الأحقاف ١٩
ترجمه
| الأحقاف ١٨ | آیه ١٩ | الأحقاف ٢٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لِکُلٍّ»: برای هر یک از دو گروه کافر و مؤمن. «دَرَجَاتٌ»: از باب تغلیب، مراد هم درجات بهشتیان و هم درکات دوزخیان است. «لِیُوَفِّیَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَ هُمْ لایُظْلَمُونَ»: حرف (ل) برای تعلیل است. (یُوَفِّیَهُمْ) منصوب به (أَنْ) مقدّر است. جار و مجرور متعلّق به محذوفی است و تقدیر چنین است: جَازَاهُمُ اللهُ بِذلِکَ لِیُوَفِّیَهُمْ. حرف (و) حالیّه، و جمله (هُمْ لا یُظْلَمُونَ) حال مؤکّده است.
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۲۰ سوره احقاف
- معناى آيه : ((و وصينا الانسان بوالديه احسانا...))
- دعا و در خواست توفيق شكر نعمت و انجام اعمال صالح و مرضى خدا
- توضيحى درباره قبول بهترين عمل ، در مقابل در گذشتن از سيئات
- اشاره به اختلاف درجات مؤ منين نيكوكار و كافران بدكار متناسب با اختلاف نفوس واعمال هر يك
- وجوهى كه در معناى جمله : ((و يوم يعرض الذين كفروا على النار)) گفته شده است
- حق مطلب در اينكه چرا در آيه شريفه كفار بر آتش عرضه شده اند نه آتش بر كفار!
- آنچه پس از عرضه كفار بر آتش به آنان گفته مى شود
- رواياتى درباره حداقل مدت حمل ، و مراد از ((بلوغ اشد))
- دو روايت درباره ((بلوغ اشد)) و مراتب آن
- روايتى راجع به شاءن نزول آيه : ((والذىقال لوالديه افّ لكما...))
- نقد كلام صاحب روح المعانى در تاءييد عبد الرحمان بن ابى بكر
- دو روايت درباره كيفيت زندگى پيامبر (ص ) درذيل آيه : ((اذهبتم طيباتكم فى حياتكم الدنيا))
نکات آیه
۱- هر یک از مؤمنان و کافران، داراى درجات و مراتب مختلف، متناسب با عملکرد خود (و لکلّ درجت ممّا عملوا) «لکلّ» ممکن است نظر به دو دسته داشته باشد: ۱- مؤمنان نیک کردار، ۲- کافران منکر معاد و ممکن است ناظر به هر مؤمن در مقایسه با دیگر مؤمنان و هر کافر در مقایسه با دیگر کافران باشد. براشت یاد شده بر اساس احتمال نخست است.
۲- وجود تفاوت درجات، در بهشت براى مؤمنان و در دوزخ براى کافران * (و لکلّ درجت ممّا عملوا) برداشت بالا بنابراین است که «لکلّ» به معناى هر یک از مؤمنان و هر یک از کافران باشد که در آیات پیشین به عنوان «مسلم» و «منکر معاد» از آنان یاد شد.
۳- مراتب انسان ها در آخرت، متناسب با عمل و کارکرد آنان; بر خلاف مراتب دنیوى ایشان (و لکلّ درجت ممّا عملوا) با توجه به این که آیه شریفه، در مقام توصیف حالات انسان در آخرت است; انگشت نهادن بر «ممّا عملوا» ممکن است درصدد مقایسه میان دنیا و آخرت و بیان تفاوت هاى این دو زندگى باشد.
۴- عمل هر فرد، منشأ و ملاک اصلى تعیین مراتب و جایگاه اخروى او (و لکلّ درجت ممّا عملوا) «من» در «ممّا عملوا» مى تواند نشویه باشد.
۵- هر فرد، دریافت کننده تمامى اعمال خویش و پاداش و کیفر آن به شکلى کامل، در جهان آخرت (و لیوفّیهم أعملهم و هم لایظلمون)
۶- روا نشدن ظلم به انسان ها، در جهان آخرت (و هم لایظلمون)
۷- عدل الهى، در نظام کیفر و پاداش (و لیوفّیهم أعملهم و هم لایظلمون)
۸- مجال زندگى دنیا، ناکافى براى برخوردارى انسان از نتایج کامل همه اعمال خویش و نفى هرگونه ظلم (و لیوفّیهم أعملهم و هم لایظلمون) از این که خداوند، استیفاى همه اعمال و نفى هرگونه ظلم را به مجال آخرت محوّل ساخته است; مطلب بالا استفاده مى شود.
