فصلت ٣٤

وَ لاَ تَسْتَوِي‌ الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّيِّئَةُ ادْفَعْ‌ بِالَّتِي‌ هِيَ‌ أَحْسَنُ‌ فَإِذَا الَّذِي‌ بَيْنَکَ‌ وَ بَيْنَهُ‌ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ‌ وَلِيٌ‌ حَمِيمٌ‌

ترجمه

هرگز نیکی و بدی یکسان نیست؛ بدی را با نیکی دفع کن، ناگاه (خواهی دید) همان کس که میان تو و او دشمنی است، گویی دوستی گرم و صمیمی است!

|و نيكى با بدى يكسان نيست. [بدى را] با آنچه نيكوتر است دفع كن كه ناگاه [خواهى ديد] همان كسى كه ميان تو و او دشمنى بود، چون دوستى صميمى گشته است

و نيكى با بدى يكسان نيست. [بدى را] آنچه خود بهتر است دفع كن؛ آنگاه كسى كه ميان تو و ميان او دشمنى است، گويى دوستى يكدل مى‌گردد.

و هرگز نیکی و بدی در جهان یکسان نیست، همیشه بدی (خلق) را به بهترین شیوه (که خیر و نیکی است پاداش ده و) دور کن تا همان کس که گویی با تو بر سر دشمنی است دوست و خویش تو گردد.

نیکی و بدی یکسان نیست. [بدی را] با بهترین شیوه دفع کن؛ [با این برخورد متین و نیک] ناگاه کسی که میان تو و او دشمنی است [چنان شود] که گویی دوستی نزدیک و صمیمی است.

خوبى و بدى برابر نيستند. همواره به نيكوترين وجهى پاسخ ده، تا كسى كه ميان تو و او دشمنى است چون دوست مهربان تو گردد.

و نیکی و بدی برابر نیست همواره به شیوه‌ای که نیکوتر است مجادله کن، آنگاه [خواهی دید] کسی که بین تو و او دشمنی‌ای بود، گویی دوستی مهربان است‌

و نيكى و بدى برابر نيست، [بدى ديگران را] به شيوه‌اى كه نيكوتر است دور كن كه [اگر چنين كنى‌] آنگاه آن كه ميان تو و او دشمنى است همچون دوستى نزديك و مهربان گردد.

نیکی و بدی یکسان نیست. (هرگز بدی را با بدی، و زشتی را با زشتی پاسخ مگوی. بلکه بدی و زشتی دیگران را) با زیباترین طریقه و بهترین شیوه پاسخ بده. نتیجه‌ی این کار، آن خواهد شد که کسی که میان تو و میان او دشمنانگی بوده است، به ناگاه همچون دوست صمیمی گردد.

و (هرگز) نه نیکی و نه بدی (با یکدیگر) برابر نیستند. بدی را بدان‌گونه که بهتر است دفع کن‌؛ آن‌گاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است، گویی دوستی بس (خون)گرم (و هم جوش) است.

و نیستند یکسان خوبی و نه بدی دور کن بدانچه آن است نکوتر که ناگاه آنکه میان تو و او دشمنی است گوئیا او است دوستی گرم‌

فصلت ٣٣	آیه ٣٤	فصلت ٣٥
سوره : سوره فصلت نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لاتَسْتَوی»: مساوی و برابر و یکسان نیست. «إدْفَعْ»: پاسخ بده (نگا: مؤمنون / ). از میان بردار (نگا: بقره / حجّ / ). «وَلِیٌّ»: دوست. رفیق. «حَمِیمٌ»: گرم. صمیمی. «إدْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ»: (نگا: مؤمنون / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ‌ وَ... (۰) وَ الَّذِينَ‌ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ... (۲) ادْفَعْ‌ بِالَّتِي‌ هِيَ‌ أَحْسَنُ‌... (۳)

وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ... (۰)

تفسیر

• آيات ۲۶ - ۳۹ سوره فصّلت
• بيان شدت عذاب كافرانى كه مردم را از شنيدن قرآن باز مى داشتند
• بيان حسن حال مؤ منين استقامت پيشه و آينده نيكويى كه در انتظارشان است
• معناى اينكه ملائكه به مؤ منين مى گويند ما در دنيا و آخرت اولياء شما هستيم
• دعوت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله احسنالقول است
• معناى جمله : ادفع بالتى هى احسن
• معناى آيه : و اما ينزعنك من الشيطان نزع فاستعذ بالله ...
• احتجاج از راه وحدت تدبير سراسر عالم و پيوستگى آن بر وحدت رب مدبر
• اثبات معاد و احتجاج بر آن با بيان يك استعاره تمثيليه
• چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - مساوى نبودن خوبى و بدى، امرى روشن و آشکار (و لا تستوى الحسنة و لا السیّئة)

