النور ٥١
ترجمه
النور ٥٠ | آیه ٥١ | النور ٥٢ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«إِنَّمَا کَانَ قَوْلَ ...»: واژه (إِنَّما) برای حصر است. یعنی مؤمنان تنها یک سخن دارند که پذیرش و اطاعت است. واژه (قَوْلَ) خبر مقدّم (کانَ)، و اسم آن (أَن یَقُولُوا سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا) است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۷ - ۵۷، سوره نور
- ايمان به خدا و پيامبر (صلى اللّه عليه و آله ) و اطاعت خدا و رسول (صلى اللّه عليه و آله ) واجب و ملازم يكديگرند
- بيان اينكه نفاق انگيزه اعراض پاره اى از مؤ منان ظاهرى از حكم و حكميت رسول اللّه (صلى اللّه عليه و آله ) بوده است
- بر خلاف منافقان ، مؤ منان در برابر حكميت و حكم خدا ورسول (صلى اللّه عليه و آله ) تسليم بوده مى گويند: ((سمعنا و اطعنا...))
- منافقان سوگندهاى شديد ياد مى كنند كه از تو اطاعت مى كنند، بگو قسم مخوريد...
- رسول را وظيفه اى و شما را وظيفه اى است ، نافرمانى شما به او زيانى نمى رساند وپيروى از او مايه هدايت خود شما است
- وعده جميل الهى به مؤ منينى كه عمل صالح انجام مى دهند
- مراد از استخلاف مؤ منين صالح العمل در زمين و مقصود از مستخلفينقبل از ايشان در آيه : ((وعد اللّه الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ...))
- مراد از تمكين دين در ((وليمكنن لهم دينهم الذى ارتضى لهم )) و بيان مفردات ديگر آيه
- اختلاف شديد مفسرين پيرامون مورد نزول اين آيه و مفاد آن
- بيان حق مطلب در معنا و مفاد آيه و مورد نزول آن
- توضيح اينكه وعده استخلاف در آيه ، جز با اجتماعى كه با ظهور مهدى (ع ) بر پا مىشود با هيچ مجتمعى قابل انطباق نيست
- رواياتى در شاءن نزول آيات مربوط به منافقين
- رواياتى درباره شاءن نزول و مفاد آيه : ((وعد اللّه الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحاتليستخلقنكم فى الارض ...))
- حديثى از اميرالمؤ منين عليه السّلام در نهج البلاغه كه در آن به آيه (وعد اللّه الذينآمنوا...) در عزت و نصرت مؤ منين استدلال كرده اند
- وقت استدلال صاحب روح المعانى به حديث فوق در تطبيق آيه با زمان خلفاء
نکات آیه
۱ - «حرف شنوا و مطیع هستیم»، تنها سخن همیشگى مؤمنان راستین در برابر فرا خوانده شدن آنان به پذیرش حکم خدا و داورى پیامبر(ص) (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا) فعل مضارع «یقولوا» همراه با فعل «کان» بر استمرار و کلمه «إنّما» - که اصطلاحاً آن را قصر افرادى مى گویند - بر حصر دلالت مى کند.
۲ - مؤمنان راستین، به دعوت خدا و رسول او لبیک گفته و حرف شنوا و فرمانبراند. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه ... أن یقولوا سمعنا و أطعنا)
۳ - مؤمنان راستین، پذیراى بى چون و چراى داورى پیامبر(ص) هستند. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا)
۴ - لبیک گفتن به دعوت خدا و رسول او و پذیرش بى چون و چراى داورى پیامبر(ص) و رهبران الهى، از نشانه هاى ایمان واقعى و اوصاف مؤمنان راستین (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا)
۵ - منافقان، از نظر رفتار و مواضع سیاسى و اجتماعى در قطب مخالف مؤمنان قرار دارند. (و یقولون ءامنّا... و أطعنا ثمّ یتولّى ... فریق منهم معرضون ...إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا ... لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا) «داورى» از مهم ترین مسائل اجتماعى است و در آیات پیشین، منافقان به عنوان مخالفان داورى پیامبر(ص) و متمردان از حکم آن حضرت معرفى شدنده اند; ولى در آیه یاد شده، مؤمنان به عنوان انسان هاى مطیع و تن دهنده به حکم و داورى پیامبر(ص) شناسانده شدنده اند. بنابراین مى توان استفاده کرد که مؤمنان و منافقان، در مواضع اجتماعى در جهت مخالف هم قرار دارند.
