الأنعام ٨٧
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ مِنْ آبَائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوَانِهِمْ وَ اجْتَبَيْنَاهُمْ وَ هَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ |
ترجمه
| الأنعام ٨٦ | آیه ٨٧ | الأنعام ٨٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إجْتَبَیْنَاهُمْ»: آنان را برگزیدیم و برای رسالت خویش گلچین کردیم.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۹۰ - ۸۴، سوره انعام
- اشاره به استمرار و عدم انقطاع عقيده به توحيد در قرون گذشته ، با عنايت و هدايت الهى .
- قرآن كريم دخترزادگان را هم اولاد و ذريه حقيقى مى داند.
- ملاك تفصيل و برترى انبياء(ع ) بر ديگر مردم ، داشتن هدايت فطرى و بهره مندى ازهدايت خاص و بى واسطه الهى است .
- كوششى كه صاحب المنار براى توجيه ترتيب اسماء انبياء (ع ) در سه آيه شريفه ،نموده است .
- اشكالاتى كه بر كلام صاحب المنار وارد است .
- معناى (اجتباء) و مراد از استعمال آن در ارتباط با انبياء الهى .
- دعوت همه انبياء(ع ) و تمام شرايع ، در حقيقت يكى است اگر چه در سعه و ضيق واجمال و تفصيل مختلف باشند.
- معناى (و هديناهم الى صراط مستقيم ).
- در هدايت الهى ضلالت راه ندارد و بقاء آن مشروط به شكر، كه عبارتست ازعمل به لوازم توحيد و عبوديت مى باشد.
- معانى (( حكم )) و بيان مراد از دادن كتاب و حكم و نبوت به پيامبران عليهم السلام .
- اقسام سه گانه اطلاق (( كتاب )) در قرآن مجيد.
- بررسى اقوال مختلفى كه درباره اينكه قومى كه موكل بر حفظ دين خدا هستند چه كسانى مى باشند گفته شده است .
- به نظر ما مراد از اين قوم انبياء و معصومين و اتقياء و صلحايند كه همواره پاسدار دين حق مى باشند.
- شريعت اسلام ناسخ شرايع قبل است و امر خداوند در (( فبهديهم اقتده )) به معناى امربه تبعيت از شرايع گذشته نيست .
- چند روايت درباره (( يسع )) يكى از انبياى بنىاسرائيل .
- رواياتى در مورد اينكه دخترزادگان هم از ذريه انسان بشمار مى روند.
- مساءله قرابت و ترتب آثار نسب در مورد زنان ، و دخترزادگان مساءله اى حقوقى واجتماعى است كه در اسلام شناخته شده است .
- استناد ائمه اهل بيت عليهم السلام به آياتى از قرآن مجيد براى اثبات اينكه دخترزادهاولاد بشمار مى رود.
- رواياتى در ذيل (( .... فقد و كلنا بها قوما ليسوا بها كافرين )) .
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ «87»
واز پدران وذرّيه وبرادرانشان، كسانى را (مورد لطف قرارداده وبه خاطر لياقتشان آنان را به نبوّت) برگزيديم و به راه راست هدايتشان كرديم.
جلد 2 - صفحه 504
نکته ها
برخى گمان كرده‌اند كه ذريّه تنها به نوه‌هاى پسرى گفته مى‌شود، در حالى كه حضرت عيسى كه پدر نداشت و تنها از طرف مادر به ابراهيم عليه السلام منسوب بود، در اين آيه از ذريّه حضرت ابراهيم به شمار آمده است. وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ ... عِيسى امام صادق و امام كاظم عليهما السلام به استناد همين آيه، اهل‌بيت عليهم السلام را كه از طرف مادر به پيامبر مى‌رسند، ذرّيه رسول اللّه و ابناء رسول اللّه دانسته‌اند. «1» فخررازى نيز در تفسير خود، اين نكته را پذيرفته است. در «تفسير المنار» هم حديثى از صحيح بخارى نقل شده كه رسول خدا صلى الله عليه و آله كلمه‌ى ذريّه را درباره‌ى امام حسن عليه السلام به كار برده است.
