المائدة ١١٤
ترجمه
| المائدة ١١٣ | آیه ١١٤ | المائدة ١١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَوَّلِنَا وَ آخِرِنَا»: ما مؤمنان متقدّم و دیگر مؤمنان متأخّر. یعنی روز نزول مائده روز عید ما معاصران و آیندگان باشد. یا این که: همه ما از نخستین فرد تا آخرین فرد از خوان بخوریم.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۱۵ - ۱۱۲ ، سوره مائده
- رد سخن بعضى كه گفته اند مائده نازل نشده ، و بيان عدم انطباق داستان مائده قرآن باداستان نان و ماهى در انجى يوحنا
- ذكر انواع معجزات انبياء (ع ) و خصوصيت معجزه مائده
- و بيان وجه تهديد شديد حواريون در ((فمن يكفر منكم ...))
- بهترين توجيهى كه در باره مسئول حواريون گفته شده است
- وجوه ديگرى در توجيه سخن حواريون
- اشكالاتى كه بر يكى از آن توجيهات كه گفته مراد از ((يستطيع )) ((يطيع )) است واردمى باشد
- دلائل و معاذيرى كه حواريون براى درخواستنزول مائده ذكر كرده اند
- نكات و دقائقى كه در دعاى عيسى (ع ) براىنزول مائده وجود دارد و حكايت مى كند از ادب عبوديت او در برابر خداوند سبحان
- او وعده صريح خداوند به انزال مائده (انى منزلها عليكم ) استفاده مى شود كه مائدهنازل شده است
- (رواياتى راجع به مائده سماوى و بررسى رواياتدال بر مسخ خائنين در قضيه مائده )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْكَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ «114»
عيسى‌بن مريم گفت: خداوندا، پروردگارا! مائدهاى از آسمان بر ما فرو فرست كه براى نسل كنونى و آيندگان ما عيد و نشانه‌اى از تو باشد و ما را روزى ده كه تو بهترين روزى دهندگانى.
نکته ها
معمولًا دعاهاى قرآن با اسم «رب» آغاز مى‌شود؛ ولى در اين آيه با دو كلمه‌ى «اللَّهُمَّ رَبَّنا» آمده است. شايد به خاطر اهميّت اين حادثه و پيامدهاى آن باشد.
پیام ها
1- توسّل به اولياى خداوند براى قضاى حوائج، جايز است. قالَ الْحَوارِيُّونَ يا عِيسَى ... قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَ ...
2- براى پيامبران، مردم تاريخ و نسل‌ها مطرح‌اند. «لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا»
3- از نشانه‌هاى الهى، بايد براى هميشه درس گرفت. «وَ آيَةً مِنْكَ»
4- عيد وجشن مذهبى از نظر قرآن كار صحيحى است. «تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا» (ميلاد اولياى خدا وبعثت پيامبر، كمتر از نزول مائده آسمانى نيست)
5- حضرت عيسى، در دعا به جاى مسأله‌ى خوردن، به الهى بودن مائده توجّه
«1». بقره، 260.
جلد 2 - صفحه 398
مى‌كند. «آيَةً مِنْكَ»
6- در دعا، خدا را با ادب كامل و با صفت مناسب با خواسته، صدا بزنيم. ابتداى آيه «اللَّهُمَّ رَبَّنا» آمده و آخر آيه «خَيْرُ الرَّازِقِينَ»
7- به درخواست‌هاى مادى جهت معنوى دهيم. (حواريّون اوّلين هدف خود را خوردن و سپس اطمينان داشتن «نَأْكُلَ مِنْها وَ تَطْمَئِنَّ» بيان كردند، ولى حضرت عيسى ابتدا برجا گذاشتن نشانه‌ى سرور براى تاريخ «عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا» سپس نشانه قدرت خداوند «وَ آيَةً مِنْكَ» و در مرحله سوم مسئله رزق را مطرح فرمود «وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ» و بدين گونه به همه فهماند كه مسائل معنوى و اجتماعى بر مسائل گروهى و اقتصادى مقدّم است).
