النور ٥١

از الکتاب
کپی متن آیه
إِنَّمَا کَانَ‌ قَوْلَ‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ إِذَا دُعُوا إِلَى‌ اللَّهِ‌ وَ رَسُولِهِ‌ لِيَحْکُمَ‌ بَيْنَهُمْ‌ أَنْ‌ يَقُولُوا سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ أُولٰئِکَ‌ هُمُ‌ الْمُفْلِحُونَ‌

ترجمه

سخن مؤمنان، هنگامی که بسوی خدا و رسولش دعوت شوند تا میان آنان داوری کند، تنها این است که می‌گویند: «شنیدیم و اطاعت کردیم!» و اینها همان رستگاران واقعی هستند.

ترتیل:
ترجمه:
النور ٥٠ آیه ٥١ النور ٥٢
سوره : سوره النور
نزول : ١٠ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢١
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِنَّمَا کَانَ قَوْلَ ...»: واژه (إِنَّما) برای حصر است. یعنی مؤمنان تنها یک سخن دارند که پذیرش و اطاعت است. واژه (قَوْلَ) خبر مقدّم (کانَ)، و اسم آن (أَن یَقُولُوا سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا) است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

شأن نزول آیات ۵۱ و ۵۲:

محمد بن العباس بعد از شش واسطه از کلبى او از ابوصالح و او از ابن عباس چنین نقل نماید که هنگامى که رسول خدا صلى الله علیه و آله به مدینه وارد شد، زمین را به على و عثمان بخشید که بالاى زمین مزبور به عثمان و پائین آن متعلّق به على باشد.

على به عثمان گفت: زمینى که متعلق به من است، بدون ضمیمه به زمین تو مرغوب نخواهد بود. بنابراین یا سهم زمین مرا خریدارى کن یا این که سهم زمین خودت را به من به فروش عثمان راضى شد که سهم خود را به على بفروشد.

على نیز سهم عثمان را خریدارى کرد، دوستان عثمان به وى گفتند: چرا چنین کارى انجام دادى زیرا اگر می‌خواستى، می‌توانستى آب را از زمین تو که در بالا قرار گرفته بود به روى زمین على که در پائین قرار داشت به بندى و زمین على را از روئیدن و محصول بدست آوردن، مانع شوى و از این طریق زمین خود را به قیمت زیادترى بفروشى.

عثمان نزد على آمد و از او خواست که زمین را به وى پس بدهد، على گفت: زمین خود را با میل و رغبت فروختى و من هم آن را خریده ام و در واقع کارى است که انجام یافته است و ممکن است مردى را به عنوان قضاوت بین خود انتخاب نمائیم تا بین ما داورى کند.

قرار شد دعواى خویش را نزد پیامبر ببرند. عثمان گفت: پیامبر پسرعموى تو است باید قضاوت مزبور را نزد دیگرى ببریم. على گفت: کسى را جز رسول خدا صلی الله علیه و آله نخواهم پذیرفت سپس این آیات نازل گردید.[۱]

تفسیر


نکات آیه

۱ - «حرف شنوا و مطیع هستیم»، تنها سخن همیشگى مؤمنان راستین در برابر فرا خوانده شدن آنان به پذیرش حکم خدا و داورى پیامبر(ص) (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا) فعل مضارع «یقولوا» همراه با فعل «کان» بر استمرار و کلمه «إنّما» - که اصطلاحاً آن را قصر افرادى مى گویند - بر حصر دلالت مى کند.

۲ - مؤمنان راستین، به دعوت خدا و رسول او لبیک گفته و حرف شنوا و فرمانبراند. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه ... أن یقولوا سمعنا و أطعنا)

۳ - مؤمنان راستین، پذیراى بى چون و چراى داورى پیامبر(ص) هستند. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا)

۴ - لبیک گفتن به دعوت خدا و رسول او و پذیرش بى چون و چراى داورى پیامبر(ص) و رهبران الهى، از نشانه هاى ایمان واقعى و اوصاف مؤمنان راستین (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا)

۵ - منافقان، از نظر رفتار و مواضع سیاسى و اجتماعى در قطب مخالف مؤمنان قرار دارند. (و یقولون ءامنّا... و أطعنا ثمّ یتولّى ... فریق منهم معرضون ...إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا ... لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا) «داورى» از مهم ترین مسائل اجتماعى است و در آیات پیشین، منافقان به عنوان مخالفان داورى پیامبر(ص) و متمردان از حکم آن حضرت معرفى شدنده اند; ولى در آیه یاد شده، مؤمنان به عنوان انسان هاى مطیع و تن دهنده به حکم و داورى پیامبر(ص) شناسانده شدنده اند. بنابراین مى توان استفاده کرد که مؤمنان و منافقان، در مواضع اجتماعى در جهت مخالف هم قرار دارند.

