الطور ١٩
| کپی متن آیه |
|---|
| کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِيئاً بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
ترجمه
| الطور ١٨ | آیه ١٩ | الطور ٢٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«هَنِیئاً»: گوارا و بی‌دردسر. مفعول مطلق یا صفت مصدر محذوفی است (نگا: نساء / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۱ - ۲۸ سوره طور
- عذاب مُكذّبان، عين عمل آنهاست و از آنان جدا شدنى نيست
- معناى اين كه در وصف متقين فرمود: «فَاكِهين بِمَا آتَاهُم رَبُّهُم ...»
- توضيح آيه: «وَ الّذِينَ آمنُوا وَ اتّبَعَتهُم ذُرّيَتُهُم بِإيمَانٍ ألحَقنَا بِهِم ذُرّيَتهُم...»
- معناى جمله: «هر انسانی، در گروِ عمل خویش است»
- شرح پاره اى از لذّت ها و نعمت هاى اهل بهشت
- معناى اين كه بهشتيان مى گويند: «ما، در خانواده مان، مشفق بوديم»
- بحث روايتى
تفسیر نور (محسن قرائتی)
كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «19» مُتَّكِئِينَ عَلى سُرُرٍ مَصْفُوفَةٍ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عِينٍ «20»
(به آنان خطاب مى‌شود:) به خاطر اعمالى كه انجام مى‌داديد، گوارا بخوريد و بياشاميد. تكيه كنان بر تختهاى رديف شده و آنان را با حورالعين (زيبا رويان سياه چشم) به ازدواج در آوريم.
نکته ها
«هَنِيئاً» يعنى چيزى كه رنج و تعبى در پى ندارد و گواراى وجود انسان مى‌گردد. برخلاف نعمتهاى دنيوى كه معمولًا قبل يا بعد آن رنج و سختى همراه دارد.
«بِحُورٍ عِينٍ» از دو كلمه «حور» جمع «حوراء» به معناى سياه چشم و كلمه «عِينٍ» جمع
جلد 9 - صفحه 283
«عيناء» به معناى زيبا چشم تشكيل شده است. همسران بهشتى داراى چشمانى درشت، سياه و زيبايند.
انس با پاكان ونيكان و هم‌صحبتى با آنان، يكى از لذّت‌هاى بهشت است كه قرآن در موارد مختلف به اين مجالس انس و سرور كه بر تختهاى بهشتى تشكيل مى‌شود، اشاره داشته است.
آيات 16 و 19 كه مربوط به كيفر و پاداش دوزخيان و بهشتيان است، بسيار شبيه يكديگرند با يك تفاوت بسيار ظريف و آن اينكه در مورد دوزخيان مى‌خوانيم: «إِنَّما تُجْزَوْنَ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» ولى در مورد بهشتيان مى‌خوانيم: «هَنِيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» اولى «ما كنتم» است و دومى «بما كنتم». آرى كيفر دوزخيان به ميزان عمل آنهاست نه بيشتر، به خصوص كه همراه كلمه «إِنَّما» مطرح شده است، يعنى كيفر شما عين عمل شماست. ولى پاداش بهشتيان بسيار بيشتر از عملكرد آنان است و عمل آنان وسيله و بهانه‌اى براى دريافت آن همه لطف است. «هَنِيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»
پیام ها
1- كليد بهشت، تقواست. «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ»
2- مقايسه پايان كار خوبان و بدان، از بهترين شيوه‌هاى شناخت حق و باطل است. هذِهِ النَّارُ ... فِي جَنَّاتٍ وَ نَعِيمٍ
3- براى اهل بهشت، انواع باغ‌ها و نعمتها فراهم است. «جَنَّاتٍ وَ نَعِيمٍ»
4- گاهى در دنيا نعمت هست، امّا انسان به دلايلى نمى‌تواند از آن كامياب شود، اما در بهشت هم نعمت هست و هم كاميابى. جَنَّاتٍ ... فاكِهِينَ
5- نعمتها، زمانى لذّت بيشترى دارند كه از طرف خداوند به عنوان محبّت و لطف باشد «آتاهُمْ رَبُّهُمْ» و در كنارش تلخى و دغدغه نباشد. «وَ وَقاهُمْ رَبُّهُمْ»
6- كسى‌كه در دنيا با تقوا خود را حفظ كرد، در قيامت خداوند او را از عذاب دوزخ حفظ مى‌كند. الْمُتَّقِينَ ... وَقاهُمْ
7- پرهيزكاران نبايد به تقوا و عمل خود مغرور باشند كه همه‌ى نعمتها و
جلد 9 - صفحه 284
نجات‌بخشى‌ها از خداست. آتاهُمْ رَبُّهُمْ ... وَقاهُمْ رَبُّهُمْ
8- آزادى و تكريم، لذّت نعمت را بيشتر مى‌كند. «كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِيئاً» بهشتيان در خوردن و آشاميدن محدوديّت ندارند و با «هَنِيئاً» مورد تكريم قرار مى‌گيرند.
