الزخرف ٣٦
ترجمه
الزخرف ٣٥ | آیه ٣٦ | الزخرف ٣٧ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«یَعْشُ»: غافل شود. رخ بتابد و روی بگرداند. کور شود. کمسو شود. «ذِکْرِ»: یاد. قرآن (نگا: آلعمران / ، اعراف / ، حجر / و . «ذِکْرِ الرَّحْمنِ»: قرآن خدا. خدا را یاد کردن. تذکیر و اندرز خدا. «نُقَیِّضْ»: آماده میسازیم. فراهم میآوریم. تهیّه میبینیم. (نگا: فصّلت / ) «قَرِینٌ»: همنشین. همدم.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا... (۱) وَ قَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ... (۲) وَ قَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ... (۲)
وَ کَذٰلِکَ نُوَلِّي بَعْضَ... (۰) وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِيراً... (۰) الَّذِينَ کَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي... (۱) وَ مَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ... (۰) وَ إِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا... (۰)
تفسیر
- آيات ۲۶ - ۴۵ سوره زخرف
- معناى سخن ابراهيم (ع ) به پدر و قومش : ((انى براء مما تعبدون الا الذى فطرنىفانه سيهدين ))
- وجوهى كه درباره معناى آيه : ((و جعلها كلمة باقية فى عقبه لعلهم يرجعون )) گفته شده
- سخن مشركين كه در ردّ قرآن گفتند چرا بر يكى از بزرگان و توانگراننازل نشده و جواب به آنها با بيان اينكه روزى هاى مادى و معنوى را خداى تعالى تقسيممى كند
- پاسخ به گفتار مشركين مكه
- رزق دنيا به مشيت خداوند است و اختيار آن بدست انسان
- تقسيم معشيت و بيان علل انقسام آن در مجمع انسانى
- مقصود از اينكه فرمود: اگر مردم امت واحده نمى شدند، سقف خانه كافران را از نقره مىكرديم و...
- وصف حال كور دلان روى گردان از ذكر خدا، كه قرين شيطانى دارند و در عين ضلالتخود را راه يافته مى پندارند
- بيزارى جستن كافر كور دل از قرين شيطانى خود در قيامت
- وجوه مختلف در معناى جمله ((و لن ينفعكم اليوم اذ ظلتم انكم فى العذاب مشتركون )) كهخطاب به كفار و قرين هاى شيطانى آنها است
- اقوال مفسرين درباره مقصود از اينكه خطاب به پيامبر اكرم (ص ) فرمود: ((واسئل من ارسلنا من قبلك اجعلنا من دون الرحمن آلهه يعبدون ))
- توضيحى درباره روايتى كه جمله ((و جعلها كلمة باقية فى عقبه )) را به امامت ذريهابراهيم (ع ) تفسير كرده اند
- روايتى در ذيل آيه : ((و قالوا لا نزل هنا القرآن علىرجل من القريتين عظيم ))
- رواياتى ديگر در ذيل برخى آيات گذشته
نکات آیه
۱ - روى گردانان از یاد خدا، همواره تحت سلطه نیرویى شیطانى و اغواگراند. (و من یعش عن ذکر الرحمن نقیّض له شیطنًا)
۲ - همدمى با شیطان، کیفر الهى براى اعراض کنندگان از یاد او (و من یعش عن ذکر الرحمن نقیّض له شیطنًا)
۳ - یاد خداوند، ایمنى بخش انسان از سلطه شیطان و همدمى با او (و من یعش عن ذکر الرحمن نقیّض له شیطنًا فهو له قرین)
۴ - دلبستگى به تجملات زندگى دنیایى، عامل روى گردانى از یاد خدا است. (و إن کلّ ذلک لمّا متع الحیوة الدنیا ... و من یعش عن ذکرالرحمن)
۵ - تمامى موجودات هستى، حتى شیاطین، مسخر خدا و محکوم اراده اویند. (و من یعش عن ذکر الرحمن نقیّض له شیطنًا) از این که خداوند، تسلط شیطان را بر غافلان از یاد خودش، به خود نسبت داده (نقیّض)، مطلب بالا استفاده مى شود.
۶ - ایمان آورندگان به قرآن و پیام وحى، ایمن از سلطه شیاطین (و من یعش عن ذکر الرحمن نقیّض له شیطنًا) برداشت یاد شده بنابر این نکته است که مراد از «ذکر»، قرآن باشد. شاهد آن، آیات پیشین است که در مورد قرآن بود.
۷ - قرآن، مظهر و نمود کامل رحمت الهى براى انسان ها است. (و من یعش عن ذکر الرحمن) تعبیر «ذکر رحمان» براى قرآن اشاره به آن دارد که آن، از سرچشمه نامتناهى رحمت الهى، نازل شده و در اختیار بشر قرار گرفته است.
۸ - گمراهى انسان و تسلط شیطان بر وى، نتیجه عملکرد تباه کننده خود او است. (و من یعش ... نقیّض له)
۹ - روى گردانان از یاد خدا و پیام وحى، هر یک گرفتار شیطان خاص خویش (و من یعش عن ذکر الرحمن نقیّض له شیطنًا فهو له قرین) تکرار «له» ممکن است اشاره به این جهت داشته باشد که هر فردى، براى خود شیطانى خاص دارد.
روایات و احادیث
۱۰ - «عن أمیرالمؤمنین(ع): من تصدّى بالإثم أعشى عن ذکر اللّه تعالى و من ترک الأخذ عمّن أمر اللّه بطاعته قیّض له شیطاناً فهو له قرین;[۱] از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده: هر کس مرتکب گناه شود از یاد خدا روى گردان شده و کوردل مى گردد و کسى که ترک کند گرفتن [معارف دین] را از کسى که خداوند اطاعت او را فرمان داده است، خداوند شیطانى را براى او قرار مى هد که همدم او خواهد بود».
موضوعات مرتبط
- خدا: حاکمیت اراده خدا ۵
- دنیاطلبى: آثار دنیاطلبى ۴
- ذکر: آثار ذکر خدا ۳
- شیطان: آثار دوستى با شیطان ۲; تسخیر شیاطین ۵; زمینه سلطه شیطان ۱; زمینه همنشینى با شیطان ۱۰; عوامل سلطه شیطان ۸; موانع دوستى شیطان ۳; موانع سلطه شیطان ۳، ۶; همنشینان شیطان ۹
- عصیان: آثار عصیان ۱۰
- عمل: آثار عمل ۸
- غفلت: عوامل غفلت از خدا ۴، ۱۰
- قرآن: فضایل قرآن ۷; فضایل مؤمنان به قرآن ۶; نشانه هاى رحمت قرآن ۷
- گمراهى: عوامل گمراهى ۸
- گناه: آثار گناه ۱۰
- معرضان ازخدا: اغواپذیرى معرضان ازخدا ۱، ۹; کیفرمعرضان ازخدا ۲
- موجودات: تسخیر موجودات ۵
منابع
- ↑ بحارالأنوار، ج ۶۰، ص ۱۹۲; خصال صدوق، ج ۲- ، ص ۶۳۳ و ۶۳۴ حدیث اربعمأة.