۶ - قضاوت میان مردم، از مسؤولیت ها و منصب هاى پیامبر(ص) بود. (إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم)

۷ - داورى پیامبر(ص)، بر مبناى فرمان ها و دستورات خدا بود. (إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم)

۸ - اطاعت و فرمان برى مؤمنان از خدا و رسول او، آگاهانه و هوشمندانه است. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا إلى اللّه و رسوله لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا) برداشت فوق از تقدم «سمعنا» بر «أطعنا» قابل استفاده است.

۹ - مؤمنان راستین در همه حال، پذیراى داورى پیامبر(ص) و رهبران الهى اند، هر چند نتیجه این داورى بر ضرر آنان باشد. (و إن یکن لهم الحقّ یأتوا إلیه مذعنین ... انّما کان قول المؤمنین إذا دعوا... أن یقولوا سمعنا و أطعنا) آیات پیشین، درباره این مسأله بود که منافقان، تنها آن گاه به حکم خدا و رسول او تن در مى دادند که این حکم، به نفع آنان باشد; ولى در آیه شریفه آمده است که: مؤمنان بى چون و چرا به این حکم گردن مى نهادند. بنابراین از مقابله میان گروه منافقان و مؤمنان، مى توان برداشت فوق را به دست آورد.

۱۰ - تنها مؤمنان راستین و فرمانبر خدا و رسول او، رستگار و پیروزاند. (إنّما کان قول المؤمنین ... و أُولئک هم المفلحون)

۱۱ - اطاعت از خدا و رسول او و پذیرش داورىِ متکى بر احکام الهى، موجب رستگارى و پیروزى است. (إنّما کان قول المؤمنین إذا دعوا ... لیحکم بینهم أن یقولوا سمعنا و أطعنا و أُولئک هم المفلحون)

موضوعات مرتبط

  • اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۱۱; آثار اطاعت از محمد(ص) ۱۱; اطاعت از خدا ۸; اطاعت از محمد(ص) ۸
  • انقیاد: آثار انقیاد ۴
  • ایمان: نشانه هاى ایمان ۴
  • پیروزى: عوامل پیروزى ۱۱
  • خدا: قبول دعوت خدا ۲، ۴; نقش اوامر خدا ۷
  • دیندارى: آثار دیندارى ۱۱
  • رستگاران ۱۰:
  • رستگارى : عوامل رستگارى ۱۱
  • رهبران دینى: قبول قضاوت رهبران دینى ۴، ۹
  • قضاوت: آثار قبول قضاوت دینى ۱۱; منابع قضاوت ۷
  • مؤمنان: انقیاد مؤمنان ۱، ۲، ۳، ۹، ۱۰; پیروزى مؤمنان ۱۰; دعوت از مؤمنان ۱; دیندارى مؤمنان ۱; رستگارى مؤمنان ۱۰; روش برخورد مؤمنان ۱; صفات مؤمنان ۱، ۴; فضایل مؤمنان ۱۰; مخالفان مؤمنان ۵; موضعگیرى اجتماعى مؤمنان ۵; موضعگیرى سیاسى مؤمنان ۵; ویژگیهاى انقیاد مؤمنان ۸
  • محمد(ص): تکلیف محمد(ص) ۶; قبول دعوت محمد(ص) ۲، ۴; قبول قضاوت محمد(ص) ۱، ۳، ۴، ۹; قضاوت محمد(ص) ۶، ۷; مقامات محمد(ص) ۶
  • منافقان: مخالفان منافقان ۵; موضعگیرى اجتماعى منافقان ۵; موضعگیرى سیاسى منافقان ۵

منابع

  1. البرهان فی تفسیر القرآن.