9- كاميابى، در سايه امنيّت، لذّت را بيشتر مى‌كند. وَقاهُمْ رَبُّهُمْ ... كُلُوا وَ اشْرَبُوا
10- خوردنى‌هاى دنيوى همراه مشكلاتى در تهيه و حفظ و مصرف آن است، در نعمتهاى آخرت هرگز مشكلى نيست. «هَنِيئاً»
11- دلخوشى و رضايت در كنار استفاده از نعمتها، شرط كمال كاميابى است.
فِي جَنَّاتٍ وَ نَعِيمٍ فاكِهِينَ ... مُتَّكِئِينَ عَلى سُرُرٍ ...
12- آنان كه در دنيا از نگاه به نامحرمان چشم پوشيدند، در آخرت همسرانى زيباروى خواهند داشت. الْمُتَّقِينَ ... زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عِينٍ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «19»
چون متقيان در بهشت باشند در حالتى كه آنها را گويند:
كُلُوا وَ اشْرَبُوا: بخوريد از اطعمه بهشت و بياشاميد از مشروبات آن خوردنى و آشاميدنى، هَنِيئاً: گوارنده بدون تخمه و گرفتگى و ناتمامى بلكه به نحو اتم و اكمل و الذ. زيد بن ارقم روايت نموده كه مردى از اهل كتاب خدمت حضرت پيغمبرى صلّى اللّه عليه و آله آمد گفت: يا ابا القاسم دعوى مى‌كنى كه اهل بهشت در بهشت مى‌خورند و مى‌آشامند؟ حضرت فرمود: به حق آنكسى كه نفس من به يد قدرت او است كه هر مردى از اهل بهشت قوّت صد مرد داشته باشد كه به ميل تمام بخوردن و آشاميدن و غيره اقدام نمايد، و بعد از خوردن و آشاميدن عرقى از او حاصل شود كه خوشبوتر از بوى مشك باشد و تحليل آنچه خورده به اين طريق باشد «1». پس حق تعالى فرمايد اين پاداش، بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ:
«1» منهج الصادقين ج 9 ص 57.
جلد 12 - صفحه 300
به سبب آنچه بوديد كه در دنيا بجا مى‌آورديد از طاعات و عبادات از اعمال حسنه و گفتار مرضيه.
تنبيه: آيات شريفه آگاهى است به آنكه اعطاى بهشتى و نجات از عذاب جهنم منوط به دو چيز است: 1- تقواى از كفر و شرك و معاصى و مناهى؛ چنانچه صدر آيه اول تحقق آن را اعلام فرموده «ان المتقين فى جنات و نعيم».