برخى خواسته‌اند از كلمه‌ى «مِنْ» در «مِنْ آبائِهِمْ» استفاده كنند كه در ميان پدران انبيا افراد منحرف هم بوده‌اند ولى لحن آيات، در مقام برگزيدگى پدران براى نبوت است. نه در مقام كفر و ايمان آنان. «2»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ (87)
وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ: و تفضيل داديم بعضى از پدران ايشان و بعضى از ذريه ايشان و برخى از برادران ايشان را. يعنى از آباء و ذريه و اخوان انبياى مذكوره را كه پيغمبر يا اوصياء يا اولياء بودند تفضيل داديم بر ساير مردم كه در رتبه از ايشان پست‌تر بودند، يا هدايت كرديم بعضى از آباء و ذرارى و اخوان انبياى مذكوره را بوسيله الطاف و توفيق خود. بنابر اين مراد از هدايت، اعطاى نبوت و علم و حكمت است وَ اجْتَبَيْناهُمْ: و برگزيديم و اختيار كرديم اين پيغمبران را وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ: و ثابت داشتيم ايشان را به راه راست كه دين حق باشد. و گويند تكرار هدايت در آيه جهت بيان آن چيزى است كه مهتدى شده‌اند به سوى آنكه دين خدا است يا ايشان را در آخرت به طريق بهشت رهنمائى كرديم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ وَ اجْتَبَيْناهُمْ وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ (87)
ترجمه
و از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان و برگزيديمشان و هدايت كرديمشان براه راست.
تفسير
يعنى و هدايت نموديم از آباء انبياء نامبرده در آيات سابقه و ذريّات آنها و از برادران آنها مانند برادران حضرت يوسف مردانيرا بمعرفت خداوند و توحيد او و نفى شرك و برگزيديم آنها را برسالت و نبوّت و ترويج دين و معارف حقّه و نشر احكام الهى و علم و حكمت و اخلاق حسنه و هدايت نموديم ايشانرا براه راست موصل ببهشت جاويد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ وَهَبنا لَه‌ُ إِسحاق‌َ وَ يَعقُوب‌َ كُلاًّ هَدَينا وَ نُوحاً هَدَينا مِن قَبل‌ُ وَ مِن ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَيمان‌َ وَ أَيُّوب‌َ وَ يُوسُف‌َ وَ مُوسي وَ هارُون‌َ وَ كَذلِك‌َ نَجزِي المُحسِنِين‌َ (84) وَ زَكَرِيّا وَ يَحيي وَ عِيسي وَ إِلياس‌َ كُل‌ٌّ مِن‌َ الصّالِحِين‌َ (85) وَ إِسماعِيل‌َ وَ اليَسَع‌َ وَ يُونُس‌َ وَ لُوطاً وَ كلاًّ فَضَّلنا عَلَي العالَمِين‌َ (86) وَ مِن آبائِهِم وَ ذُرِّيّاتِهِم وَ إِخوانِهِم وَ اجتَبَيناهُم وَ هَدَيناهُم إِلي صِراطٍ مُستَقِيم‌ٍ (87)
احتياج بترجمه ندارد در ضمن تفسير شرح داده ميشود انشاء اللّه تعالي، وَ وَهَبنا لَه‌ُ علاوه بر آنچه در آيه ذكر شده سابقا که حجتهاي خود را بابراهيم
جلد 7 - صفحه 128
عليه السّلام داديم و درجات عاليه باو عنايت نموديم باو بخشيديم اسحق در سن‌ّ پيري و عجوزه بودن و نازا بودن ساره زوجه او باو اسحق را عنايت كرديم و يعقوب که فرزند اسحق باشد و درك زمان ابراهيم را نمود چنانچه در جاي ديگر ميفرمايد فَبَشَّرناها بِإِسحاق‌َ وَ مِن وَراءِ إِسحاق‌َ يَعقُوب‌َ هود آيه 74.
كُلًّا هَدَينا هر سه نفر ابراهيم اسحق يعقوب را هدايت نموديم داراي مقام نبوت و رسالت بودند و از اوصياء ابراهيم در بني اسرائيل که اسرائيل همان اسحق است.