۹- برخوردارى هر فرد، از نتایج اعمال خویش و برقرارى عدالت کامل، از اهداف معاد و برپایى قیامت (و لکلّ درجت ممّا عملوا و لیوفّیهم أعملهم و هم لایظلمون) لام در «لیوفّیهم»، بیانگر غایت و هدف است و این که با «واو» آمده است (و لیوفّیهم) نشان مى دهد که اهداف چندى براى وجود معاد در کار است که به ذکر یکى از آنها اکتفا شده است و آن نفى ظلم در نظام پاداش و کیفر و برخوردارى انسان ها از نتایج اعمال است.
۱۰- اعمال انسان، فانى نشدنى و باقى در صحنه هستى به کامل ترین صورت آن (و لیوفّیهم أعملهم) تعبیر «لیوفّیهم أعمالهم» - در صورتى که چیزى در تقدیر نداشته باشد - مى نمایاند که انسان در قیامت، نفس اعمالش را بدون کم و کاست دریافت خواهد کرد; نه صرفاً نتیجه و بازتاب آن را و لازمه این نکته، بقاى اعمال است.
۱۱- زندگى دنیا، صحنه عمل و آخرت میدان دریافت اعمال و نتایج آن * (و لکلّ درجت ممّا عملوا و لیوفّیهم أعملهم) بنابراین که «حقّ علیهم القول» در آیه قبل، عذاب اخروى باشد; از این آیه استفاده مى شود که مراد از «درجات» درجه هاى اخروى است و در آن جایگاه، نتایج اعمال استیفا مى شود.
۱۲- تجسم اعمال نیک و بد، در قیامت * (و لیوفّیهم أعملهم) دریافت کامل اعمال، اگر به معناى ظاهرى آن حمل شود، مستلزم تجسم عمل خواهد بود.
۱۳- عدل الهى، در محاسبه اعمال، بشارتى به مؤمنان و هشدارى به کافران (و لکلّ درجت ممّا عملوا ... و هم لایظلمون) «لکلّ» مى تواند اشاره به هر گروه از مؤمن و کافر داشته باشد. براین اساس تعبیر «هم لایظلمون» براى مؤمنان نیک کردار، نویدى است که اعمالشان ضایع نخواهد شد و براى منکران معاد، هشدارى است که ستمهایشان بى پاسخ نخواهد ماند.
۱۴- جنیان نیز همانند انسان ها، داراى درجات اخروى و دریافت کننده نتایج اعمالشان در قیامت (أُمم قد خلت من قبلهم من الجنّ و الإنس ... و لکلّ درجت ممّا عملوا)
موضوعات مرتبط
- آخرت: نقش آخرت ۱۱
- ارزیابى: ملاک ارزیابى اخروى ۴
- انسان: تشابه انسان با جن ۱۴; مراتب اخروى انسان ها ۳; مراتب دنیوى انسان ها ۳
- بهشتیان: مراتب بهشتیان ۲
- پاداش: شخصى بودن پاداش ۵; وقت پاداش عمل ۹
- جن: عمل جن ۱۴; مراتب اخروى جن ۱۴
- جهنمیان: مراتب جهنمیان ۲
- خدا: عدالت خدا ۷، ۱۳
- دنیا: نقش دنیا ۱۱
- زندگى: محدودیت زندگى دنیوى ۸
- عمل: آثار اخروى عمل ۳، ۴، ۱۴; آثار عمل ۱، ۸; آثار فردى عمل ۵; بقاى عمل۱۰; پاداش اخروى عمل ۱۱; تجسم عمل ۱۲; فرصت عمل ۱۱; وقت پاداش عمل ۹; وقت کیفر عمل ۹
- قیامت: عدالت در قیامت ۶، ۹; فلسفه قیامت ۹; ویژگیهاى قیامت ۱۲
- کافران: مراتب اخروى کافران ۲; مراتب کافران ۱; هشدار به کافران ۱۳
- کیفر: شخصى بودن کیفر ۵
- مؤمنان: بشارت به مؤمنان ۱۳; مراتب اخروى مؤمنان ۲; مراتب مؤمنان ۱
- معاد: فلسفه معاد ۹
- نظام جزایى :۵، ۷
