لقمان ١٧

يَا بُنَيَ‌ أَقِمِ‌ الصَّلاَةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ‌ وَ انْهَ‌ عَنِ‌ الْمُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلَى‌ مَا أَصَابَکَ‌ إِنَ‌ ذٰلِکَ‌ مِنْ‌ عَزْمِ‌ الْأُمُورِ

ترجمه

پسرم! نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهی از منکر کن، و در برابر مصایبی که به تو می‌رسد شکیبا باش که این از کارهای مهمّ است!

|اى پسرك من! نماز را برپا دار و به معروف وادار و از منكر بازدار، و بر آسيبى كه [در اين راه‌] به تو رسد صبر كن. بى‌ترديد اين [صبورى‌] از كارهاى استوار است [كه اراده‌ى قوى مى‌خواهد]

اى پسرك من، نماز را برپا دار و به كار پسنديده وادار و از كار ناپسند باز دار، و بر آسيبى كه بر تو وارد آمده است شكيبا باش. اين [حاكى‌] از عزم [و اراده تو در] امور است.

ای فرزند عزیزم، نماز را به پا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و (بر این کار از مردم نادان) هر آزار بینی صبر پیش گیر، که این نشانه‌ای از عزم ثابت (مردم بلند همّت) در امور عالم است.

پسرکم! نماز را برپا دار و مردم را به کار پسندیده وادار و از کار زشت بازدار و بر آنچه [از مشکلات و سختی ها] به تو می رسد شکیبایی کن، که اینها از اموری است که ملازمت بر آن از واجبات است.

اى پسرك من، نماز بگزار، و امر به معروف و نهى از منكر كن و بر هر چه بر تو رسد صبر كن كه اين از كارهايى است كه نبايد سهلش انگاشت.

فرزندم نماز را برپا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن، و بر مصیبتی که تو را فرارسد شکیبایی کن که این از کارهای سترگ است‌

اى پسرك من، نماز را برپا دار و به كار نيك و پسنديده فرمان ده و از كار زشت و ناپسند باز دار و بر آنچه به تو رسد شكيبايى كن، كه اين از كارهاى استوار است.

ای پسر عزیزم! نماز را چنان که شاید بخوان، و به کار نیک دستور بده و از کار بد نهی کن، و در برابر مصائبی که به تو می‌رسد شکیبا باش. اینها از کارهای (اساسی و مهمّی) است که باید بر آن عزم را جزم کرد و ثبات ورزید.

«پسرکم! نماز را بر پا بدار و به کار پسندیده وادار و از کار ناپسند بازدار و بر آسیبی که (در راه امر و نهی) بر تو وارد آمده شکیبایی کن. به‌راستی این (حاکی) از عزم و اراده‌ی تو در کارهاست.»

ای پسرک من بپای دار نماز را و فرمان کن به نیکی و بازدار از بدی و شکیبا شو بر آنچه رسدت همانا این است از عزیمت کارها

لقمان ١٦	آیه ١٧	لقمان ١٨
سوره : سوره لقمان نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«ذلِکَ»: اشاره به (صبر) و سائر امور دیگر، یعنی نهی از منکر و امر به معروف و اقامه نماز، بر سبیل بَدَلیّت است. «عَزْمِ الأمُورِ»: (نگا: آل‌عمران / .

تفسیر

• آيات ۱۲ - ۱۹، سوره لقمان
• ((شكرگزارى خداوند)) حكمتى است كه خدا به لقمان عطا فرمود.
• اشاره به علت اينكه شرك به خدا ظلم عظيم است
• تشكر از پدر و مادر شكر خدا است
• بيان موردى كه نبايد در آن از والدين اطاعت كرد
• بخاطر والدين نبايد از دين - كه رهنماى سعادت ابدى است - چشم پوشى كرد
• علم خداوند به تمامى پنهان ها احاطه دارد
• معناى اينكه لقمان بعد از امر فرزند به صبر بر مصائب ، صبر را از ((عزم الامور))خواند
• توضيح سفارشات ديگر لقمان به فرزند: ((و لا تصعر خدك للناس ...))
• بحث روايتى
• رواياتى درباره نماز، صبر و پرهيز از گناهان كوچك و راجع به معناى جمله : ((ولاتصعر خدك للناس ))
• گفتارى پيرامون داستان لقمان و پاره اى از كلمات حكمت آميز او - در دوفصل
• پاره اى از مواعظ و حكم آن جناب

• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها:
• ۱ - آداب راه رفتن
• ۲ - آداب سخن گفتن
• ۳ - آداب معاشرت

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - اهتمام به برپایى نماز و امر به معروف و نهى از منکر و شکیبایى در بلاها، از مواعظ لقمان به پسر خویش بود. (یبنىّ أقم الصلوة ... و اصبر على ما أصابک)

۲ - توصیه به برپایى نماز و امر به معروف و نهى از منکر و صبر، نمودى از حکمت لقمان (و لقد ءاتینا لقمن الحکمة ... إذ قال ... یبنىّ أقم الصلوة)

۳ - نماز و امر به معروف و نهى از منکر، از زمره تعالیم شریعت عصر لقمان بود. (یبنىّ أقم الصلوة و أمر بالمعروف و انه عن المنکر)

۴ - لازم است که پیش از دعوت به فروع عملى، اصول عقیدتى تبیین گردد.    یبنىّ لاتشرک باللّه ... إنّها إن تک مثقال حبّة من خردل ... یأت بها اللّه ... یبنىّ أقم الصلوة و أمر بالمعروف

۵ - اقامه نماز، از دید لقمان اهمیت ویژه اى دارد. (یبنىّ أقم الصلوة) از این که لقمان پس از توصیه پسرش به پرهیز از شرک (توحید) و یادآورى روز حساب به نماز مى پردازد ، حکایت از اهمیت آن مى کند.

