المؤمنون ٨٠
ترجمه
| المؤمنون ٧٩ | آیه ٨٠ | المؤمنون ٨١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إخْتِلاف»: آمد و شد. دگرگونی زمانی و فعل و انفعالات (نگا: بقره / آل‌عمران / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۷۸ - ۹۸، سوره مؤ منون
- يادآورى نعمت شنوايى و بينايى (مشترك بين انسان و حيوان ) و خردمندى (متخصص به انسان )
- استبعاد و سپس انكار بعث و معاد از جانب كافران
- ردّ سخنان كافران با اثبات امكان بعث و قيامت با بيان مالكيت حقيقه خداوند.
- بيان اينكه مالكيت اعم از ربوبيت است .
- اشاره به اختلاف عقائد بت پرستان درباره الله ، ارباب و آلهه .
- معناى آيه (قل من رب السموات السبع ...)
- معناى ((ملكوت )) و اين كه ملكوت هر چيزى به دست خدا است و اثبات امكان بعث و معاد ازاين طريق .
- منضور از اينكه فرمود: ((و هو يخبر و لا يجار عليه )).
- مراد از ((اتخاذ ولد)) كه به خداوند نسبت داده مى شد و در نفى آن فرموده است : ((مااتّخذ اللّه من ولد)).
- تقرير يك حجت بر نفى تعدد آلهه ، در جمله : ((اذا لذهب كلّ اله بما خلق ))
- بيان حجت ديگرى بر نفى تعدد آلهه كه جمله ((ولعلا بعضهم على بعض )) متضمن آن است .
- اشاره به تفاسير ديگر در معناى آيه شريفه
- معناى ((همزات الشياطين ))
نکات آیه
۱ - حیات و مرگ، تنها در اختیار خداوند است. (و هو الذى یحى و یمیت) «الذى» خبر مبتدا و «ال» در آن، براى جنس است. بنابراین جمله «هو الذى» مفید حصر است ; عن تنها خدا است که حیات مى بخشد و مى میراند.
۲ - حیات و مرگ، جریانى مستمر در سراسر گیتى (و هو الذى یحى و یمیت) حذف مفعول کلمه هاى «یحیى» و «یمیت»، مى تواند بیانگر این حقیقت باشد که: قضیه مرگ و حیات منحصر در پدیده هاى زمین نیست; بلکه حقیقتى است که در سراسر جهان آفرینش جریان دارد. گفتنى است که به کارگیرى فعل مضارع (یحیى و یمیت) بیانگر استمرار این جریان عام مى باشد.
۳ - جریان مستمر مرگ و حیات از جلوه هاى توحید، ربوبیت و تدبیر خداوند (و هو الذى یحى و یمیت) این بخش از آیات، در مقام بیان جلوه هاى ربوبیت و تدبیر خداوند نسبت به جهان و انسان است در برابر این اندیشه شرک آمیز مردم صدراسلام بود که معتقد به ربوبیت غیر خدا بودند.
۴ - حیات و مرگ انسان ها، تنها به اراده و تدبیر خداوند (و هو الذى یحى و یمیت) برداشت فوق، بر این اساس است که مفعول محذوف، ضمیر خطاب به انسان ها باشد; یعنى، «یحییکم و یمیتکم».
۵ - گردش و آمد و شد شب و روز، تنها به اراده خداوند (و له اختلف الّیل و النهار) «إختلاف» در لغت هم به معناى «در پى یکدیگر آمدن و یکى جاى دیگر نشستن» مى آید و هم به معناى «ضد توافق و اتفاق». برداشت یاد شده بر پایه معناى اول است. شایان ذکر است که تقدیم خبر (له) بر مبتدا (اختلاف اللیل) مفید حصر مى باشد.
۶ - تفاوت ساعات شب و روز در طول سال و پیدایش فصل ها، تنها در اختیار و تحت اراده خداوند است. (و له اختلف الّیل و النهار) برداشت فوق، با توجه به معناى دیگر «إختلاف» - که مقابل توافق و اتفاق است - مى باشد. بنابراین مراد از «اختلاف اللیل و النهار» تفاوت و نوسان هاى موجود در هر یک، از شب و روز در طول سال خواهد بود که لازمه آن پیدایش فصل هاى چهارگانه است.
۷ - آمد و شد شب و روز و به وجود آمدن فصل هاى مختلف، عامل پیدایش موجودات زنده و جریان مستمر مرگ و حیات در زمین (یحى و یمیت و له اختلف الّیل و النهار) ذکر «اختلاف شب و روز» پس از بیان مرگ و حیات مى تواند اشاره به مطلب یاد شده باشد.
۸ - گردش شب و روز و پیدایش فصل هاى مختلف، یکى دیگر از جلوه هاى تدبیر و ربوبیت بى شریک خداوند (و له اختلف الّیل و النهار)
۹ - علت ها و عوامل طبیعى، مجارى تحقق اراده خداوند (و هو الذى یحى ... و النهار)
۱۰ - جریان مستمر حیات و مرگ و گردش نظام طبیعت، شایان تفکر و درس آموزى (و هو الذى یحى و یمیت ... أفلاتعقلون)
۱۱ - سطحى نگرى و بى تفاوتى انسان نسبت به مظاهر وجود و طبیعت، مورد نکوهش خداوند (و هو الذى یحى ... أفلاتعقلون)
۱۲ - اندیشه و تعقل در نظام هستى، راهگشاى انسان براى شناخت خداى یکتا و یکتاپرستى (و هو الذى یحى و یمیت ... افلاتعقلون)
۱۳ - شرک و کفر، بینشى غیر علمى و مخالف با مبانى عقلى (و هو الذى یحى ... أفلاتعقلون)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: سرزنش اعراض از آیات خدا ۱۱
- تعقل: آثار تعقل در آفرینش ۱۲; تعقل در آفرینش ۱۰; تعقل در حیات ۱۰; تعقل در گردش شب و روز ۱۰; تعقل در مرگ ۱۰
- توحید: توحید افعالى ۱، ۴، ۵، ۶; دلایل توحید ۳، ۸; زمینه توحید ۱۲
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱
- حیات: استمرار حیات ۲، ۳; زمینه استمرار حیات ۷; منشأ حیات ۱، ۴
- خدا: آثار اراده خدا ۴، ۵، ۶; آثار تدبیر خدا ۴; اختصاصات خدا ۱; زمینه خدا شناسى ۱۲; سرزنشهاى خدا ۱۱; مجارى اراده خدا ۹; نشانه هاى تدبیر خدا ۳، ۸; نشانه هاى ربوبیت خدا ۳، ۸
- روز: آثار گردش روز ۷; گردش روز ۸; منشأ گردش روز ۵
- سطحى نگرى: سرزنش سطحى نگرى ۱۱
- شب: آثار گردش شب ۷; گردش شب ۸; منشأ گردش شب ۵
- شرک: بى منطقى شرک ۱۳
- عبرت: عوامل عبرت ۱۰
- عقیده: عقیده باطل ۱۳
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۹
- فصول: آثار پیدایش فصول ۷; پیدایش فصول ۸; منشأ پیدایش فصول ۶
- کفر: بى منطقى کفر ۱۳
- مرگ: استمرار مرگ ۲، ۳; زمینه استمرار مرگ ۷; منشأ مرگ ۱، ۴
- موجودات: زمینه خلقت موجودات ۷
- نظام علیت ۹:
