البقرة ١٠٨
ترجمه
البقرة ١٠٧ | آیه ١٠٨ | البقرة ١٠٩ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«أَمْ»: یا این که. بلکه. «یَتَبَدَّلِ الْکُفْرَ بِالْإیمَانِ»: کفر را بر ایمان ترجیح دهد و آن را به جای این برگیرد. «ضَلَّ»: عدول کرده است. گم کرده است. «سَوَآءَ»: راستا. وسط (نگا: مائده / و و ، قصص / ، ممتحنه / . «سَوَآءَ السَّبِیلِ»: مراد راه راست و بدون فراز و نشیب است. اضافه صفت به موصوف خود است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
يَسْأَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ... (۴) يَسْأَلُکَ أَهْلُ الْکِتَابِ أَنْ... (۲)
يَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ... (۲) فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ... (۲) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ... (۳) أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ... (۲) جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَ بِئْسَ... (۰) وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ... (۰)
تفسیر
نکات آیه
۱ - برخى از مسلمانان صدر اسلام در صدد درخواست تغییر و تبدیل بعضى از احکام اسلام بودند. (أم تریدون أن تسئلوا رسولکم) کلمه «سؤال» و مشتقات آن، هرگاه با واسطه حرف جر [همانند «عن»] به مفعول دوم متعدّى گردد، به معناى پرسش کردن و در غیر این صورت به معناى درخواست کردن مى باشد. از آن جا که در آیه شریفه مفعول دوم ذکر نشده، هر دو معنا محتمل است; بر این احتمال که «أن تسئلوا» به معناى درخواست باشد، مورد تقاضا به قرینه آیه قبل، نسخ برخى احکام است.
۲ - امکان نسخ و تبدیل احکام، ترغیب کننده برخى از مسلمانها به درخواست تغییر و تبدیل برخى از آن احکام (ما ننسخ من ءایة ... أم تریدون أن تسئلوا رسولکم) با توجّه به آیه قبل، مى توان گفت: منشأ گرایش مسلمانان به درخواست نسخ برخى از احکام، طرح مسأله نسخ و امکان آن بوده است.
۳ - نسخ ادیان و نیز نسخ برخى از آیات و احکام قرآن، برانگیزنده مسلمانان به طرح پرسشهایى نا به جا از پیامبر(ص) (أم تریدون أن تسئلوا رسولکم) برداشت فوق بر این مبناست که «أن تسئلوا» به معناى پرسش کردن باشد. از آن جا که لحن آیه گویاى مذمت است، از آن پرسشها به پرسشهاى نا به جا تعبیر شده است.
۴ - مسلمانانى که در صدد درخواست نسخ و تبدیل برخى از احکام بودند، مورد نکوهش شدید خداوند قرار گرفتند. (أم تریدون أن تسئلوا رسولکم) در اینکه مخاطب «أن تسئلوا» مسلمانان هستند یا اهل کتاب، دو نظر ابراز شده است. «کما سئل موسى» تأیید کننده این نظر است که مخاطب مسلمانان هستند و گرنه در عبارت بعد گفته مى شد: «کما سألتم موسى». جمله «أم تریدون» (آیا مى خواهید) دلالت مى کند که درخواست یا پرسش، انجام نشده بود و لذا در برداشت گفته شد: «در صدد درخواست ...».
۵ - موسى(ع)، پیامبرى مبعوث شده پیش از پیامبر اسلام (ص) (کما سئل موسى من قبل)
۶ - بنى اسرائیل، پرسشها و درخواستهایى نابه جا از موسى(ع) داشتند. (کما سئل موسى من قبل)
۷ - وجود زمینه انحرافاتى، همانند انحرافات بنى اسرائیل در بین مسلمانان (أم تریدون أن تسئلوا رسولکم کما سئل موسى من قبل)
۸ - قوم موسى، نمونه اى بارز از اقوام بهانه جو در برخورد با پیامبران و داراى توقعات و خواسته هاى بى جا از آنان (أم تریدون أن تسئلوا رسولکم کما سئل موسى من قبل) چون بعید به نظر مى رسد که در میان امتهاى گذشته، تنها قوم موسى پرسشها و درخواستهاى نا به جا از پیامبرشان داشتتند، مى توان به این نتیجه رسید که: یاد کردن از قوم موسى، به خاطر رواج بیشتر این خصیصه در میان آنان بوده است.
۹ - درخواست نسخ و تبدیل برخى از احکام، زمینه ساز از دست دادن ایمان و گرایش به کفر است. (أم تریدون أن تسئلوا ... و من یتبدل الکفر بالإیمن)
۱۰ - درخواستها و پرسشهاى نابه جاى قوم موسى از وى، آنان را به کفر ورزى کشانید و از ایمان به دور ساخت. (و من یتبدل الکفر بالأیمن)
۱۱ - ایمان به آیات الهى و احکام دین، طریق درست و راه اعتدال است. (و من یتبدل الکفر بالإیمن فقد ضل سواء السبیل)
۱۲ - کفرورزى پس از ایمان، منحرف شدن از طریق درست و گرایش به راه ناصواب است. (و من یتبدل الکفر بالإیمن فقد ضل سواء السبیل)
موضوعات مرتبط
- احکام: آثار نسخ احکام ۲، ۳; درخواست تغییر احکام ۱، ۲; درخواست نسخ احکام ۴، ۹
- ادیان: آثار نسخ ادیان ۳
- ارتداد: حقیقت ارتداد ۱۲
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱
- انبیا: تاریخ انبیا ۵
- انحراف: موارد انحراف ۱۲
- انگیزش: عوامل انگیزش ۲
- ایمان: ایمان به آیات خدا ۱۱; ایمان به دین ۱۱; متعلق ایمان ۱۱
- بنى اسرائیل: انحراف بنى اسرائیل ۷; بنى اسرائیل و انبیا ۸; بهانه جویى بنى اسرائیل ۸; پرسشهاى بنى اسرائیل ۶، ۱۰; تاریخ بنى اسرائیل ۱۰; خواسته هاى بنى اسرائیل ۶، ۸، ۱۰; صفات بنى اسرائیل ۸; کفر بنى اسرائیل ۱۰
- پرسش: آثار پرسش بیجا ۱۰; پرسش بیجا ۳، ۶
- توقعات بیجا: ۸ آثار توقعات بیجا ۱۰
- خدا: سرزنشهاى خدا ۴
- راه معتدل: ۱۱
- قرآن: آثار نسخ آیات قرآن ۳
- کفر: زمینه کفر ۹، ۱۰
- محمّد(ص): پرسش از محمّد(ص) ۳
- مسلمانان: خواسته هاى مسلمانان صدر اسلام ۱، ۴; زمینه انحراف در مسلمانان ۷; زمینه پرسش مسلمانان ۳; سرزنش مسلمانان ۴
- موسى (ع): قصه موسى (ع) ۵; نبوت موسى (ع) ۵