مريم ٢٣
ترجمه
| مريم ٢٢ | آیه ٢٣ | مريم ٢٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَجَآءَهَا»: وادار و ناچارش کرد. او را پناهنده کرد. فعل ماضی باب افعال است از ماده (جآءَ، یَجی‌ءُ). «الْمَخَاضُ»: درد زایمان. تکان خوردن بچّه در شکم هنگام ولادت. از ماده (مَخْض) است. «جِذْعِ»: تنه. ساقه. «النَّخْلَةِ»: خرمابن. درخت خرما. «نَسْیاً»: چیز ناچیز و ناقابلی که در خور توجّه نبوده و چه بسا از یادها فراموش شود. مصدر است و به معنی اسم مفعول. «مَنسِیّاً»: فراموش شده. از یاد رفته. متروک.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
رَبِ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْکِ... (۰) رَبِ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْکِ... (۰) وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ... (۰) ثُمَ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ... (۰) ثُمَ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً... (۰) أَ لَمْ تَرَ أَنَ اللَّهَ أَنْزَلَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۴۰ سوره مريم
- اشاره به شباهتهاى داستان يحيى و داستان عيسى (عليهما السلام )
- مراد از جمله : ((فاتخذت من دونهم حجابا((
- مقصود از روحى كه براى مريم (عليه السلام ) به صورت بشرمتمثل شد
- گفتارى در معناى تمثل
- نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است
- پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل
- پاسخ به اشكالهاى سوم و چهارم
- حاصل سخن درباره حقيقت تمثل
- پناه بردن مريم به خدا و آگاهانيدن او به دارا شدن پسر شدن پسرى توسط جبرئيل
- حكايت وضع حمل مريم و اندوه و نگرانى او در اين خصوص
- حضرت عيسى (ع ) مادر خود را تسلى و دلدارى مى دهد
- سفارش به روزه سكوت گرفتن براى رهايى از زخم زبان مردم
- وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا((
- سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...((
- تقرير حجتى بر نفى فرزند بودن عيسى (عليه السلام ) براى خدا
- توبيخ كسانى كه درباره عيسى (عليه السلام ) اختلاف كردند و گمراه گشتند، و تهديدآنان
- معناى جلمه (لكن الظالمون اليوم فى ظلال مبين )
- روز قيامت براى ظالمين روز حسرت است
- توضيحى درباره مراد از اينكه فرمود: ((انا نحن نرث الاءرض و من عليها...((
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات مربوط به مريم وحمل او به عيسى و تكلم عيسى در نوزادى و...)
نکات آیه
۱- درد زایمان، مریم(س) را به کنار تنه درخت خرما کشانید. (فأجاءها المخاض إلى جذع النخلة) «أجاء» متعدى «جاء» یعنى آورد و «مخاض» درد زایمان است.
۲- مریم(س) هنگام زایمان، تنها و بدون پرستار و در مکانى دور از مناطق مسکونى، به سر مى برد. (مکانًا قصیًّا . فأجاءها المخاض إلى جذع النخلة) در جمله «أجاءها المخاض»، آوردن مریم کنار درخت، به درد زایمان نسبت داده شده و آیات بعد، نوزاد او را راهنماى وى به آب معرفى کرده است، علاوه بر آن، مریم(س) براى تهیه خرما، خود مجبور به حرکت دادن نخله شد، مجموعه این امور مى تواند قرائن تنهایى مریم به هنگام زایمان باشد.
۳- زایمان مریم(س) در سرزمینى گرمسیر و داراى نهال هاى نخل صورت گرفت. (فأجاءها المخاض إلى جذع النخلة) «نخل» در سرزمینى مى روید که داراى آب و هواى گرم باشد.