2- ايمان و اعمال صالحه، چنانچه آخر آيه به آن اشاره فرموده كه «بما كنتم تعملون». بنابراين فوز به ثواب و نجات از عذاب، ملازم است به اجتناب از محرمات و عمل به طاعات كه منشأ خوف و رجا باشد و بدون آن آرزو و خواهش نفسانى است، چنانچه در كافى- على بن محمد روايت نموده كه خدمت حضرت صادق عرض كردم:
ان قوما من مواليك يلمون بالمعاصى و يقولون نرجوا فقال كذبوا ليسوا لنا بموال اولئك قوم ترجحت بهم الامانى من رجا شيئا عمل له و من خاف من شي‌ء هرب منه: «1» بدرستى كه گروهى از دوستان شما مباشرت كنند به گناهان و مى‌گويند ما اميدواريم. حضرت فرمود: دروغ گويند، نيستند دوستان ما، آن جماعت كسانيند آرزوها آنها را به اميد انداخته، زيرا كسى كه اميد چيزى داشته باشد عمل نمايد براى آن و كسى كه بترسد از چيزى فرار نمايد از آن- اشاره به آن كه اين جماعت اگر اميد ثواب و نعم بهشتى را دارند، بايد به موجبات آن كه عمل طاعات و عبادت باشد اقدام نمايند، و اگر از عقاب و عذاب جهنم بترسند بايد از معاصى كه سبب آنست اجتناب كنند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ نَعِيمٍ «17» فاكِهِينَ بِما آتاهُمْ رَبُّهُمْ وَ وَقاهُمْ رَبُّهُمْ عَذابَ الْجَحِيمِ «18» كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِيئاً بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «19» مُتَّكِئِينَ عَلى سُرُرٍ مَصْفُوفَةٍ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عِينٍ «20» وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ ما أَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ كُلُّ امْرِئٍ بِما كَسَبَ رَهِينٌ «21»
وَ أَمْدَدْناهُمْ بِفاكِهَةٍ وَ لَحْمٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ «22» يَتَنازَعُونَ فِيها كَأْساً لا لَغْوٌ فِيها وَ لا تَأْثِيمٌ «23» وَ يَطُوفُ عَلَيْهِمْ غِلْمانٌ لَهُمْ كَأَنَّهُمْ لُؤْلُؤٌ مَكْنُونٌ «24» وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ يَتَساءَلُونَ «25» قالُوا إِنَّا كُنَّا قَبْلُ فِي أَهْلِنا مُشْفِقِينَ «26»
فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ «27» إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلُ نَدْعُوهُ إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ «28»
جلد 5 صفحه 75
ترجمه
همانا پرهيزكاران در بهشتها و نعمتند
با آنكه متنعّم و شاد مانند بآنچه داده است بايشان پروردگارشان و نگاه داشت آنان را پروردگارشان از عذاب دوزخ
بخوريد و بياشاميد گواراى شما باد بپاداش آنچه كه ميكردند
تكيه‌زدگان بر تختهاى رديف هم نهاده و تزويج نموديم ايشانرا با زنان سفيد پوست درشت چشم
و آنانكه ايمان آوردند و پيرو شدند از ايشان فرزندانشان در ايمان ملحق ساختيم بايشان فرزندانشان را و كم نكرديم از جزاى عملشان چيزى هر مردى بآنچه كسب كرده در گرو است
و پيوسته دهيم بايشان ميوه و گوشت از آنچه رغبت و ميل ميكنند
ميگيرند از يكديگر در آن بهشتها جام شرابى را كه نه بيهوده‌گوئى در آن معمول است و نه كار زشت كردن
و ميگردند گرد ايشان پسرانى كه مخصوص ايشانند تو گوئى آنان مرواريد در صدف پنهانند
و روى آورند بعضيشان بر بعضى از يكديگر ميپرسند گويند
همانا ما بوديم پيش از اين در ميان كسانمان ترسندگان
پس منّت نهاد خدا بر ما و محفوظ داشت ما را از عذاب آتش سوزان
همانا ما از اين پيش ميخوانديم او را همانا او است نيكوكار مهربان.
