الأعراف ٣
ترجمه
| الأعراف ٢ | آیه ٣ | الأعراف ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مِن دُونِهِ»: بجز او. به جای او. ضمیر (هِ) به (رَبِّ) برمی‌گردد. اگر مرجع آن (ما) باشد، پیش از (اَوْلِیَآءَ) مضافی چون (أَباطیل) محذوف است. در این صورت معنی چنین می‌شود: جز از وحی آسمان، از یاوه‌سرائی سرپرستان دیگری پیروی مکنید. «قَلِیلاً مَّا تَذَکَّرُونَ»: کمتر پند می‌گیرید و متذکّر می‌گردید. راجع به قوانین و احکام الهی چندان چیزی نمی‌دانید. گاه‌گاهی یادآور و پندپذیر می‌گردید. (قَلِیلاً) صفت موصوف محذوفی چون (زَمَاناً) یا (تذکّراً) است و (ما) زائد و برای تأکید قلّت است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِي... (۲) وَ مَا أَکْثَرُ النَّاسِ وَ لَوْ... (۰) وَ مَا يُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱ - ۹، سوره اعراف
- اشاره به عهدى كه خدا از آدميان گرفته ، و ساير معارفى كه در سوره اعراف آورده شده است .
- مكلف بودن مشركين به توحيد خداى تعالى ومسئول بودن آنان نسبت به ايمان و عمل صالح
- مراد از (( وزن (( و (( ميزان (( اعمال
- اشاره به اينكه ممكن است هر يك از اعمال ، واحدى براى سنجش داشته باشد و بيان معناىجمله : (( و الوزن يومئذ الحق ((
- اقوالى كه در مورد معناى جمله : (( و الوزن يومئذ الحق (( گفته شده است .
- مراد از (( موازين (( و معناى (( ثقل موازين (( در جمله : (( فمن ثقلت موازينه ((
- معناى وزن اعمال در روز قيامت ، تطبيق اعمال است بر حق و براى هر كدام ازاعمال انسان ميزانى است .
- نكته دوم : اينكه معلوم شد كه براى هر انسانى ميزان هاى متعددى است كه هر كدام ازعمل هايش با يكى از آنها سنجيده
- بحث روايتى (رواياتى در مورد مكى بودن سوره اعراف ، وزن و ميزان اعمال و ثقل و خفت اعمال و...)
- روايتى در بيان مراد از وزن اعمال كه مى گويدعمل صفت كارى است كه انجام مى شود و قابل توزين (اصطلاحى ) نيست و خداجاهل نيست و احتياج به توزين اشياء ندارد.
نکات آیه
۱- لزوم تبعیت از قرآن و ترک پیروى از غیر خدا (اتبعوا ما أنزل إلیکم من ربکم و لاتتبعوا من دونه أولیاء) برداشت فوق بر این اساس است که ضمیر در «من دونه» به «ربکم» برگردانده شود.
۲- قرآن کتابى است نازل شده براى انسانها (اتبعوا ما أنزل إلیکم من ربکم)
۳- انسانها قادر به فراگیرى قرآن و شایسته براى فهم معارف آن هستند. (اتبعوا ما أنزل إلیکم من ربکم) با توجه به اینکه پیروى از قرآن بدون فهم محتواى آن امکان پذیر نیست و تصریح شده که قرآن به سوى انسانها آمده است، معلوم مى شود که آنان قادر به درک مفاهیم قرآن هستند.
۴- تربیت انسانها و تدبیر امور آنان در تمامى مراحل حیات، از اهداف نزول قرآن است. (اتبعوا ما أنزل إلیکم من ربکم) کلمه «ربکم» اشاره به این دارد که نزول قرآن براى تربیت و تدبیر امور مردم است.
۵- قرآن، برنامه کامل حیات مادى و معنوى انسان است. (اتبعوا ما أنزل إلیکم من ربکم و لاتتبعوا من دونه أولیاء) لازمه وجوب پیروى از خداوند با اجراى قرآن و ضرورت پرهیز از پیروى از غیر آن این است که آنچه را انسانها در حیات مادى و معنوى خویش بدان نیاز واقعى دارند، به صورت اجمال و یا تفصیل در قرآن بیان شده باشد.
۶- قرآن، نشأت گرفته از مقام ربوبى خداوند است. (من ربکم)
۷- ولایت خداوند، تنها ولایت شایسته و بایسته پذیرش است. (و لاتتبعوا من دونه أولیاء)
۸- رویگردانان از ولایت خداوند، در وادى ولایتهاى متعدد غیر خدا سرگردان هستند. (و لاتتبعوا من دونه أولیاء) بدیهى است حرمت تبعیت از غیر خداوند مشروط به این نیست که پیروى شونده متعدد باشد. بنابراین آوردن کلمه «أولیاء» به صورت جمع مى تواند اشاره به این باشد که آدمى با دور شدن از ولایت خدا و قرآن همواره تحت سیطره حاکمانى متعدد قرار مى گیرد.
۹- اطاعت و پیروى از دیگران در حقیقت پذیرش ولایت آنهاست. (اتبعوا ... و لاتتبعوا من دونه أولیاء) با اینکه کلمه اى مانند «احدا» به جاى «أولیاء» مى توانست بیانگر معناى مقصود باشد، ولى کلمه «أولیاء» به کار برده شده تا اشاره باشد به اینکه پیروى و فرمانبردارى مساوى با پذیرش ولایت و سرپرستى پیروى شونده است.
۱۰- پیروى از قرآن، پذیرش ولایت خداوند و فرمانبردارى از اوست. (اتبعوا ما أنزل إلیکم من ربکم و لاتتبعوا من دونه أولیاء)
۱۱- پندپذیرى انسانها از قرآن، بسیار اندک و ناچیز است. (قلیلا ما تذکرون) «قلیلا» صفت براى مفعول مطلق محذوف است. یعنى «تذکرا قلیلا». و کلمه «ما» زایده و تأکید براى قلت تذکر است.
۱۲- قرآن، ولى و پیشوایى شایسته براى انسانهاست. (و لاتتبعوا من دونه أولیاء) برداشت فوق بر این مبناست که ضمیر در «من دونه» به «ما أنزل ...» برگردانده شود.
موضوعات مرتبط
- اطاعت: از خدا ۱۰; اطاعت از غیر خدا ۹; اطاعت از قرآن ۱، ۱۰; ترک اطاعت از خدا ۱
- اقلیت: عبرت‌گیرى اقلیت ۱۱
- انسان: استعدادهاى انسان ۳; تدبیر امور انسان ها ۴
- تربیت: عوامل مؤثر در تربیت ۴
- توحید: عبادى ۱
- خدا: اختصاصات خدا ۷; ربوبیت خدا ۶; قبول ولایت خدا ۱۰; ولایت خدا ۷
- سرگردانى: عوامل سرگردانى ۸
- عبرت: عوامل عبرت ۱۱
- قرآن: جامعیت قرآن ۵; رهبرى قرآن ۱۲; عبرت از قرآن ۱۱; فلسفه نزول قرآن ۴; فهم تعالیم قرآن ۳; محدوده تعالیم قرآن ۵; مخاطبان قرآن ۲; منشأ نزول قرآن ۶; نزول قرآن ۲; نقش قرآن ۴; ولایت قرآن ۱۲; ویژگى قرآن ۵
- ولایت: قبول ولایت غیر خدا ۹; معرضان از ولایت ۸; ولایت پسندیده ۷; ولایت غیر خدا ۸