۶ - قضاوت میان مردم، از مسؤولیت ها و منصب هاى پیامبر(ص) بود. (إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم)
۷ - داورى پیامبر(ص)، بر مبناى فرمان ها و دستورات خدا بود. (إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم)
۸ - اطاعت و فرمان برى مؤمنان از خدا و رسول او، آگاهانه و هوشمندانه است. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا) برداشت فوق از تقدم «سمعنا» بر «أطعنا» قابل استفاده است.
۹ - مؤمنان راستین در همه حال، پذیراى داورى پیامبر(ص) و رهبران الهى اند، هر چند نتیجه این داورى بر ضرر آنان باشد. (و إن یکن لهم الحقّ یأتوا إلیه مذعنین ... انّما کان قول المؤمنین إذا دعوا... أن یقولوا سمعنا و أطعنا) آیات پیشین، درباره این مسأله بود که منافقان، تنها آن گاه به حکم خدا و رسول او تن در مى دادند که این حکم، به نفع آنان باشد; ولى در آیه شریفه آمده است که: مؤمنان بى چون و چرا به این حکم گردن مى نهادند. بنابراین از مقابله میان گروه منافقان و مؤمنان، مى توان برداشت فوق را به دست آورد.
۱۰ - تنها مؤمنان راستین و فرمانبر خدا و رسول او، رستگار و پیروزاند. (إنّما کان قول المؤمنین ... و أُولئک هم المفلحون)
۱۱ - اطاعت از خدا و رسول او و پذیرش داورىِ متکى بر احکام الهى، موجب رستگارى و پیروزى است. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا ... لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا و أُولئک هم المفلحون)
موضوعات مرتبط
- اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۱۱; آثار اطاعت از محمد(ص) ۱۱; اطاعت از خدا ۸; اطاعت از محمد(ص) ۸
- انقیاد: آثار انقیاد ۴
- ایمان: نشانه هاى ایمان ۴
- پیروزى: عوامل پیروزى ۱۱
- خدا: قبول دعوت خدا ۲، ۴; نقش اوامر خدا ۷
- دیندارى: آثار دیندارى ۱۱
- رستگاران ۱۰:
- رستگارى : عوامل رستگارى ۱۱
- رهبران دینى: قبول قضاوت رهبران دینى ۴، ۹
- قضاوت: آثار قبول قضاوت دینى ۱۱; منابع قضاوت ۷
- مؤمنان: انقیاد مؤمنان ۱، ۲، ۳، ۹، ۱۰; پیروزى مؤمنان ۱۰; دعوت از مؤمنان ۱; دیندارى مؤمنان ۱; رستگارى مؤمنان ۱۰; روش برخورد مؤمنان ۱; صفات مؤمنان ۱، ۴; فضایل مؤمنان ۱۰; مخالفان مؤمنان ۵; موضعگیرى اجتماعى مؤمنان ۵; موضعگیرى سیاسى مؤمنان ۵; ویژگیهاى انقیاد مؤمنان ۸
- محمد(ص): تکلیف محمد(ص) ۶; قبول دعوت محمد(ص) ۲، ۴; قبول قضاوت محمد(ص) ۱، ۳، ۴، ۹; قضاوت محمد(ص) ۶، ۷; مقامات محمد(ص) ۶
- منافقان: مخالفان منافقان ۵; موضعگیرى اجتماعى منافقان ۵; موضعگیرى سیاسى منافقان ۵