ۱۵، ۱۶ ; اهمیّت اطاعت ۱۳
- انبیا: آرمان انبیا ۱۰ ; دعاى انبیا ۱۹ ; عقیده انبیا ۱۰ ; هماهنگى انبیا ۱۰
- ایمان: آثار ایمان ۱۳ ; ایمان به انبیا ۷، ۹، ۱۱، ۱۲ ; ایمان به خدا ۷ ; ایمان به فرستاده خدا ۱، ۸ ; ایمان به قیامت ۲۰ ; ایمان به کتب آسمانى ۷، ۱۱، ۱۲ ; ایمان به ملائکه ۷ ; مراتب ایمان ۵، ۶
- تسلیم: اهمیّت تسلیم ۱۳
- خدا: آمرزش ۱۴، ۱۷، ۱۹; ربوبیت خدا ۳، ۱۷ ;
- قرآن: نزول قرآن ۳
- مؤمنان: استغفار مؤمنان ۱۵ ; ایمان مؤمنان ۷، ۸، ۹، ۲۰ ; دعاى مؤمنان ۱۴ ; صفات مؤمنان ۱۵، ۱۸ ; عقیده مؤمنان ۱۰
- محمّد (ص): ایمان محمّد (ص) ۱، ۵، ۷، ۹، ۱۲ ; فضایل محمّد (ص) ۴
- مقربان:۴
- وحى: نزول وحى ۳