8- به خدا توجّه كنيم و به سراغ ديگران نرويم. «وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْكَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ (114)
چون حواريون سؤال مائده نمودند، حضرت جامه پوشيد، روى توجه به قبله دعا نمود:
قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ: گفت عيسى بن مريم بعد از اذن حق تعالى اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ: اى خداوند ما، اى پروردگار ما، نازل فرما
(1 و 2) مجمع البيان ج 2 ص 266.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 207
بر ما مائده و سفره‌اى از آسمان. كلمه «اللّهمّ» بس بزرگوار است، بعضى گفته‌اند هفتاد نام از نامهاى الهى در «لام» اللهم تعبيه است، و نزد بعضى:
هر كه گويد «اللّهم» حق تعالى را به همه نامها خوانده باشد و عيسى در وقت طلب مائده خدا را بدين كلمه خواند. تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا: كه باشد آن مائده عيدى، يعنى در نزول آن عيدى باشد براى اول ما كه اهل زمانند و آخر ما كه از عقب ما آيند. ابن عباس گفته: اول و آخر ما از آن خوان بهره يابند. «1» مروى است كه نزول مائده روز يكشنبه بود، لذا نصارى آن روز را عيد خود مى‌دانند. وَ آيَةً مِنْكَ: و آيت و علامتى باشد آن مائده از حضرت تو كه دلالت كند بر كمال قدرت تو و بر صحت نبوت من. وَ ارْزُقْنا: و روزى فرما آن خوان را، و يا توفيق شكر گذارى آن را مرحمت نما. وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ: و تو بهترين روزى دهندگانى، زيرا خالق و معطى رزق هستى بدون عوض.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْكَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ (114)
ترجمه
گفت عيسى پسر مريم بار خدايا پروردگار ما فرو فرست بر ما خوان طعامى از آسمان كه بوده باشد براى ما عيدى بجهت اوّل ما و آخر ما و دلالتى از تو و روزى ده ما را و توئى بهترين روزى دهندگان.
تفسير
حضرت عيسى (ع) وقتى ديد حواريّون عذر موجّهى بيان نمودند با حال تضرّع از خداوند مسئلت نمود كه خوان طعامى بر آنها و خودش نازل فرمايد كه روز نزول آن عيد مذهبى او باشد چون گفته‌اند آن روز روز يكشنبه بود و باين جهت نصارى آنرا عيد قرار داده‌اند يا آنكه مقصود آنحضرت آن بود كه از نزول آن سرور عايد او و اصحابش شود چون گفته‌اند عيد سرور عائد است و باين مناسبت روز سرور را عيد خوانده‌اند و در صورت اول مراد از اوّلنا و آخرنا پيروان آنحضرتند در زمان او و بعد از او تا زمان ظهور دولت اسلام و در صورت دوم مراد انتفاع و سرور حاضرين و غائبين است از آن مائده چنانچه در آيه بعد ذكر ميشود انشاء اللّه تعالى و ضمنا آنحضرت عرضه داشت آنچه را حواريون در مقام اعتذار از مسئلت خودشان بيان نموده بودند باين تقريب كه فائده ديگر نزول مائده آنستكه دلالت واضحه باشد بر قدرت خداوند و صدق پيغمبرش و رزّاقيت خداوند ببهترين وجه ظاهر گردد كه وقتى در زمين خوردنى پيدا نشود براى دوستانش از آسمان مائده نازل ميفرمايد.
جلد 2 صفحه 290
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قالَ عِيسَي ابن‌ُ مَريَم‌َ اللّهُم‌َّ رَبَّنا أَنزِل عَلَينا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنك‌َ وَ ارزُقنا وَ أَنت‌َ خَيرُ الرّازِقِين‌َ (114)
عيسي (ع) عرض كرد پروردگار ما نازل فرما براي ما مائده‌اي از آسمان که بوده باشد عيد براي اول ما و آخر ما و آية و نشانه‌اي باشد از جانب تو و روزي ده ما را و تو بهترين روزي دهندگاني.
قالَ رَبُّنَا بعضي اشكال كردند که حضرت عيسي عليه السّلام اولا منع فرمود حواريين را که همچه سؤالي نكنيد در آيه قبل قالَ اتَّقُوا اللّه‌َ چرا خود او اينکه سؤال را نمود، بعضي جواب دادند که اينکه سؤال از زبان آنها بوده و بعضي گفتند بعد از صدور اذن بوده لكن هر دو كلام باطل است زيرا منع اولي براي جسارت آميز آنها بوده که گفتند (هَل يَستَطِيع‌ُ رَبُّك‌َ أَن يُنَزِّل‌َ عَلَينا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ) و اما بعد از اينكه مطالبه معجزه كردند و دليل بر صدق مسيح و نبوت او مانعي ندارد از خداوند تمنا كند زيرا معجزات بزرگتر از اينکه خداوند باو عنايت فرموده أَنزِل عَلَينا بعضي اشكال كردند که چرا در آيه قبل از باب تفعيل ينزل آمده و در اينجا از باب افعال جواب دادند هر دو بيك معنا است لكن ممكن است گفته شود که در آيه قبل لسان اخبار و استفهام بوده و در اينکه آيه لسان دعاء و تمنا است.