۴- اصله نخلى که مریم(س) در کنار آن پناه گرفت، نخلى مشخص و درختى خشکیده بود. (فأجاءها المخاض إلى جذع النخلة) «النخلة» معرفه و «ال» در آن مى تواند عهد ذهنى باشد. عهدى که یا بین خدا و مریم(س) و یا خدا و پیامبر(ص) بوده است و از این که گفته نشد « إلى النخلة»، دانسته مى شود که آنچه مریم در کنار آن قرار گرفت، چیزى جز تنه درخت نبود. آیات بعد که سخن از آگاه ساختن مریم به وجود آب و لزوم تکان دادن درخت، براى استفاده از خرماى آن دارد، نیز حاکى از پیدایش خارق العاده آب و خرما است و گرنه مریم(س) براى پى بردن به آن دو موضوع، به راهنما نیازى نداشت.
۵- حضرت مریم(س) به هنگام زایمان آرزو کرد: کاش قبل از باردارشدن مرده بود و به کلّى از یادها رفته بود. (فأجاءها المخاض ... قالت یلیتنى متّ قبل هذا و کنت نسیًا منسیًّا) جمله «و کنت نسیاً منسیّاً» قرینه است بر این که انگیزه مریم از آرزوى مرگ، رهایى از زخم زبان مردم بوده است، گرچه به قرینه «ألاّتحزنى قد جعل...» تنهایى و بى آب و غذایى، نیز او را اندوهناک ساخته بود، ولى این همه، تبعاتِ همان گریز از زخم زبان است; یعنى کاش پیش از حاملگى مرده بودم، که براى فرار از نیشتر مردم مجبور به تحمل این آوارگى نباشم.
۶- ناراحتى ها و فشارهاى روحى مریم(س) به هنگام تولد عیسى(ع)، خارج از حدّ توصیف بود. (فأجاءها المخاض إلى جذع النخلة قالت یلیتنى متّ قبل هذا و کنت نسیًا منسیًّا) آرزوى مرگ از جانب شخصیتى چون مریم(س) که مورد عنایت خاص خداوند بود، باید در شرایطى صورت گرفته باشد که وضعیتى فوق تحمل و طاقت برایش پیش آمده باشد، این حالت - به قرینه آیات بعد - فشارهاى روحىِ ناشى از احتمال اتهام و آوارگى حاصل از آن است.
۷- مرگ در حال باردارى و یا پس از وضع حمل، نمى توانست پایان بخش نگرانى هاى مریم(س) باشد. (یلیتنى متّ قبل هذا) «هذا» در کلام مریم(س)، اشاره به اصل باردارى است نه آوارگى و تنهایى و سختى زایمان، زیرا پیدایش این امور به خواست خود مریم و براى رهایى از زخم زبان مردم بود، بنابراین او که از اتهام زنا، حتى پس از مرگ خود بیم داشت، رهایى از اتهام را در گرو مرگ پیش از باردارى مى دید.
۸- مریم(س)، حامله بودن خود را در تمام مدت، از مردم پنهان کرده بود. (مکانًا قصیًّا . فأجاءها المخاض ... یلیتنى متّ قبل هذا و کنت نسیًا منسیًّا) رفتن به مکان دوردست و نیز تنهایى و بى سرپناهى به هنگام وضع حمل، نشان مى دهد که تا آن زمان مریم(س) توانسته بود حامله بودن خود را از مردم پنهان کند.
۹- تقاضاى مرگ در بعضى از شرایط جایز و مطلوب است. (یلیتنى متّ قبل هذا)
۱۰- آبرو و شخصیت انسان مهم تر از حیات و زندگى مادى او است. (یلیتنى متّ قبل هذا) این که مریم، مرگ را بر زندگى بدون آبرو ترجیح مى دهد، گویاى حقیقت یاد شده است.
۱۱- حضرت مریم(س)، داراى حالت ها و روحیه هاى بشرى بود. (یلیتنى متّ قبل هذا) رنج بردن مریم از بروز حالت فوق العاده و خرق عادت و نیز تأثیر گرسنگى، تشنگى و دیگر عوامل طبیعى بر او، نشانه آن است که مریم(س)، انسانى با صفات بشرى بوده و خط بطلانى بر اندیشه الوهیت او از سوى برخى مسیحیان است.