۶ - مراقبت بر نماز و پاسدارى از آن، لازم و ضرورى است. (أقم الصلوة) «إقامة» از ریشه «قوم» و «قیام» به معناى مراعات و حفظ چیزى است (مفردات راغب).

۷ - انسان متعهد، علاوه بر پرداختن به خود، باید به اصلاح دیگران نیز همت بگمارد. (یبنىّ أقم الصلوة و أمر بالمعروف و انه عن المنکر)

۸ - امر به معروف و نهى از منکر، مشکلاتى در پى دارد که باید آنها را تحمل کرد. (و أمر بالمعروف و انه عن المنکر و اصبر على ما أصابک) احتمال دارد دستور به صبر پس از سه فرمان اقامه نماز و امر به معروف و نهى از منکر، همانند آن سه، فرمانى عام باشد و احتمال دارد فرمانى ویژه و مربوط به امر به معروف و نهى از منکر باشد. در صورت دوم، نشان مى دهد که امر به معروف و نهى از منکر، مشکلاتى به همراه دارد که باید آن را تحمل کرد.

۹ - حرکت در مسیر خدا و احیاى ارزش ها، درپى دارنده دشوارى ها و نیازمند شکیبایى است. (أقم الصلوة و أمر بالمعروف و انه عن المنکر ... و اصبر على ما أصابک)

۱۰ - اقامه نماز و امر به معروف و نهى از منکر و صبر، از فرمان هاى بس مهم خداوند است. (أقم الصلوة ... إنّ ذلک من عزم الأُمور) «عَزْم» ممکن است به معناى «تصمیم قطعى و جزمى» باشد که در این صورت، «عزم» به خداوند اسناد داده مى شود. صاحب کشاف، چنین معنایى را اختیار کرده است.

۱۱ - صبر و شکیبایى بر مشکلات، امرى اساسى و نیازمند اراده اى محکم است. (و اصبر على ما أصابک إنّ ذلک من عزم الأُمور) «عَزْم» در لغت به معناى «تصمیم قطعى قلب بر انجام دادن کار» است. (مفردات راغب) چنین معنایى، حکایت از اراده محکم مى کند.

۱۲ - نماز و امر به معروف و نهى از منکر و صبر، از زیربنایى ترین ارزش ها است. (إنّ ذلک من عزم الأُمور) بنابراین که «ذلک» اشاره به کلّ محتواى سخن لقمان در این آیه باشد، مشارالیه «ذلک»، جملات «أقم ... و أمُر ... و انْهَ...» است و «عَزْم» مصدر و به معناى مفعولى، و «عزم الأُمور» اضافه صفت به موصوف است; یعنى، «الأُمور المعزوم». امر معزوم به هدف شایسته اى گویند که لازم است بر آن دست یافت.

روایات و احادیث

۱۳ - «فى مجمع البیان «و اصبر على ماأصابک» من المشقة و الأذى فى الأمر بالمعروف و النهى عن المنکر عن على(ع); در مجمع البیان از امام على(ع) درباره «و اصبر على ما أصابک» روایت شده: در برابر سختى ها و اذیت هایى که در راه امر به معروف و نهى از منکر مى بینى، بردبار باش».

موضوعات مرتبط

• امربه معروف: ارزش امربه معروف ۱۲; امربه معروف در دوران لقمان ۳; اهمیت امربه معروف ۱۰; دعوت به امربه معروف ۱، ۲; سختیهاى امربه معروف ۸، ۱۳; صبر در امربه معروف ۸، ۱۳
• انسان: مسؤولیت انسان متعهد ۷
• تبلیغ: اولویت در تبلیغ ۴; روش تبلیغ ۴
• تزکیه: اهمیت تزکیه ۷
• جامعه: اهمیت اصلاح جامعه ۷
• خدا: اوامر خدا ۱۰; صبر در سلوک راه خدا ۹; مشکلات سلوک راه خدا ۹
• سختى: اراده قوى در سختى ۱۱; صبر در سختى ۱۱
• صبر: ارزش صبر ۱۲; اهمیت صبر ۱۰; دعوت به صبر ۱، ۲
• عقیده: اهمیت تبیین عقیده ۴
• لقمان: بینش لقمان ۵; تعالیم شریعت دوران لقمان ۳; مواعظ لقمان ۱; نشانه هاى حکمت لقمان ۲
• نماز: ارزش نماز ۱۲; اهمیت برپایى نماز ۵، ۱۰; اهمیت محافظت از نماز ۶; دعوت به برپایى نماز ۱، ۲; نماز در دوران لقمان ۳
• نهى ازمنکر: ارزش نهى ازمنکر ۱۲; اهمیت نهى ازمنکر ۱۰; دعوت به نهى ازمنکر ۱; سختیهاى نهى ازمنکر ۸، ۱۳; صبر در نهى ازمنکر ۸، ۱۳; نهى ازمنکر در دوران لقمان ۳