تفسير
خداوند متعال بر حسب معمول در كلام خود بعد از احوال كفّار بيان فرموده است احوال اهل ايمان و تقوى را كه در باغهاى پردرخت و نعمتهاى گوناگون متنعّم و متلذّذ و شاد مانند كه خداوند آنها را از عذاب دوزخ حفظ فرمود و بچنين فوز عظيم كه بوصف در نيايد نائل شدند و بآنها گفته ميشود بخوريد و بياشاميد گواراى وجود شما براى آنكه كسانى بوديد در دنيا كه بوظايف خود عمل مينموديد و اينها پاداش شما است كه در مقابل كار شما و باستحقاق بشما رسيده است و ايشان بر تختهائى كه رديف يكديگر قرار داده شده نشسته و بر بالشها تكيه داده‌اند و خداوند دختران سفيد پوست آهوى چشم را كه سياهى
جلد 5 صفحه 76
آن بر سفيدى غالب و درشت خوشحالت باشد براى آنان تزويج و جفت قرار داده و ساير اوصاف كمال و جمال آنها قبلا كرارا ذكر شده است و كسانيكه ايمان آوردند و اولاد ايشان به تبع آنها قبول اسلام نمودند اگر چه اعتقاد آنها كامل نباشد و عملشان كمتر از پدرانشان باشد صغير باشند يا كبير خداوند باحترام پدرانشان و براى خشنودى آنها ذريّه و نسل آنانرا ملحق بايشان فرموده هم درجه آنها در بهشت قرار ميدهد و در مقابل اين كرامت چيزى از پاداش اعمال آنها كاسته نميفرمايد بلكه صرف تفضّل است و در كافى و فقيه و توحيد از امام صادق عليه السّلام و در حديث نبوى اينمعنى نقل شده و از چند روايت معتبر استفاده ميشود كه اطفال اهل ايمان در بهشت تحت تربيت حضرت ابراهيم و ساره قرار ميگيرند و از درخت مخصوصى تغذّى مينمايند و روز قيامت ملبّس و معطّر بپدرانشان هديه داده ميشوند و اين روايات در ذيل اين آيه و در تفسير آن وارد شده است و فرد اكمل اين الحاق تبعيّت ذريّه طاهره پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم و امير المؤمنين عليه السّلام است در درجات آن دو و در بعضى از روايات به اين معنى اشاره و بكمتر نبودن ائمه اطهار از امير المؤمنين عليه السّلام در حجيّت قول و اطاعت امر بنصّ پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم تصريح شده است و پس از اين براى آنكه فرزندان مغرور بعمل پدران خود نشوند ميفرمايد هر كس در گرو عمل خود ميباشد اگر عملش خوب شد آزاد ميگردد و اگر عملش بد شد هلاك ميشود بلى اگر عمل پسر خوب و عمل پدر خوبتر باشد براى كرامت پدر پسر را با او محشور خواهند نمود و باز عود باحوال اهل تقوى نموده ميفرمايد پى در پى براى ايشان از انواع ميوجات و اقسام گوشتهاى پرندگان و چرندگان حلال گوشت هر چه مايل باشند و اشتها داشته باشند حاضر و آماده ميگردد و جامهاى شراب طهور بهشتى را بيكديگر تعارف نموده و از هم ميگيرند و مى‌نوشند بدون آنكه در بين سخن لغو و ناروائى گفته شود يا بعد كار زشتى از ايشان صادر گردد كه معمول شراب خواران دنيا است يعنى آن جام نه موجب ياوه‌گوئى ميشود نه موجب گناه و كأس مؤنّث مجازى است و پسران خوش صورتى گرد ايشان براى خدمتگزارى ميگردند كه مملوك آنانند و در سفيدى و صفا و جلوه مانند مرواريدى
جلد 5 صفحه 77
هستند كه تازه از صدف بيرون آمده در مجمع از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه پرسيدند خدمتگزاران كه مانند لؤلؤ باشند پس آنها چگونه خواهند بود فرمود قسم بخدائيكه جان من در دست قدرت او است فضيلت مخدوم بر خادم مانند فضيلت ماه شب چهارده است بر ساير ستارگان و در ضمن با يكديگر صحبت ميكنند يكى برفقايش ميگويد حال شما در دنيا چگونه بود كه به اين مقام رسيديد آنها جواب ميدهند ما در دنيا در بين كسانمان خدا ترس بوديم پس او بر ما منّت نهاد و ما را از عذاب آتش سوزان يا نافذ در مسامات بدن مانند باد سام نجات داد و حفظ فرمود ما در دنيا خدا را بيگانگى ميخوانديم و باخلاص عبادت ميكرديم و او محسن و نيكوكار و مهربان بر بندگان است لذا ما را باين نعم بى‌پايان متنعّم فرموده و باين مقامات عاليات فائز ساخته است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
كُلُوا وَ اشرَبُوا هَنِيئاً بِما كُنتُم تَعمَلُون‌َ «19»
بخوريد و بياشاميد گوارا باد بسبب آنچه که بوديد عمل مي‌كرديد.