مائِدَةً مِنَ السَّماءِ كلمات مفسرين و اخبار وارده در اينكه مائده چه بوده اختلاف بسياري است که نميتوان بآنها اعتماد كرد و احتياج بتعيين آن هم نداريم هر چه بوده مائده آسماني بوده و مراد از من السماء طرف بالا است چنانچه در بسياري از آيات داريم أَنزَلنا مِنَ السَّماءِ ماءً فرقان آيه 48. با اينكه از ابر بوده که از درياها بر داشته شده.
تَكُونُ لَنا عِيداً نفس مائده يا نزول مائده عيد نيست بلكه مراد اينست که
جلد 6 - صفحه 502
روز نزول مائده را عيد بگيريم مثل ساير اعياد براي وقايعي که در آنها اتفاق افتاده مثل يوم بعثت و غدير و ولادت اهل بيت و امثال آنها لاولنا اهل زمان عيسي از حواريين و غير آنها و آخرنا كساني که بعد از اينکه ميآيند از امت عيسي (ع) وَ آيَةً مِنك‌َ دليل و نشانه و معجزه باشد بر صدق عيسي (ع) وَ ارزُقنا هر چه خداوند ببندگان خود عنايت فرمايد رزق است چنانچه در مجلد اول اينکه تفسير در ذيل آيه وَ مِمّا رَزَقناهُم يُنفِقُون‌َ بقره آيه 3 بيان شده از علم، عمر، توفيق، اولاد، عيال، مال، عزت، رياست، اخلاق حميده و غير اينها و از اينکه بيان رفع اشكالي که بعض مفسرين كردند بجمله وَ أَنت‌َ خَيرُ الرّازِقِين‌َ که غير خدا رزاق نيست تا اينكه خدا بهتر از آنها باشد، وجه رفع اگر مراد خصوص رزق خوردني و آشاميدني بود جاي اينکه توهم بود اگر چه آنهم توهم فاسدي است و لكن چون رزق بمعني عام در غير خدا هم اطلاق ميشود تعليم علم و امثال آن و خداوند خير الرازقين است.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- حضرت مسیح (ع) با پذیرش تقاضاى حواریون، از خداوند خواست سفره غذایى از آسمان فرو فرستد. (قال عیسى ابن مریم اللّهم ربنا أنزل علینا مائدة من السماء)
۲- رعایت ادب با ابراز خضوع و کاربرد تعابیر شایسته از آداب نیایش به درگاه خداوند (قال عیسى ابن مریم اللّهم ربنا ... و ارزقنا و انت خیر الرزقین)
۳- دعاى مقربان الهى درباره دیگران مقرون به اجابت (قال عیسى ابن مریم اللّهم ربنا أنزل علینا مائدة من السماء)
۴- درخواست از مقام الوهیت و ربوبیت خداوند از آداب دعا و مؤثر در استجابت آن (قال عیسى ابن مریم اللّهم ربنا)
۵- نیایش به درگاه الهى، براى تأمین نیازهاى جامعه امرى پسندیده و ارزشمند (قال عیسى ابن مریم اللّهم ربنا أنزل علینا مائدة من السماء ... و ارزقنا)
۶- برجاى ماندن خاطره اى سرورانگیز در جامعه مسیحیت از انگیزه هاى عیسى (ع) براى درخواست مائده آسمانى (أنزل علینا مائدة من السماء تکون لنا عیداً لاوّلنا و ءاخرنا)
۷- مسیح (ع) خواهان عید قرار گرفتن روز نزول مائده آسمانى در جامعه مسیحیت (أنزل علینا مائدة من السماء تکون لنا عیداً لاوّلنا و ءاخرنا)
۸- نزول مائده آسمانى از میان برنده شک و تردید در حقانیت مسیح و معجزه اى کافى براى همه مسیحیان (و نعلم ان قد صدقتنا ... أنزل علینا مائدة من السماء)