وَ نُوحاً هَدَينا مِن قَبل‌ُ يعني پيش از ابراهيم نوح را هدايت كرديم که اولين پيغمبر اولو العزم بوده و دين او تا زمان ابراهيم باقي بود و او را شيخ الانبياء گفتند چون طول عمر او از همه بيشتر بوده و آدم ثاني گفتند چون تمام افراد بشر بعد از آدم از نسل او بوجود آمدند وَ مِن ذُرِّيَّتِهِ در مرجع ضمير اختلاف شد بعضي گفتند راجع بنوح است يكي از جهت اقربيت و يكي از جهت اينكه بعض مذكورين از ذريه ابراهيم نيستند مثل لوط و الياس، و بعضي گفتند راجع بابراهيم است چون اينکه آيات در مقام تفضلات باو است و از باب تغليب همه را ذريه او شمرده داود إبن ايشاء که شرح حال او در سوره بقره در قصه طالوت و جالوت آيه شريفه وَ قَتَل‌َ داوُدُ جالُوت‌َ گذشت و سليمان إبن داود و شرح آن هم در قضيه هاروت و ماروت گذشت و ايوب إبن موص إبن رازح بن روم بن عيصي إبن اسحق از انبياء بني اسرائيل و شرح حال او در سوره ص آيه 4 وَ اذكُر عَبدَنا أَيُّوب‌َ إِذ نادي رَبَّه‌ُ أَنِّي مَسَّنِي‌َ الشَّيطان‌ُ بِنُصب‌ٍ وَ عَذاب‌ٍ بيايد انشاء اللّه و يوسف إبن يعقوب إبن اسحق در سوره يوسف خداوند مفصلا بيان فرموده و موسي و هارون دو برادر ابنا عمران إبن يصهر بن قاهث بن لاوي إبن يعقوب و در بسياري از سور شرح حال آنها بتفصيل و اجمال بيان شده.
جلد 7 - صفحه 129
وَ كَذلِك‌َ نَجزِي المُحسِنِين‌َ ممكن است اشاره باين باشد که اينها چون محسن بودند بآنها عنايت فرموديم و ممكن است اشاره باشد به اينكه بمحسنين هم اينکه نوع عنايتها را ميكنيم.
(و زكريّا) إبن اذن بن بركيا که او را ارّه بر سر گذاردند و دو قسمت كردند و يحيي إبن زكريّا که براي خاطر يك زن زانيه او را سر بريدند و سر او در مقابل پادشاه تكلم فرمود چنانچه سر حضرت ابي عبد اللّه عليه السّلام مقابل يزيد لعين تكلم فرمود و سر سعيد بن جبير مقابل حجاج تكلم نمود و عيسي إبن مريم بنت عمران إبن ياشهم إبن امون إبن حزقيا، و اينکه يكي از ادله است بر اينكه حسنين عليهما السّلام و ساير ائمه هدي و سادات فاطميين ابناء رسول اللّه صلّي اللّه عليه و آله و سلّم هستند و از ذراري آن بزرگوار و الياس در ميان مفسرين اختلاف شد که آيا ادريس است يا خضر است يا اولاد بشر إبن فنحاس است و خداوند در سوره و الصافات در ده آيه از آيه 123 الي 132، شرح او را بيان فرموده كُل‌ٌّ مِن‌َ الصّالِحِين‌َ صالح مطلق مرادف با معصوم است.
(و اسمعيل) ذبيح اللّه إبن ابراهيم و بشارة او را خداوند بابراهيم داده فَبَشَّرناه‌ُ بِغُلام‌ٍ حَلِيم‌ٍ الي آخر الآيات سوره و الصافات آيه 99 الي 109 يازده آيه و اليسع إبن اخطوب إبن عجوز يونس إبن متي ملقب بذي النون و شرح حال او در سوره و الصافات آيه 139 تا 149 در يازده آيه ذكر شده و لوطا بعضي گفتند پسر برادر ابراهيم که هاران باشد و بعضي گفتند پسر خواهر ابراهيم است و اول كسي که ايمان بابراهيم آورد او بوده چنانچه ميفرمايد فَآمَن‌َ لَه‌ُ لُوطٌ عنكبوت آيه 25، چنانچه امير المؤمنين عليه السّلام اول من آمن برسول اللّه (ص) بود، و مبعوث شد بر قومش و قضاياي او و قومش در بسياري از سور قرآن مذكور شده وَ كلًّا فَضَّلنا عَلَي العالَمِين‌َ بعضي گفتند مراد عالمين زمان خود بوده و نظر به اينكه
جلد 7 - صفحه 130
محمّد صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و آل او عليهم السّلام مسلّما افضل از آنها بودند لكن اينکه خلاف ظاهر آيه شريفه است بلكه آيه در مقام اينست که انبياء افضل بر عالمين هستند امّا البته ميانه خود انبياء افضل و غير افضل بوده چنانچه ميفرمايد تِلك‌َ الرُّسُل‌ُ فَضَّلنا بَعضَهُم عَلي بَعض‌ٍ بقره آيه 254، و حضرت رسالت (ص) افضل از کل آنها بوده و ملقب (بخاتم النبيين) شده در آيه شريفه ما كان‌َ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِن رِجالِكُم وَ لكِن رَسُول‌َ اللّه‌ِ وَ خاتَم‌َ النَّبِيِّين‌َ احزاب آيه 40.
