الأنبياء ٢١
ترجمه
| الأنبياء ٢٠ | آیه ٢١ | الأنبياء ٢٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَمْ»: آیا؟ این حرف برای انتقال از سخنی و پرداختن به سخن دیگری است همراه با انکار (نگا: بقره / . «مِنَ الأَرْضِ»: از عَناصِر و اشیاء زمین. «یُنشِرُونَ»: زندگی می‌بخشند. در آخرت مردگان را زنده می‌کنند.
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۳۳ سوره انبياء
- استدلال بر حقيقت معاد و حقانيت دعوت پيامبر(صلى الله عليه و آله )
- آفرينش آسمان و زمين عبث و به انگيزه لهو و لعب نبوده است
- بيان ملازمه بين لهو و لعب نبودن خلقت زمين و آسمان با حقانيت معاد و نبوت
- وجوهى كه مفسرين در معناى آيه :((لو اردنا ان نتخذ لهوا لا تخذناه من لدنا(( گفته اند
- توضيح معنى و مفاد آيه : ((بلنقذف بالحق على الباطل ...(( و اشاراتى درباره حق وباطل
- سنت جارى الهى درباره حق و باطل در جهان
- حال مقربان درگاه الهى (استغراق در عبوديت و استمرار در عبادت ) از آثار مالكيت مطلقه الهى است
- اشاره به معتقد بودن بت پرستان به واجب الوجود، و مورد اختلاف آنان باموحدين
- تقرير و توضيح استدلال بر نفى وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه
- بررسى وجوهى كه مفسرين در معناى (لا يسئل عمايفعل و هم يسئلون ) گفته اند
- اختيار اين وجه كه عدم سؤ ال ناشى از مالكيت مطلقه خداوند است
- گفتارى فلسفى و قرآنى پيرامون حكمت خداى تعالى و اينكه افعال او داراى مصلحت است
- معناى حكمت و مصلحت در افعال انسان
- افعال خداوند عين حكمت و مصلحت است لذا مورد سئوال واقع نمى شود
- قول خداوند و فعل او يكى است
- مطالبه ((برهان (( از مشركين در مقابل قرآن و كتب آسمانى پيشين
- بيان حال و وصف ملائكه ، كه نه آلهه بل عباد مكرمون خدايند
- اراده و عمل ملائكه تابع اراده خداوند است
- تقرير برهانى بر توحيد خداى تعالى در ربوبيت و تدبير
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به : قذف به حق برباطل ، وصف ملائكه ، استدلال بر نفى آلهه و...)
- وصف ملائكه از زبان مبارك اميرالمؤ منين (ع ) در نهج البلاغه
- حديث پرمعنائى از پيامبر اكرم (ص ) درباره افعال خداوند و حكمتها و مصالح
- رواياتى درباره شفاعت در قيامت در ذيل (و لا يشفعون الا لمن ارتضى )
نکات آیه
۱- اعتقاد مشرکان به خدایانى برگرفته شده از مواد و عناصر زمینى (أم اتّخذوا ءالهة من الأرض ) «أم» در «أم اتّخذوا» منقطعه و متضمن معناى «بل» است، که براى اضراب مى باشد.
۲- مشرکان در عصر بعثت، چندگانه پرست و معتقد به خدایان و معبودها متعدد بودند. (أم اتّخذوا ءالهة من الأرض ) «آلهة» جمع «إله» به معناى خدایان و معبودها است.
۳- توانایى بر زنده کردن مردگان، لازمه تفکیک ناپذیر مقام الوهیت (أم اتّخذوا ءالهة من الأرض هم ینشرون ) برداشت یاد شده باتوجه به دو نکته است: ۱- آیات پیشین و بعدى، در باره الوهیت و یگانگى خدا است. ۲- آیه شریفه هر گونه توانایى از خدایان ادعایى بر احیاى مردگان را نفى کرده است. از مجموع این آیات استفاده مى شود که احیاى مردگان تنها در گرو الوهیت حقیقى و لازمه آن است.
۴- عجز و ناتوانى خدایان مشرکان از احیاى مردگان (أم اتّخذوا ءالهة من الأرض هم ینشرون ) برداشت یاد شده با توجه به این مطلب است که جمله «هم ینشرون» جمله استئنافیه است و یا در محل نصب و صفت براى «آلهة» مى باشد. در هر دو صورت همزه استفهامیه انکارى، پیش از آن در تقدیر است و انکار هم از نوع انکار وقوعى است; یعنى، احیاى مردگان توسط معبودهاى مشرکان محال است.
۵- زنده کردن مردگان و برپایى قیامت، تنها در توانایى خداوند است. (له من فى السموت والأرض ... أم اتّخذوا ءالهة من الأرض هم ینشرون ) خداوند با اثبات مالکیت و قدرت مطلق خود بر جهان هستى (له من فى السماوات...) و نفى توانایى خدایان ادعایى بر احیاى مردگان، در صدد بیان این نکته است که زنده کردن آنها، تنها در قلمرو قدرت خدا است.
۶- بازخواستن و زیر سؤال بردن اندیشه و عقیده باطل، روشى در هدایت و بیان عقیده و اندیشه درست. (أم اتّخذوا ءالهة من الأرض هم ینشرون ) برداشت یاد شده از جمله استفهامیه «هم ینشرون» استفاده مى گردد.
موضوعات مرتبط
- الوهیت: شرایط الوهیت ۳
- پرسش: فواید پرسش ۶
- توحید: توحید افعالى ۵
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۵
- خدا: اختصاصات ۵
- عقیده: پرسش از عقیده باطل ۶; روش تصحیح عقیده ۶
- قیامت: منشأ برپایى قیامت ۵
- مردگان: عجز از احیاى مردگان ۴; منشأ احیاى مردگان ۵
- مشرکان: عقیده باطل مشرکان ۱; عقیده باطل مشرکان صدراسلام ۲; معبودان مشرکان صدراسلام ۲; معبودان باطل مشرکان ۱
- معبودان باطل: تعدد معبودان باطل ۲; عجز معبودان باطل ۴; عنصر معبودان باطل ۱
- معبودراستین: احیاگرى معبودراستین ۳
- هدایت: روش هدایت ۶