كُلُوا وَ اشرَبُوا از براي ترخيص است نه واجب است و نه مستحب‌ّ و نه اعمال مولويت در او شده و در حديث داريم
(ان اللّه يحب ان يؤخذ برخصه کما يحب ان يؤخذ بعزائمه).
هَنِيئاً بمعني گوارا که هيچگونه آفتي و اذيتي و عيب و نقصي در او نباشد.
جلد 16 - صفحه 299
بِما كُنتُم تَعمَلُون‌َ از ايمان و اعمال صالحه و تقوي که قابليت پيدا كرديد از براي بهشت و تفضلات الهي.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 19)- بعد از این اشاره اجمالی و سر بسته، به نعمتها و سرور و شادمانی پرهیزکاران در بهشت به شرح آنها پرداخته، چنین می‌گوید به آنها گفته می‌شود:
«بخورید و بیاشامید گوارا»! (کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً).
«اینها در برابر اعمالی است که انجام می‌دادید»! (بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).
تعبیر به «هنیئا» (گوارا) اشاره به این است، که خوردنیها و نوشیدنیهای بهشتی هیچ گونه عوارض نامطلوبی را به دنبال ندارد، و همچون نعمتهای این جهان نیست که گاه مختصر کم و زیاد در آن، بیماری و ناراحتی به دنبال می‌آورد.
مسلم است نعمتهای بهشتی ذاتا گواراست، اما این که فرشتگان به بهشتیان
ج4، ص562
می‌گویند گوارا باد خود لطف و گوارائی دیگری است.
نکات آیه
۱ - تقواپیشگان، مورد تکریم و دعوت الهى براى بهرهورى آزاد از نعمت هاى بهشتى (کلوا و اشربوا)
۲ - خوردن و آشامیدن بهشتیان، همراه با پیام «گوارا باد» به ایشان (کلوا و اشربوا هنیًا) جمله «کلوا و اشربوا» مقول قول محذوف است; یعنى، «یقال لهم کلوا... هنیئاً».
۳ - نعمت هاى بهشت، گوارا و بى هیچ ناخالصى و رنج و زیان (کلوا و اشربوا هنیًا) «هنیىء» (معادل گوارا) به امرى گفته مى شود که رنج و تعب در پى نداشته باشد. «هینئاً» در آیه شریفه، صفت براى مصدر محذوف است; یعنى، «کلوا و اشربوا أکلاً و شرباً هینئاً».
۴ - انسان در بهشت، داراى ویژگى هاى موجود مادى است و از خوردنى ها و آشامیدنى ها لذت مى برد. (کلوا و اشربوا هنیًا)
۵ - بهرهورى متقین از نعمت هاى گواراى بهشت، پاداش عملکرد نیک و مداوم خود آنان (کلوا و اشربوا هنیًا بما کنتم تعملون) تعبیر «کنتم تعلون»، ماضى استمرارى و دلالت بر مداومت پارسایان بر اعمال نیک دارد.
۶ - عملکرد دنیوى آدمیان، ملاک اصلى سعادت و شقاوت اخروى ایشان (إنّما تجزون ما کنتم تعملون ... هنیًا بما کنتم تعملون) واژه «کنتم» (با فعل ماضى) اشاره به جهان گذشته (دنیا) دارد و تصریح به اعمال دنیوى، مى رساند که تأثیر اصلى در سعادت و شقاوت عمل آدمى، در دنیا است.
موضوعات مرتبط
- بهشت: استفاده از نعمتهاى بهشت ۱; گوارایى نعمتهاى بهشت ۳; لذایذ مادى بهشت ۴; موجبات بهشت ۵; نعمتهاى بهشت ۵; ویژگى نعمتهاى بهشت ۳
- بهشتیان: احترام بهشتیان ۲; فضایل بهشتیان ۲; گوارا باد به بهشتیان ۲
- خدا: دعوتهاى خدا ۱
- سعادت: عوامل سعادت اخروى ۶
- شقاوت: عوامل شقاوت اخروى ۶
- عمل: آثار اخروى عمل ۶
- عمل صالح: پاداش عمل صالح ۵
- متقین: احترام متقین ۱; پاداش متقین ۵; دعوت از متقین ۱; عمل صالح متقین ۵; فضایل متقین ۱; نعمتهاى اخروى متقین ۵
منابع