۹- برجاى ماندن نشانه و آیتى الهى در جامعه مسیحیت با نزول مائده آسمانى، از انگیزه هاى مسیح براى درخواست آن از خداوند (أنزل علینا مائدة من السماء تکون ... ءایة منک)
۱۰- بهره مندى از رزق و روزى خداوند، از اهداف حضرت مسیح (ع)، در تقاضاى مائده آسمانى (و ارزقنا)
۱۱- منزلت والاتر جنبه هاى معنوى نزول مائده آسمانى بر جنبه هاى مادى آن، در نگرش عیسى (ع) (تکون لنا عیداً لاوّلنا و ءاخرنا ءایة منک و ارزقنا)
۱۲- رهبران الهى، وظیفه دار جهت دهى معنوى به خواسته هاى مادى مردمان (نرید ان نأکل منها ... تکون لنا عیداً لاوّلنا و ءاخرنا ءایة منک و ارزقنا) حضرت مسیح (ع) با ذکر مسأله تغذیه به عنوان آخرین هدف و با جمله «وارزقنا ...» که خود ابراز نیاز و تذلل در پیشگاه خداوند است، اشاره به ناموجه بودن سخن حواریون دارد که آنان مسأله تغذیه را قبل از اهداف معنوى مطرح کردند.
۱۳- خداوند، بهترین روزى دهندگان (و انت خیر الرزقین)
۱۴- باور به رازقیت بى نظیر خداوند، بازدارنده آدمى از بردن نیاز به درگاه دیگران (و ارزقنا و انت خیر الرزقین) جمله «و انت خیر الرازقین» اشاره به علت درخواست روزى از خداوند دارد یعنى چون مى دانم تو بهترین رازق بندگان هستى از تو تقاضاى روزى دارم.
۱۵- درجات معرفت، ایمان و تقوا، مؤثر در انگیزه و نحوه نیایش به درگاه الهى و درخواست از او (هل یستطیع ربک ... و ءایة منک و ارزقنا) مقایسه سخنان مؤدبانه عیسى (ع) با سخنان ناشایست حواریون در تقاضاى مائده، رساى به این است که انگیزه آدمى و نحوه نیایش وى به درگاه خدا برخاسته از درجات ایمان و معرفت اوست.
موضوعات مرتبط
- انسان: نیازهاى انسان ۱۴
- انگیزش: عوامل انگیزش ۱۵
- ایمان: آثار ایمان ۱۴ ; ایمان به رزاقیت خدا ۱۴ ; مراتب ایمان ۱۵
- تقوا: مراتب تقوا ۱۵
- جامعه: تأمین نیازهاى جامعه ۵
- حواریون: خواسته حواریون ۱
- خدا: استفاده از روزى خدا ۱۰ ; الوهیت خدا ۴ ; رزاقیّت خدا ۱۳ ; ربوبیت خدا ۴
- دعا: آداب دعا ۴ ; اجابت دعا ۳ ; دعاى ارزشمند ۵ ; دنیاطلبى در دعا ۵ ; زمینه اجابت دعا ۴ ; عوامل مؤثر در دعا ۱۵
- رهبرى: مسؤولیت رهبرى ۱۲
- سرور: اهمیت سرور ۶
- شک: موانع شک ۸
- شناخت: مراتب شناخت ۱۵
- عیسى (ع): انگیزه عیسى (ع) ۹ ; اهداف عیسى (ع) ۱۰ ; حقانیت عیسى (ع) ۸ ; خواسته عیسى (ع) ۱، ۶، ۷، ۹ ; دیدگاه عیسى (ع) ۱۱
- مائده آسمانى: آثار نزول مائده آسمانى ۸ ; ارزش مادى مائده آسمانى ۱۱ ; ارزش معنوى مائده آسمانى ۱۱ ; درخواست مائده آسمانى ۱، ۶، ۹، ۱۰ ; فلسفه مائده آسمانى ۶ ; معجزه مائده آسمانى ۸ ; نزول مائده آسمانى ۷
- مسیحیت: آیات خدا در مسیحیت ۹ ; عید مسیحیت ۷
- مقرّبان: دعاى مقرّبان ۳
- مناجات: آداب مناجات ۲ ; خضوع در مناجات ۲
- نیازهاى معنوى: اهمیّت نیازهاى معنوى ۱۲