۱۲- مریم(س)، چهره اى سرشناس و مورد توجه مردم بود. (یلیتنى ... کنت نسیًا منسیًّا)
۱۳- اشتهار مریم(س) به عفت و پاکدامنى در بین مردم، فزاینده نگرانى او از بازتاب منفى تولد عیسى(ع) در افکار عمومى جامعه (یلیتنى متّ قبل هذا و کنت نسیًا منسیًّا) «نَسْى»، چیزى است که اهمیت چندانى ندارد، گرچه هنوز از خاطرها محو نشده باشد (مفردات راغب). توصیف آن به «منسیّاً» (فراموش شده) گویاى آن است که صرف شایستگى براى فراموشى، مطلوب مریم نبوده; بلکه تحقق فراموشى را آرزو مى کرده است. این آرزو نشان مى دهد که آن حضرت، پیش از این به عنوان شخصیتى آبرومند در جامعه مطرح بوده و از این که این حادثه بازتاب هاى منفى در مردم داشته باشد، نگران بوده است.
روایات و احادیث
۱۴- «روى عن الصادق(ع) فى قول مریم «یالیتنى متّ قبل هذا»: لأنّها لم تر فى قومها رشیداً ذا فراسة ینزهها من السوء ; از امام صادق(ع) روایت شده که در باره قوم مریم که هنگام تولد عیسى(ع) آرزوى مرگ کرد، فرمود: این بدان جهت بود که در قوم خودش فرد فرزانه هوشمندى را نمى یافت که او را از تهمت زنا تبرئه کند».[۱]
۱۵- «عن الصادق(ع) [فى قصة مریم]: إنّ زکریا و خالتها أقبلا یقصان أثرها حتى هجما علیها و قد وضعت ما فى بطنها و هى تقول: «یالیتنى متّ قبل هذا و کنت نسیاً منسیّاً» ; از امام صادق(ع) [در داستان مریم] روایت شده که زکریا و خاله مریم به جست وجوى او برآمدند تا این که به طور ناگهانى به او برخوردند، در حالى که فرزندش (عیسى) را به دنیا آورده بود و مى گفت: «یالیتنى متّ قبل هذا...».[۲]
موضوعات مرتبط
- آبرو: اهمیت آبرو ۱۰
- آرزو: جواز آرزوى مرگ ۹; آرزوى مرگ ۵، ۱۴، ۱۵
- احکام ۹:
- حیات: اهمیت حیات ۱۰
- عیسى(ع): آثار ولادت عیسى(ع) ۱۳
- مریم(ع): آثار درد زایمان مریم(ع) ۱; آرزوى مریم(ع) ۵، ۱۵; احترام مریم(ع) ۱۲; اختفاى باردارى مریم(ع) ۸; اشتهار مریم(ع) ۱۳; اندوه مریم(ع) ۶; بشربودن مریم(ع) ۱۱; پناهگاه مریم(ع) ۱، ۲; تنهایى مریم(ع) ۲; روحیات مریم(ع) ۱۱; زایمان مریم(ع) ۵، ۶; عفت مریم(ع) ۱۳; عوامل نگرانى مریم(ع) ۱۳;فراموشى مریم(ع) ۵; فلسفه آرزوى مریم(ع) ۱۴; قصه مریم(ع) ۲، ۳، ۵، ۶، ۷ ، ۸، ۱۴، ۱۵; مرگ مریم(ع) ۷; مکان زایمان مریم(ع) ۳; موقعیت اجتماعى مریم(ع) ۱۲; موقعیت پناهگاه مریم(ع) ۳; نخل قصه مریم(ع) ۱; نگرانى مریم(ع) ۶، ۷; ویژگیهاى زایمان مریم(ع) ۲ ویژگیهاى نخل قصه مریم(ع) ۴