وَ مِن آبائِهِم وَ ذُرِّيّاتِهِم وَ إِخوانِهِم ظاهر اينست که اينکه جمله اشاره بسائر انبياء است که نام آنها ذكر نشده و آنها بعضي پدران اينکه مذكورين بودند و بعضي ذراري آنها و بعضي اخوان آنها و قرينه بر اينکه ظهور يكي اينكه اينکه آيات شريفه در مقام ذكر انبياء بوده و ديگر جمله اخيره که ميفرمايد وَ اجتَبَيناهُم که خداوند اينها را برگزيد وَ هَدَيناهُم بهدايت مطلقه عامه إِلي صِراطٍ مُستَقِيم‌ٍ که هيچگونه اعوجاجي در او نباشد از حيث عقائد و اخلاق و اعمال و آنها هدايت شدند و اينکه موهبت خاص انبياء و اوصياء آنها و معصومين مثل مريم و صديقه طاهره است زيرا غير معصوم خالي از اعوجاج نيست و اقوي‌تر دليل که موجب نص‌ّ در اينکه مدّعي ميشود آيات بعد است که ميفرمايد:
131
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند برخى از پدران و فرزندان و برادران انبیاى گذشته را (ابراهیم، اسحاق، یعقوب (ع) و ... ) برگزید و به صراط مستقیم هدایت کرد. (و من ءابائهم و ذریتهم و إخونهم و اجتبینهم و هدینهم إلى صرط مستقیم)
۲- خداوند برخى از پدران و فرزندان و برادران انبیاى گذشته را (ابراهیم، اسحق (ع) و ... ) بر همه مردم عصرشان برترى بخشید. (کلاً فضلنا على العلمین ... و من ءابائهم و ذریتهم و إخونهم)
۳- پیامبران الهى داراى ارتباط نسبى با یکدیگر بودند.* (و من ءابائهم و ذریتهم و إخونهم) تصریح به اسامى تعدادى از پیامبران در آیات پیش و بیان اجمالى تعدادى دیگر با عنوان «آباء» و «ذریات» و «اخوان» گویا به منظور استقصاى همه پیامبران انجام گرفته باشد. بر این اساس حصر پیامبران در افراد مذکور، که خویشاوند یکدیگر هستند، برداشت فوق را ثابت مى کند.
۴- پیامبران، برگزیدگان خداوند و رهیافتگان به صراط مستقیم هستند. (و اجتبینهم و هدینهم إلى صرط مستقیم)
۵- گزینش و هدایت انبیا از جانب خداوند است. (و اجتبینهم و هدینهم إلى صرط مستقیم)
۶- صراط مستقیم، مرتبه اى عالى در مسیر هدایت است. (و هدینهم إلى صرط مستقیم)
موضوعات مرتبط
- ابراهیم (ع): خویشاوندان ابراهیم (ع) ۱، ۲
- اسحاق (ع): خویشاوندان اسحاق (ع) ۱، ۲
- انبیا: برادران برگزیده انبیا ۱ ; برگزیدگى انبیا ۴ ; پدران برگزیده انبیا ۱، ۲ ; خویشاوندان برتر انبیا ۲ ; خویشاوندان برگزیده انبیا ۱ ; خویشاوندى انبیا ۳ ; فرزندان برگزیده انبیا ۱، ۲ ; گزینش انبیا ۵ ; مقامات انبیا ۴ ; هدایت انبیا ۵ ; هدایت خویشاوندان انبیا ۱
- برگزیدگان: هدایت برگزیدگان ۱
- خدا: هدایت خدا ۱، ۵
- صراط مستقیم: اهمیت صراط مستقیم ۶
- مهتدین:۱، ۴
- هدایت: مراتب هدایت ۶ ; هدایت به صراط مستقیم ۱، ۴
- یعقوب (ع): خویشاوندان یعقوب (ع) ۱
منابع