۲ - برخورد نیک و شایسته در برابر رفتارهاى زشت و ناپسند دشمنان، توصیه خداوند به پیامبر(ص) (و لاتستوى الحسنة و لا السیّئة ادفع بالتى هى أحسن)

۳ - سعه صدر و حسن برخورد - حتى با مخالفان - امرى بایسته براى رهبران جامعه اسلامى (ادفع بالتى هى أحسن)

۴ - جواز مقابله به مثل، در برابر برخوردهاى ناپسند * (ادفع بالتى هى أحسن) از واژه «أحسن» - که صفت تفضیلى است - مى توان استفاده کرد که برخورد نیک در برابر اعمال نادرست، بهترین روش و شیوه احسن است و این بدان معنا نیست که مقابله به مثل، در برابر بدى فاقد حسن باشد.

۵ - نقش اساسى اخلاق نیک مبلغان و رهبران دینى، در تأثیرگذارى بر دیگران (و من أحسن قولاً ... ادفع بالتى هى أحسن)

۶ - تأثیر شگرف حسن خلق و برخورد نیک، در تبدیل دشمنى ها به دوستى ها (فإذا الذى بینک و بینه عدوة کأنّه ولىّ حمیم)

۷ - رعایت اخلاق نیک و برخورد مناسب با دشمنان، امرى پسندیده و نیکو (ادفع ... فإذا الذى بینک و بینه عدوة)

۸ - تأثیرپذیرى سریع انسان ها، از اخلاق نیک دیگران (ادفع بالتى هى أحسن فإذا الذى بینک و بینه عدوة کأنّه ولىّ حمیم) با توجه به این که «إذا»ى فجائیه براى بیان ناگهانى بودن امرى به کار مى رود و نوعى ملازمه با سرعت و شتاب وقوع آن دارد، مطلب بالا استفاده مى شود.

۹ - برخوردهاى نامناسب، عامل تنش و اصطکاک در جامعه (ادفع بالتى هى أحسن ... کأنّه ولىّ حمیم) از مفهوم آیه شریفه استفاده مى شود که اگر محبت و مهرورزى، این قدرت را دارد که دشمن را به دوست واقعى تبدیل کند; پس معلوم مى شود ریشه بسیارى از دشمنى ها، برخوردهاى نامناسب است.

۱۰ - مسلمانان، موظف به انتخاب بهترین روش ها در جهت کاستن و یا زدودن دشمنى ها و تنش هاى اجتماعى (ادفع بالتى هى أحسن ... کأنّه ولىّ حمیم)

۱۱ - استفاده از امور روشن و همه فهم، در جهت تبلیغ و هدایت، روشى قرآنى است. (و لاتستوى الحسنة و لا السیّئة ... کأنّه ولىّ حمیم) تکیه بر اصل تفاوت خوبى و بدى - که امرى روشن و قابل فهم براى همگان است - به عنوان پیش درآمد سفارش به اخلاق نیک در تبلیغ، بیانگر مطلب یاد شده است.

موضوعات مرتبط

• اتحاد: اهمیت اتحاد ۱۰
• اختلاف: اهمیت حلّ اختلاف ۱۰; عوامل اختلاف ۹
• اخلاق: آثار خوش اخلاقى ۶، ۸; فضایل اخلاقى ۷
• انسان: تأثیرپذیرى انسان ۸
• تبلیغ: روش تبلیغ ۱۱; عوامل مؤثر در تبلیغ ۵
• خدا: توصیه هاى خدا ۲
• خوبى: قیاس خوبى با بدى ۱; وضوح تفاوت خوبى و بدى ۱
• دشمنان: خوش اخلاقى با دشمنان ۷; روش برخورد با دشمنان ۲
• دشمنى: اهمیت رفع دشمنى ۱۰; عوامل رفع دشمنى ۶
• دوستى: عوامل دوستى ۶
• رفتار: پایه هاى رفتار ۱۰
• رهبران دینى: آثار خوش اخلاقى رهبران دینى ۵; اهمیت شرح صدر رهبران دینى ۳
• رهبرى: مسؤولیت رهبرى ۳
• عمل: آثار عمل ناپسند ۹; مقابله به مثل در عمل ناپسند ۴
• مبلغان: آثار خوش اخلاقى مبلغان ۵
• محمد(ص): توصیه به محمد(ص) ۲; خوشرفتارى محمد(ص) ۲
• مسلمانان: مسؤولیت مسلمانان ۱۰
• هدایت: روش هدایت ۱۱